همراهی نا نوشته ۲ وزارتخانه با تلگرام!

روزنامه جوان: در حال حاضر به‌رغم اینکه امکان جایگزینی کامل پیام‌رسان‌های داخلی به جای تلگرام وجود دارد و با وجودی اینکه پیام‌رسان‌های داخلی توان ارائه خدمات به همه کاربران ایرانی را دارند، اما برخی از مسئولان فضای مجازی کشور نگاهی مأیوسانه به توان داخلی دارند، در نتیجه به‌جای برنامه‌ریزی برای قطع ید کامل تلگرام هنوز به‌دنبال رونق فیلترشکن‌های داخلی مانند طلاگرام و هات‌گرام هستند چرا هات‌گرام و تلگرام طلایی فیلتر نمی‌شوند؟ این سؤالی بود که طی چند وقت اخیر مکرر مطرح شد، اما هیچ وقت درباره آن رفع ابهام نمی‌شد. سؤال اصلی اینجاست، دلیل باز نگه داشتن این نسخه‌ها از تلگرام که به سرور اصلی متصل است، چیست؟ همزمان با ابهام درباره فعالیت این پیام‌رسان‌ها بود که گمانه زنی‌هایی برای فیلتر شدن این نسخه‌ها مطرح شد، اما نه تنها خبری از فیلتر شدن نبود، بلکه یک عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس به نقل از وزیر اطلاعات تیر خلاص را به ابهام‌ها زد و عنوان کرد که «تلگرام طلایی متعلق به جمهوری اسلامی ایران است و ۲۵میلیون عضو دارد و قانونی است»، اما بالاخره ماهیت مبهم هات­‌گرام و تلگرام مشخص شد. به گفته دادستانی کل کشور هات‌گرام و طلاگرام، دو فیلترشکن هستند که با امکانات وزارت ارتباطات به صورت غیرقانونی در اختیار کاربران قرار دارد.

مدت زمان کوتاهی بعد از مسدود‌سازی رسمی تلگرام، دو برنامه هات‌گرام و تلگرام طلایی شرایط مناسبی را مجدداً برای استفاده ایرانیان از تلگرام فراهم کردند. دو نرم‌افزاری که بستری صددرصد باز در اختیار کاربران قرار داد و باعث شد تا از کوچ دست‌جمعی کاربران به پیام‌رسان‌های داخلی جلوگیری کند. برخی گمانه‌زنی‌ها حکایت از آن داشت که این نسخه‌ها داخلی هستند و برخی دیگر معتقد بودند این نسخه‌های فارسی مانند برنامه اصلی تلگرام از API‌های عمومی و آزاد تلگرام استفاده می‌کند و مستقیماً به سرور اصلی تلگرام متصل می‌شود که از لحاظ امنیت تفاوتی با تلگرام ندارد. نکته مهم، اما گمانه دوم بود که این سؤال را مطرح می‌کرد، در این صورت دلیل باز بودن و فیلتر نشدن این نسخه‌ها چیست؟!

سلب مسئولیت وزارت ارتباطات

با توجه به ابهام‌ها در این زمینه و البته استقبال مردم از این نسخه‌های تلگرامی بود که وزارت ارتباطات نیز در اطلاعیه‌ای رسمی در پاسخ به این سؤال که چرا محدودیت برای اینگونه نسخه‌ها ایجاد نمی‌شود، اعلام کرد: «وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات تصمیم‌گیرنده پالایش و فیلتر سایت‌ها و نرم‌افزار‌ها نیست.» حجت‌الاسلام هادی صادقی، معاون فرهنگی قوه قضائیه در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه به‌رغم دستور مقام قضایی در مسدودسازی تلگرام همچنان امکان دسترسی به این پیام‌رسان از طریق دو نرم‌افزار هات‌گرام و تلگرام طلایی وجود دارد، گفت: ملاحظاتی در خصوص دو موردی که اشاره کردید، وجود دارد. این‌ها به تمام تلگرام دسترسی ندارند و کانال‌های نامناسب را به صورت فیلتر شده، دارند؛ لذا از این جهت دسترسی‌ها پالایش شده است، اما معلوم نیست پایدار بماند. با این حال همچنان بعد از گذشت زمان زیادی خبری از فیلتر این نسخه‌ها نبود، موضوع مهمی که باعث شد تا از کوچ همزمان کاربران به سایر پیام‌رسان‌های بومی جلوگیری کند و آن‌ها همچنان به قوت خود در فضای تلگرام باقی بمانند. بر اساس همین مهم بود که این فرضیه قوت گرفت؛ باز ماندن نسخه‌های فارسی تلگرام و عدم برخورد برای مسدود‌سازی آنها، دلیلی برای اثبات ناموفق بودن فیلتر تلگرام و نداشتن تمایل و بی اعتمادی مردم به پیام‌رسان‌های داخلی از سوی دولتی‌هاست که پیش از این به ظاهر مخالف مسدود‌سازی بودند! به دنبال این بود که حسن بیگی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس به نقل از وزیر اطلاعات گفت: «وزیر اطلاعات در ضیافت افطاری اعضای کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی و جمعی از نمایندگان مجلس عنوان کرده تلگرام طلایی متعلق به جمهوری اسلامی ایران است و ۲۵میلیون عضو دارد و قانونی است.»

شفاف‌سازی ماهیت هات‌گرام و طلاگرام

ادعای قانونی بودن فعالیت این نرم‌افزار‌ها در حالی است که بالاخره دبیر کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه ماهیت این دو نسخه از تلگرام را شفاف‌سازی کرد. عبدالصمد خرم‌آبادی، دبیر کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه در صفحه شخصی خود نوشت: هات‌گرام و طلاگرام پیام‌رسان نیستند. آن‌ها در واقع دو فیلترشکن داخلی با مدیریت واحد هستند که به‌طور غیرقانونی و برخلاف دستور قضایی با امکانات وزارت ارتباطات دسترسی کاربران ایرانی را به شبکه اجتماعی فیلتر شده «تلگرام» فراهم می‌کنند.

وی در ادامه افزود: بعد از فیلتر تلگرام حدود ۳۰ درصد از کاربران آن فعالیت خود را به پیام‌رسان‌های داخلی منتقل کرده‌اند. اگر امکانات و پهنای باندی که در اختیار هات‌گرام و طلاگرام گذاشته شده به پیام‌رسان‌های داخلی داده شود، قطعاً آن‌ها خدماتی بهتر از تلگرام به مردم عرضه خواهند کرد.

معاون دادستان کل در ادامه اظهار داشت: در حال حاضر به‌رغم اینکه امکان جایگزینی کامل پیام‌رسان‌های داخلی به جای تلگرام وجود دارد و با وجودی اینکه پیام‌رسان‌های داخلی توان ارائه خدمات به همه کاربران ایرانی را دارند، اما برخی از مسئولان فضای مجازی کشور نگاهی مأیوسانه به توان داخلی دارند، در نتیجه به‌جای برنامه‌ریزی برای قطع ید کامل تلگرام هنوز به‌دنبال رونق فیلترشکن‌های داخلی مانند طلاگرام و هات‌گرام هستند. افشاگری درباره ارتباط وزارت ارتباطات با تلگرام طلایی نه تنها مفروض‌های قبلی مبنی بر حاشیه بازی دولتی‌ها با تلگرام را اثبات می‌کند، بلکه ادامه فعالیت مبهم آن‌ها باعث خواهد شد تا امکان حضور کاربران در پیام رسان‌های داخلی هم از آن‌ها سلب شود!

هماهنگی وزارت اطلاعات و وزارت ارتباطات در سر پا نگه داشتن تلگرام به هر نحو ممکن، در عمل علیه امنیت ملی و خواست عمومی ایرانیان است. اظهارنظر وزیر اطلاعات مبنی بر اینکه تلگرام طلایی متعلق به این وزارتخانه است و حالا هم روشن شدن این موضوع که اساساً نسخه‌های فعال تلگرام در ایران، فیلترشکن هستند که با هماهنگی وزارتخانه‌های دولتی مشغول فعالیت هستند، این شائبه را به اذهان متبادر کرده که واقعاً نفع دولت در استمرار فعالیت تلگرام به هر نحو ممکن تا چه حد است که حاضر شده قانون‌­شکنی تلگرام در ایران همچنان ادامه داشته باشد؟!

احیاناً توافق نانوشته (یا حتی نوشته) بین دولت و مالک تلگرام هم که چندی پیش حسام‌الدین آشنا از ملغی شدن آن خبر داده بود، همچنان و احتمالاً در شکل و شمایلی جدید ادامه دارد.