طریقه اطعام فقیر در کفاره روزه

خبرگزاری تسنیم: ماه مبارک رمضان به عنوان برترین ماه سال از جهت عظمت، شرافت و معنویت شناخته می‌شود. در این ماه مسلمانان از ابتدای وقت نماز صبح تا نماز مغرب باید از خوردن و آشامیدن و مبطلات روزه خودداری کنند. در واقع بر اساس احکام شرعی «نزدیک اذان صبح از طرف مشرق، سفیده‌اى رو به بالا حرکت مى‌کند که آن را فجر اول گویند. موقعى که آن سفیده پهن شد، فجر دوم، و اولِ وقت نماز صبح است؛ و نیز دقیقاً از همان زمان باید امساک از مبطلات روزه داشت. همچنین مغرب شرعی، وقتى است که سرخى طرف مشرق که بعد از غروب آفتاب پیدا مى‌شود، از بین برودکه این، اول وقت نماز مغرب و پایان زمان امساک برای روزه است».

حال با پایان یافتن ایام ماه مبارک رمضان یکی از سؤالات متداول برخی روزه‌داران این ماه شریف حکم کفاره روزه است. کفاره یکی از واجبات مالی پر اهمیت است که بیشترین گستردگی و ابتلا را در بین مسلمانان دارد. واژه کفاره از ماده «کفر» و به معنی پوشاندن است و در تعریف آن گفته‌اند: «آنچه از صدقه و روزه و مانند آن گناه را ناچیز کنند». نکته بسیار مهم در کفاره آن است که باید حتماً یا طعام بدهیم یا مطمئن باشیم فقیر صرف طعام کرده است وگرنه از گردن ما ساقط نمی‌شود.

در ادامه به برخی احکام مربوط به کفاره روزه بر اساس فتاوای رهبر معظم انقلاب و آیت‌الله مکارم شیرازی اشاره می‌شود

رهبر معظم انقلاب

دادن کفّاره به واجب النفقه ۳۷۰. آیا کفّاره روزه را می‌توان به واجب النفقه پرداخت؟ ج) کفّاره روزه را نمی‌توان به واجب النفقه داد؛ ولی پرداخت آن به خویشاوندان فقیر اشکال ندارد.

پرداختن کفاره به سید ۳۷۱. آیا غیر سید، می‌تواند کفّاره روزه را به سید بدهد؟ ج) آری، اشکال ندارد؛ ولی بهتر است به سید ندهد.

مصرف کفّاره در امور فرهنگی ۳۷۲. آیا کفّاره روزه را می‌توان در امور فرهنگی، جشن ازدواج و مانند آن صرف کرد؟ ج) خیر، صرف آن در این امور جایز نیست و باید با آن فقیران را اطعام کرد.

طریقه اطعام فقیر در کفّاره ۳۷۳. آیا در کفاره‌ای که باید ۶۰ فقیر را اطعام کرد، می‌شود به یک فقیر ۶۰ مرتبه غذا داد؟ یا پول آن را به یک فقیر داد تا با آن برای خود طعام تهیّه کند؟ ج) نمی‌تواند یک فقیر را بیش از یک بار سیر نماید یا به او بیش از یک مدّ طعام بپردازد.

۳۷۴. آیا دادن پول یک مدّ طعام به فقیر تا با آن غذایی برای خودش بخرد، کافی است؟ ج) اگر اطمینان داشته باشد که فقیر به وکالت از او طعام خریده و سپس آن را به عنوان کفّاره قبول می‌کند، اشکال ندارد.

دادن ماکارونی به جای نان ۳۷۵. آیا به جای نان می‌توان ماکارونی که از جنس نان است به عنوان کفّاره به مستمندان داد؟ ج) مانعی ندارد.

پرداخت اجرت آشپزی برای اطعام فقرا از کفاره ۳۷۶. اگر شخصی وکیل در غذا دادن به عده‌ای از مساکین شود، آیا می‌تواند اُجرت کار و پختن غذا را از اموالی که به عنوان کفّاره به او داده شده است، بردارد؟ ج) مطالبه اجرت کار و پخت غذا برای وی جایز است، ولی نمی‌تواند آن را بابت کفّاره حساب نماید و یا از اموالی که باید به عنوان کفّاره به فقرا داده شود، بردارد.

قضای نماز و روزه ترک شده و کفّاره آن ۳۷۷. اینجانب متأسفانه به دلیل کاهلی و... نتوانسته‌ام برخی از روزه و نماز‌های سال‌های قبل را قضا نمایم اکنون و در حال حاضر چگونه می‌توانم قضای روزه‌ها و نماز‌ها را به جای آورم؟ ج) روزه‌هایی که از روی عذر خورده‌اید قضای آن واجب است و در فرض مذکور که تا رمضان آینده قضا نکرده‌اید واجب است علاوه بر قضا برای هر روز یک مدّ طعام (هفتصد و پنجاه گرم گندم، جو، آرد و مانند آن را) به فقیر بدهید و روزه‌هایی که عمداً نگرفتید واجب است ضمن قضای آن‌ها برای هر روز یا شصت روز روزه بگیرید یا شصت مسکین را اطعام کنید. چنانچه در شهر خود دسترسی به شصت فقیر ندارید واجب است کفاره را به شهر دیگری ببرید و اگر آن هم میسّر نیست واجب است منتظر بمانید تا در آینده به شصت فقیر در شهر خود دسترسی پیدا کنید؛ و اگر کمتر از عددی که می‌خواهید وجود داشت، می‌توانید بطور مکرر طعام را به آنان بدهید تا عدد را تکمیل کنید و احتیاط آن است که تکرار را در ایام متعدد انجام دهید. و، اما نماز‌هایی که به هر جهت فوت شده واجب است قضا شود و کفاره ندارد.

کفّاره زمان کودکی ۳۷۸. اگر در زمان کودکی در منزل پدری کفّاره روزه شامل فرد شود، دادن کفّاره بر عهده کیست؟ ج) بر شخص نابالغ کفّاره واجب نیست و اگر بالغ شده و کفّاره به عهده او آمده، باید خودش بپردازد، ولی ادای آن فوری نیست.

کفاره روزه پدر بعد از فوت ۳۷۹. اگر شخصی فوت کند، چه کسی باید کفّاره روزه او را بپردازد؟ آیا بر پسران و دختران وی دادن کفّاره واجب است یا شخص دیگری هم می‌تواند آن را بدهد؟ ج) کفّاره روزه که بر پدر واجب است، اگر به نحو تخییری بوده است، یعنی وی هم توانایی روزه گرفتن را داشته و هم اطعام را، در این صورت اگر بتوان آن را از تَرَکه خارج کرد، از آن برداشت می‌شود و در غیر این صورت بنا بر احتیاط بر پسر بزرگتر واجب است که روزه را بگیرد.

آیت‌الله مکارم شیرازی

پرداخت دو کفاره مسألۀ ۱۴۰۸- اگر روزه دار روزۀ خود را به چیز حلالی باطل کند، بعد کار حرامی که روزه را باطل می‌کند انجام دهد احتیاط واجب آن است برای هر کدام یک کفّاره بدهد.

مسألۀ ۱۴۱۱- هرگاه به گفته کسی که سخنش قابل اعتماد نیست و می‌گوید مغرب شده افطار کند، بعد بفهمد مغرب نبوده، قضا و کفّاره بر او واجب است.

مسألۀ ۱۴۱۲- هرگاه روزۀ خود را عمداً باطل کند، بعد به مسافرت برود، کفّاره از او ساقط نمی‌شود، ولی اگر عمداً روزۀ خود را باطل کند بعد عذری مانند حیض یا نفاس یا بیماری برای او پیدا شود کفّاره بر او واجب نیست.

کفاره روزه شک در زمان روزه مسألۀ ۱۴۱۳- هرگاه یقین کند که آن روز اوّل ماه رمضان است و عمداً روزۀ خود را باطل کند، بعد معلوم شود که آخر شعبان بوده، کفّاره بر او واجب نیست.

مسألۀ ۱۴۱۴- همچنین اگر شک کند آخر رمضان است یا اوّل شوال و عمداً روزه را باطل کند بعد معلوم شود روز عید بوده کفّاره ندارد.

کفاره نزدیکی با همسر در حالت روزه‌داری مسألۀ ۱۴۱۵- هرگاه روزه دار در ماه رمضان با همسر خود که روزه دار است جماع کند چنانچه او را مجبور کرده باشد باید کفّارۀ روزۀ خود و زنش را هر دو بدهد و اگر او به جماع راضی بوده، بر هر کدام یک کفّاره واجب می‌شود، ولی اگر اجبار به مفطرات دیگر کند گناه کرده، امّا کفّاره بر هیچ کدام واجب نیست، امّا آن کسی که روزه اش را خورده باید قضا کند.

میران فوریت در پرداخت کفاره مسألۀ ۱۴۱۹- به جا آوردن کفّاره واجب فوری نیست، ولی نباید طوری باشد که بگویند کوتاهی می‌کند.

مسألۀ ۱۴۲۰- اگر چند سال بگذرد و کفّاره را به جا نیاورد چیزی بر آن اضافه نمی‌شود.

کیفیت پرداخت کفاره مسألۀ ۱۴۲۱- کسی که برای کفّاره روزه، اطعام شصت فقیر را انتخاب کرده باید به هر کدام یک مد طعام (تقریبا ۷۵۰ گرم) بدهد و نمی‌تواند چند مد را به یک نفر بدهد، مگر اینکه دسترسی به شصت فقیر پیدا نکند، ولی اگر اطمینان داشته باشد که فقیر طعام را به عیالات خود می‌دهد و با آن‌ها می‌خورد، می‌تواند برای هر یک از عیالات او، هر چند صغیر باشند، یک مد به آن فقیر بدهد.

کفاره خوردن روزه قضا مسألۀ ۱۴۲۲- کسی که قضای روزۀ ماه رمضان را گرفته جایز نیست بعد از ظهر روزه را باطل کند و اگر عمداً چنین کاری کند باید به ۱۰ نفر فقیر هر کدام یک مد طعام بدهد و اگر نمی‌تواند باید سه روز پی درپی روزه بگیرد.