پرسش ما و پاسخ‌هایی از امام باقر (ع)

روزنامه کیهان: پرواضح است کسی که راه کمال را نپیماید، و در بیراهه و در مسیر گناه گام بردارد، به بلا‌هایی در دنیا و آخرت گرفتار می‌شود. خوب است از زبان امام باقر (ع) بدانیم بدترین مجازات الهی در دنیا چیست؟

۱- بدترین عقوبت خداوند در دنیا چیست؟ پرواضح است کسی که راه کمال را نپیماید، و در بیراهه و در مسیر گناه گام بردارد، به بلا‌هایی در دنیا و آخرت گرفتار می‌شود. خوب است از زبان امام باقر (ع) بدانیم بدترین مجازات الهی در دنیا چیست؟

پاسخ امام باقر (ع): «ما ضرب عبد بعقوبه اعظم من قسوهًْ‌القلب؛ هیچ بنده‌ای به کیفری بزرگ‌تر از سنگدلی و سخت‌دلی کیفر نشد.» (تحف‌العقول، ص. ۲۹۶)

راز این مسئله را حضرت باقر (ع) در سخن دیگری آشکار نمود؛ آنجاکه فرمود: «اعلم انه لاعلم کطلب السلامهًْ ولاسلامهًْ کسلامهًْ القلب؛ (بدان که هیچ علمی، چون طلب سلامت نیست و هیچ سلامتی مانند سلامت قلب نیست». (همان، ص. ۲۸۶) به یقین می‌توان گفت که مقصود حضرت فقط علم پزشکی و سلامتی جسم و جان و قلب گوشتی نیست، بلکه سلامتی قلب از گناهان و قساوت نیز مقصود است؛ و ازجمله گناهانی که سلامتی قلب را به خطر می‌اندازد و قساوت را درپی دارد، تکبر است.

حضرت باقر (ع) فرمود: «ما دخل قلب امرء شیء من‌الکبر الا نقص من عقله مثل ما دخله من ذلک قل ذلک او کثر؛ چیزی از کبر در قلب مرد داخل نمی‌شود، مگر آنکه به همان مقدار از عقلش کاسته می‌شود، خواه کم باشد یا زیاد.» (بحارالانوار، ج. ۷۸، ص. ۱۸۶)

۲- برترین شاخص‌های بندگی و اطاعت خداوند چیست؟ آری، متوجه شدیم که نافرمانی خدا، بدترین مجازات را که قساوت قلب باشد، درپی دارد، اکنون جا دارد از محضر حضرت باقر (ع) با زبان حال بپرسیم که برترین شاخص‌های بندگی و اطاعت خداوند چیست تا در کنار عبادات واجبه به انجام آن اقدام کنیم؟

حضرت باقر (ع) درپاسخ به این سوال می‌فرماید: «ماعبدالله بشیء افضل من عفه بطن و فرج؛ خداوند با چیزی برتر از عفت شکم و دامن پرستیده نشده است.» (الکافی، ج. ۲، ص. ۷۹)

از این روایت استفاده می‌شود که عبادت، فقط عبادت‌های مرسومه واجب و مستحب نیست؛ بلکه در معنای عام، عفت جستن از امور شهوانی و دوری از لقمه حرام نیز عبادت و بلکه عبادت برتر شمرده می‌شود.

همچنین به فرموده حضرت باقر (ع)، در نجوایی که خداوند در کوه طور با موسی (ع) داشت، فرمود: «ابلغ قومک انه ما یتقرب الی المتقربون به مثل البکاء من خشیتی و ما تعبد لی المتعبدون بمثل الورع من محارمی؛ به قومت برسان که هیچ چیزی تقرب‌جویان به سوی من را مانند گریه از خوف من به من نزدیک نمی‌سازد و هیچ عبادتی از عبادتگران من به مانند دوری از حرام‌های من ارزشمند نیست.» (ثوات‌الاعمال، شیخ صدوق، ص. ۲۰۵)

راز این برتری آن است که پیامبر اکرم (ص) فرمود: «عبادت (خداوند ازطریق نماز و سایر عبادات) با خوردن لقمه حرام، مانند ساختن خانه بر روی ریگ یا بر آب است.» (منتخب میزان‌الحکمه، ص. ۳۲۶)