مشکلات زنگ ورزش در مدارس تهران

خبرگزاری مهر: درس ملی ورزش از دیرباز برای دو ساعت در هفته تدارک دیده شده است در حالیکه به نظر می‌رسد با توجه به تغییر در سبک زندگی و کم تحرکی شدید دانش آموزان، نیاز به بازنگری آن و توجه بیشتر وجود دارد.

سال تحصیلی رو به اتمام است. این روز‌ها دانش آموزان پای امتحانات نشسته اند تا یک سال تحصیلی و یک پایه دیگر را به اتمام برسانند. این کاری است که در تمام طول سال انجام می‌دهند؛ نشستن پشت نیمکت و صندلی. دو ساعت زنگ ورزش در هفته برای دانش آموزانی که به قول مهرزاد حمیدی معاون تربیت بدنی و سلامت وزارت آموزش و پرورش، نسل نشسته هستند نه می‌تواند معجزه کند و نه به قول وزیر آموزش و پرورش که شعار شادی و نشاط در مدارس را سرلوحه کار خود قرار داده است، شادی و نشاطی ایجاد کند. این نسل نشسته، اول در مدارس به این امر عادت می‌کنند و بعد به زندگی کاری کارمندی و پشت میز نشینی و در ادامه همین شهروندان تک سرنشینی می‌شوند که حاضر نیستند برای انجام کار خود تا سر خیابان را پیاده طی کنند.

اینجاست که اهمیت توجه به امر ورزش در مدارس تبدیل می‌شود به یک روزنه امید برای تغییر سبک زندگی از کودکی در شهروندان آینده که البته در آموزش و پرورش کشورمان به دلایل متعدد این توجه محقق نشده است و ۸۰ سال است که نگاهمان به زنگ ورزش تغییر نکرده در حالیکه زندگی شهرنشینی با سرعت زیاد، سبک زندگی‌ها را تغییر داده است و نیاز به تحرک بیشتر برای فرزندانمان را ضروری کرده است.

فقط سه ماه سال برای زنگ ورزش در تهران مناسب است

مهدیه حقی پور معلمی که با ۲۲ سال سابقه در یکی از مدارس متوسطه اول تهران زنگ ورزش را با دانش آموزان می‌گذراند در گفتگو با خبرنگار مهر درباره مشکلات پیش رو برای زنگ ورزش در مدارس خصوصا تهران گفت: من به شخصه زنگ ورزش برایم بسیار جدی است و درباره اینکه این زنگ به جبرانی کلاس‌های دیگر تبدیل شود، سخت برخورد می‌کنم مگر اینکه شرایط بسیار حاد باشد که در ازای آن کلاس که می‌دهم یک کلاس جبرانی می‌گیرم و اصلا موافق این نیستم یک زنگ ورزش هم در طول سال تعطیل شود. به نظرم خود معلم‌های ورزش باید روی این مساله حساس باشند، اما متاسفانه این اتفاق رخ می‌دهد و از طرف دیگر در تهران در طول سال تحصیلی برای ورزش در فضای باز مشکلاتی داریم.

اوایل سال که گرده‌های گیاهی در فضاست و در نیمه دوم سال هم آلودگی هوا مشکل ساز است. در واقع کل ورزش در شهر تهران به دو سه ماه تقلیل پیدا می‌کند مگر مدارسی که سالن‌های سرپروشیده برای ورزش دارند و یا اینکه بتوانند از سالن‌های مجاور مدرسه در این زنگ استفاده کنند.

وی اضافه کرد: اوایل سال که گرده‌های گیاهی در فضاست و در نیمه دوم سال هم آلودگی هوا مشکل ساز است. در واقع کل ورزش در شهر تهران به دو سه ماه تقلیل پیدا می‌کند مگر مدارسی که سالن‌های سرپوشیده برای ورزش دارند و یا مدارسی که می‌توانند از سالن‌های مجاور مدرسه در این زنگ استفاده کنند.

این معلم با سابقه ورزش بیان کرد: به نظرم وقتی مدارس، نوسازی می‌شود حداقل باید یک سالن سرپوشیده برای ورزش تدارک دیده شود. طبق کتاب درسی ما در متوسطه اول برای پایه اول، دوم و سوم به ترتیب بسکتبال، والیبال و هندبال را داریم. در کنارش آمادگی جسمانی که با ۴ فاکتور سنجیده می‌شود. دانش آموزان دختر ما خصوصا که به دلیل محدودیت‌هایی نمی‌توانند خارج از مدرسه تحرک زیادی داشته باشند و با توجه به این ورزش‌ها که در درس ملی تعرف شده حتما لازم است بتوانند کل ۹ ماه سال تحصیلی حداقل همان هفته‌ای یکبار را تحرک داشته باشند.

علیرضا راه پیما مشاور مدیرکل و رئیس اداره اطلاع رسانی و روابط عمومی آموزش و پرورش شهر تهران نیز در گفتگو با خبرنگار مهر، درباره سرانه فضا‌های ورزشی در شهر تهران بیان کرد: ما در بحث خیرین مدرسه ساز و توسعه فضا‌های آموزشی قطعا توجه به این نکته را نیز می‌بینیم و سازمان نوسازی نیز به آن توجه دارد. استاندارد‌های بین المللی و ملی در این زمینه وجود دارد و برای هر دانش آموز سرانه ورزشی تعریف شده است. اگر نوسازی در ساخت و ساز‌ها ورود کند حتما به آخرین متد‌ها در ساخت مدارس توجه می‌کند. خیرین مدرسه ساز نیز بر مبنای همان استاندارد‌ها ورود می‌کنند. اما یکی از مشکلات در تهران این است که زمین به اندازه کافی وجود ندارد.

وی ادامه داد: وقتی زمین کافی وجود ندارد فضا‌ها کوچکتر می‌شود و این مدارس کوچک با تراکم دانش آموزان، مشکلات را بیشتر می‌کند و استاندارد‌ها به هم می‌خورد. برای حل این مساله نیز یک عزم ملی نیاز است. مدیریت آموزش و پرورش شهر تهران با هر دستگاهی که وارد مذاکره می‌شود، با مراکز تصمیم گیری به این عزم ملی اشاره کرده است. تهران یکی از ۵ استان فقیر در امر فضا‌های ورزشی است و پایتخت کشور، فقیرترین استان در این بعد است. برای حل مشکل هم بحث دو یا سه میلیارد بودجه نیست. برای رسیدن به استاندارد حتی کشور خودمان در شهر تهران به هزینه کردن چند برابر این ارقام نیاز است. مثلا در منطقه ۱۷ که تراکم زیاد است شما کوچه‌هایی را می‌بینید که حتی ۴ دانش آموز نمی‌توانند با هم از آن عبور کنند، اما هزار دانش آموز باید به مدرسه‌ای در انتهای آن کوچه بروند.

راه پیما اضافه کرد: ما نگران هستیم برای دانش آموزانی که در این مدارس درس می‌خوانند و اگر خیلی زود فکری برایش نشود با مشکل بزرگی برخورد می‌کنیم که فراتر از مشکلات یک زنگ ورزش در این مدارس است.

کمبود نیروی متخصص و فضای استاندارد/ درس ملی ورزش باید بازنگری شود

‏حسن محمدی معاون تربیت‌بدنی و سلامت آموزش و پرورش تهران در گفتگو با خبرنگار مهر، درباره کمبود فضای مناسب برای ساعات ورزش خصوصا در مدارس غیر دولتی گفت: مشکلی که ذکر می‌کنید در مورد مدارس غیر دولتی وجود دارد چرا که عموما منازل مسکونی را به مدرسه تبدیل کرده اند که ما به آن‌ها خانه- مدرسه می‌گوییم. در واقع این مدارس عموما خانه‌هایی هستند که تغییر کاربری داده اند و از همین رو فضای مناسب برای فعالیت‌های ورزشی و عمومی مدارس را ندارند.

وی اضافه کرد: مشکلاتی از این دست در خصوص بحث تربیت بدنی بار‌ها مطرح شده است و راهکار‌هایی برای آن اندیشیده شده است. به طور مثال موسسان این مدارس موظف هستند بر اساس استانداردی که ما تعریف می‌کنیم برای زنگ ورزش هفتگی فضای مناسب را در اختیار بگیرند. بسیاری از آن‌ها از سالن‌های ورزشی که در اختیار خود ماست استفاده می‌کنند یا با بخش خصوصی قرارداد می‌بندند تا از آن فضا‌ها برای زنگ تربیت بدنی استفاده کنند. این یکی از راهکار‌های ما تا به امروز بوده است و البته راهکار‌های دیگری نیز اندیشیده ایم.

محمدی در خصوص جدی گرفته نشدن زنگ مدرسه در بسیاری از مدارس به گونه‌ای که این زنگ‌ها به عنوان کلاس جبرانی سایر دروس استفاده می‌شود نیز بیان کرد: معلم‌های ورزش در خصوص زنگ کلاسی خود تعصب دارند و عموما اجازه نمی‌دهند از این کلاس استفاده دیگری شود. البته ما کمبود نیروی معلم متخصص به خصوص در دوره ابتدایی و پایه اول یعنی کلاس‌های اول و دوم و سوم، داریم و آموزگاران پایه با آموزش ضمن خدمتی که در خصوص تدریس محتوای کتب درس ورزش می‌بینند، این زنگ را اداره می‌کنند.

به گفته وی این از نظر معاونت تربیت بدنی پذیرفته نیست که زنگ ورزش به درس دیگری اختصاص پیدا کند.

معاون تربیت بدنی و سلامت آموزش و پرورش شهر تهران در ادامه اظهار کرد: امروزه سبک زندگی در عموم جوامع دنیا از جمله ایران به گونه‌ای است که با کم تحرکی مواجه هستیم. ما تلاش می‌کنیم از تمام ظرفیت‌ها برای تغییر این کم تحرکی در نسل آینده استفاده کنیم. البته کمبود منابع و به خصوص نیروی انسانی متخصص آزارمان می‌دهد و هر روز هم معلمان ما به سن بازنشستگی می‌رسند و جایگزین مناسب به نسبت کمتر به دست می‌آوریم.

محمدی در ادامه درباره نظر خود به عنوان یک متخصص در این راستا که چه میزان، از وضع مطلوب در زمینه تحرک دانش آموزان دور هستیم، بیان کرد: با توجه به وضعیتی که در جوامع امروز وجود دارد به این نتیجه رسیده اند که باید فعالیت بیشتر و ساعات بیشتری را در مدرسه به فعالیت‌های پر تحرک اختصاص دهیم و این فعالیت‌ها باید مستمر و روزانه باشد.

در برنامه درسی یک زنگ ورزش در هفته پیش بینی شده است در حالیکه شاید این میزان جوابگوی نیاز ۳ دهه پیش بود، اما فرهنگ شهرنشینی گسترش پیدا کرده و کم تحرکی بر جامعه حاکم شده است و دیگر این برنامه جوابگوی نیاز‌ها نیست

وی ادامه داد: ما در این زمینه نسبت به جوامع دیگر، عقب ماندگی داریم و باید حتی برنامه درسی را متناسب با نیاز امروز تعیین کنیم. ۴ دهه است که در برنامه درسی یک زنگ ورزش در هفته پیش بینی شده است در حالیکه شاید این میزان جوابگوی نیاز ۳ دهه پیش بود، اما فرهنگ شهرنشینی گسترش پیدا کرده و کم تحرکی بر جامعه حاکم شده است و دیگر این برنامه جوابگوی نیاز‌ها نیست. باید توجه کنیم بعد از دوره نوجوانی دیگر چنین امکانی در اختیار فرد نیست تا بدن خود را آماده و پر تحرک کند.

معاون تربیت بدنی و سلامت آموزش و پرورش شهر تهران در این باره که شورای عالی آموزش و پرورش چقدر در جریان چنین نکاتی و لزوم تغییر در برنامه درسی تربیت بدنی قرار دارد، گفت: ما به عنوان کسانی که جریان سازی را به عهده داریم، باید نقش خود را در زمینه حساس کردن مدیران بالادستی ایفا کنیم. نقش تذکر دادن و هشدار دادن را به عهده داریم و این کار را هم انجام می‌دهیم. در کنار ما حوزه بهداشت و سلامت نیز باید با آمار و اطلاعات دقیق جامعه را حساس کند و نتیجه این‌ها باید این باشد که شورای عالی آموزش و پرورش یک بازنگری در برنامه درس ملی ورزش داشته باشد.

وی توضیح داد: البته گفتن اینکه دو ساعت زنگ ورزش حتی به سه ساعت افزایش پیدا کند راحت است، اما زنجیروار مسائلی را پیش می‌کشد مثل اینکه باید از ساعت درس بقیه معلم‌ها کم شود، نیروی متخصص تربیت بدنی مهیا باشد و.. در واقع باید برای هر تغییر کار تخصصی صورت بگیرد.

محمدی در پاسخ به این پرسش که چه راهکاری برای استفاده درست از همین مقدار زنگ ورزش در مدارس با توجه به آلودگی هوا در نیمه دوم سال و گرده‌هایی که در نیمه اول سال در هوا وجود دارد و ورزش هوازی را با مشکل مواجه می‌کند، اتخاذ می‌کنند، بیان کرد: این مشکلات وجود دارد و قابل کتمان هم نیست؛ و باز به سبک زندگی ماشینی که برای خود انتخاب کردیم بر می‌گردد. برنامه ریزان کلان باید به این موضوع رسیدگی کنند. نکته این است که ۸۰ سال است تربیت بدنی درس ملی ماست، اما تنها درسی است که فضای تخصصی خود را ندارد و در امکانات و فضا و نیروی متخصص مشکل دارد.

وی ادامه داد: عمده مدارس ما فضای تخصصی ندارند تا به اهداف برنامه این درس ملی برسند. حیاط مدارس فضای عمومی است که چندگانه استفاده می‌شود و حتی کف این حیاط‌ها برای ورزش مناسب نیست. زمین خوردن در ورزش در مدارس می‌تواند برای ما هم در ادامه فعالیت دانش آموزان ایجاد مشکل کند و هم بار حقوقی ایجاد کند. ما از همین منابع کمی که در اختیار داریم برای ایمن سازی و بهینه سازی منابعمان استفاده می‌کنیم، اما کافی نیست. باید تلاش شود همه مدارس فضای سرپوشیده برای فعالیت ورزشی داشته باشند.