فرد مسافر چه زمانی باید روزه بگیرد؟

خبرگزاری تسنیم: متداول‌ترین سؤالات شرعی مسلمانان در ماه مبارک رمضان، حکم روزه مسافر است.

از مهم‌ترین اعمال عبادی ماه مبارک رمضان روزه‌داری است. در این عمل مستحبی که در این ماه شریف جزو اعمال واجب محسوب می‌شود، مسلمانان از ابتدای وقت نماز صبح تا نماز مغرب باید از خوردن و آشامیدن و مبطلات روزه خودداری کنند. در واقع بر اساس احکام شرعی «نزدیک اذان صبح از طرف مشرق، سفیده‌اى رو به بالا حرکت مى‌کند که آن را فجر اول گویند. موقعى که آن سفیده پهن شد، فجر دوم، و اولِ وقت نماز صبح است؛ و نیز دقیقاً از همان زمان باید امساک از مبطلات روزه داشت. همچنین مغرب شرعی، وقتى است که سرخى طرف مشرق که بعد از غروب آفتاب پیدا مى‌شود، از بین برودکه این، اول وقت نماز مغرب و پایان زمان امساک برای روزه است»؛ لذا فهم مبطلات روزه برای هر فرد مسلمانی ضروری است تا در پرتو این احکام بتوانند حق روزه‌داری را ادا کنند. از متداول‌ترین سؤالات شرعی مسلمانان در ماه مبارک رمضان، حکم روزه مسافر است که در ادامه بر اساس فتوای برخی مراجع عظام تقلید می‌خوانید.

امام خمینی (ره)

مساله ۱ ـ. ‏‏مسافری که باید نماز‌های چهار رکعتی را در سفر دو رکعت‏‎ ‎‏بخواند نباید روزه بگیرد و مسافری که نمازش را تمام می‌خواند مثل کسی که‏‎ ‎‏شغلش مسافرت یا سفر او سفر معصیت است، باید در سفر روزه بگیرد. ‏ ‏‏مساله ۲ ـ. ‏‏اگر روزه‌دار بعد از ظهر سفر کند باید روزۀ خود را تمام نماید و‏‎ ‎‏اگر پیش از ظهر سفر کند وقتی به حد ترخص برسد باید روزۀ خود را بخورد و‏‎ ‎‏اگر پیش از آن روزه را باطل کند کفاره بر او واجب است. ‏ ‏‏مساله ۳ ـ. ‏‏اگر مسافر پیش از ظهر به وطنش برسد یا به جایی برسد که‏‎ ‎‏می‌خواهد ۱۰ روز در آنجا بماند، چنانچه کاری که روزه را باطل می‌کند انجام‏‎ ‎‏نداده، باید آن روز را روزه بگیرد و اگر انجام داده، روزۀ آن روز بر او واجب‏‎ ‎‏نیست. ‏ ‏‏مساله ۴ ـ. ‏‏اگر مسافر بعد از ظهر به وطنش برسد یا به جایی برسد که‏‎ ‎‏می‌خواهد ۱۰ روز در آنجا بماند نباید آن روز را روزه بگیرد. ‏

آیت‌الله سیستانی

مسأله ۲۰۹۷. مسافری که باید نماز‌های چهار رکعتی را در سفر دو رکعت بخواند، نباید روزه بگیرد - چه روزه واجب باشد و چه روزه مستحب - و از این حکم، موارد زیر استثناء می‌شود:

الف. کسی که از قربانی واجب در حجّ تمتّع ناتوان است، واجب است به جای آن ده روز، روزه بگیرد که باید سه روز اوّل آن را در بین همان سفر حج روزه بگیرد؛ هرچند مسافر باشد و هفت روز باقیمانده را پس از برگشتن به وطن به جا آورد و توضیح احکام آن در کتاب مناسک حجّ ذکر شده است.

ب. کسی که در مناسک حج تمتّع در وقوف عرفات، قبل از غروب آفتاب، از سرزمین عرفات خارج شود و دوباره به عرفات برنگردد، باید یک شتر کفّاره بدهد و اگر نتواند این کفّاره را بدهد باید هیجده روز، روزه بگیرد و می‌تواند این هیجده روز را در همان حال سفردر مکّه و یا در راه برگشتن و یا بعد از بازگشت به وطن به جا آورد و تفصیل احکام آن در کتاب مناسک حجّ ذکر شده است.

ج. کسی که روزه مستحبّی روز معیّنی را نذر کرده که آن را در سفر یا آن‌که چه در سفر باشد یا درسفر نباشد، به جا آورد که توضیح آن در فصل احکام روزه مستحبّی ذکر می‌شود.

د. مسافری که می‌خواهد در مدینه منوّره برای طلب حاجت سه روز روزه بگیرد که توضیح آن در فصل احکام روزه مستحبّی ذکر می‌شود.

مسأله ۲۰۹۸. مسافری که نمازش را تمام می‌خواند مثل کسی که شغلش مسافرت، یا سفر او سفر معصیت است، می‌تواند در سفر روزه بگیرد؛ بلکه در مورد روزه واجب معیّن مثل روزه ماه مبارک رمضان باید در سفر روزه بگیرد.

مسأله ۲۰۹۹. مسافرت در ماه رمضان اشکال ندارد؛ ولی برای فرار از روزه، مسافرت مکروه است؛ چه قبل از گذشتن بیست و سوّم ماه رمضان و چه بعد از آن باشد و همچنین به طور کلّی سفر در ماه رمضان کراهت دارد، مگر اینکه برای حجّ یا عمره یا به سبب ضرورتی باشد.

آیت‌الله بهجت

«١٣٧» مسافر نمی‌تواند در سفر روزه بگیرد، مگر اینکه روزه گرفتن در سفر را نذر کرده باشد، که در این صورت روزه گرفتن صحیح است، و بنا بر احتیاط واجب روزه مستحبی را در سفر به نیت رجاء باید گرفت، مگر در مدینه مشرفه که بنا بر روایت، مسافر می‌تواند برای برآورده شدن حاجت سه روز روزه بگیرد. «١٣٨» مسافری که نماز چهار رکعتی او شکسته است، نمی‌تواند در سفر روزه بگیرد، ولی مسافری که نماز او تمام، یعنی چهار رکعتی است، باید در حال سفر هم روزه‌اش را بگیرد، و تفصیل مسائل در نماز مسافر گذشت. «١٣٩» اگر مسافر قبل از ظهر به سفر رود روزه‌اش باطل می‌شود، چه از شب نیت مسافرت داشته باشد یا نه، ولی احتیاط مستحب این است که اگر از شب قبل تصمیم مسافرت نداشته، مسافرت نکند. «١۴�» اگر مسافر بعد از ظهر از مسافرت برگردد و ظهر آن روز در جایی که نماز تمام است نباشد، روزه آن روز باطل است، ولی اگر قبل از ظهر برگردد، در صورتی که افطار نکرده باشد، روزه آن روز بر او واجب می‌شود، بنابراین باید نیت روزه بکند و روزه‌اش هم صحیح است. «١۴١» اگر فراموش کند که مسافر است، یا فراموش کند که روزه مسافر باطل است و در سفر روزه بگیرد، روزه‌اش باطل است. «١۴٢» اگر مسافر نداند که روزه در سفر صحیح نیست و روزه بگیرد روزه‌اش صحیح است.

آیت‌الله مکارم شیرازی

مسأله ۴۳۹ ـ. مسافرى که باید نمازهاى چهار رکعتى را در سفر، دو رکعت بخواند، نمى تواند در آن سفر روزه بگیرد؛ ولى باید قضاى آن را بجا آورد، و مسافرى که نمازش را تمام مى خواند؛ مثل کسى که شغل او سفر است، باید در سفر روزه بگیرد. مسأله ۴۴۰ ـ. اگر روزه دار بعد از ظهر مسافرت کند، باید روزه خود را تمام کند و صحیح است. مسأله ۴۴۱ ـ. اگر روزه دار پیش از ظهر مسافرت کند، وقتى به «حدّ ترخّص» برسد؛ یعنى به جایى برسد که صداى اذان شهر را نشنود و اهل آنجا او را نبینند، باید روزه خود را رها کند و اگر پیش از آن روزه را باطل کند، علاوه بر قضا، بنابراحتیاط واجب، کفّاره هم دارد. مسأله ۴۴۲ ـ. مسافرت در ماه رمضان اشکال ندارد، ولى اگر براى فرار از روزه باشد مکروه است. مسأله ۴۴۳ ـ. اگر مسافر، پیش از ظهر به وطنش برسد، یا به جایى برسد که مى خواهد ده روز در آنجا بماند، چنانچه تا آن وقت، کارى که روزه را باطل مى کند انجام نداده است، باید آن روز را روزه بگیرد و اگر انجام داده، باید بعداً قضاى آن را بجا آورد. مسأله ۴۴۴ ـ. اگر مسافر بعد از ظهر به وطنش یا به جایى که مى خواهد ده روز در آن جا بماند برسد، نباید آن روز را روزه بگیرد، و بعداً قضاى آن را بجا مى آورد.