یک تجارت عجیب: فروش مغز هسته آلبالو!

روزنامه شهروند«عباس هاشمی‌گلستانی» فروشنده هسته آلبالو از ١٧‌سال شغل ناشناخته‌اش می‌گوید: عطارها، روغن گیر‌ها و دامدار‌ها مشتری مغز و پوسته هسته آلبالو هستند استفاده از هسته آلبالو در موادی مثل سوسیس و کالباس شایعه بوده است مغز هسته آلبالو کیلویی ٤ هزار و پانصد تومان است و در سال ٩٤ به کیلویی ١٣ هزار تومان هم رسید بازار سیاه هسته آلبالو باعث شد تا از کیلویی ١٨٠ تومان به ٣٥٠ تومان برسد

بدون شک مغزکردن هسته آلبالو و فروش آن کار روتین و شناخته‌شده‌ای نیست. اما عباس هاشمی‌گلستانی از ٢٥سالگی تا به امروز که ٤٢ساله شده، یکی از پروپاقرص‌ترین مشتریان کارخانه‌های تولید مربا و کمپوت است. او که هم خریدار و هم فروشنده هسته آلبالو است، هسته‌های دورریز را از کارخانه‌ها می‌خرد و در کارگاه کوچکش مغزگیری می‌کند و به مشتریان خاصی می‌فروشد. این فروشنده هسته آلبالو در همه این سال‌ها روز‌های پرسود و پرضرر را کنار هم تجربه کرده، اما این روز‌ها از وضع فروش هسته آلبالو در بازار راضی نیست. هاشمی‌گلستانی می‌گوید اگر روی این کار تبلیغات شود و دولت و مردم از سود این شغل و حتی خواص هسته و مغز آلبالو آگاهی داشته باشند، به صادرات و ارزآوری خواهد رسید. با این فروشنده هسته آلبالو در رابطه با شغل کمیاب و عجیبش، بازار فروش مغز هسته آلبالو، مشتری‌ها و حواشی قیمت‌های هسته‌های دورریز کارخانه‌ها گفتگو کردیم؛ و نباید فراموش کرد که مغز هسته آلبالو حاوی مقدار اندکی سیانور بوده که سم بسیار کشنده‌ای است.

مغز هسته آلبالو از کیلویی ٤ تا ١٣‌هزار تومان

چند سال دارید و ساکن چه شهری هستید؟ ٤٢‌سال دارم و در شهر نیشابور زندگی می‌کنم. شغل شما چیست؟ پدرم باغدار و کشاورز بود و من هم در همین کار بودم، اما حدود ٢٠‌سال است که واسطه موادغذایی در بازار هستم. شما در اینترنت آگهی فروش هسته آلبالو زده‌اید. کسب‌وکار با هسته آلبالو چیست؟ بله، من ١٧‌سال است که در این کار فعالیت می‌کنم. هسته آلبالو یک بخش زاید از این میوه در کارخانه‌های تولید مربا و کمپوت است، اما به جای دورریخته‌شدن، ما آن‌ها را از کارخانه‌ها می‌خریم و با کمک دستگاه‌هایی مخصوص هسته را می‌شکنیم و مغز داخلش را می‌فروشیم. آقای هاشمی شاید کمتر کسی به ذهنش برسد که می‌توان از ضایعات و هسته یک میوه هم درآمدزایی کرد یا کسب‌وکار راه انداخت. این فکر آن هم ١٧‌سال پیش چطور به ذهن شما رسید؟ به واسطه شغلم با کارخانه‌های مختلف در ارتباط بودم. آن زمان چند نفر از کارخانه‌داران به من گفتند بار هسته آلبالو دارند و می‌خواهند بفروشند. من تحقیق کردم و دیدم مغز هسته آلبالو خیلی خاصیت دارد و می‌توان از فروشش درآمد کسب کرد. همین هم شد که وارد این کار شدم. مغز داخل هسته آلبالو به چه کاری می‌آید؟ ما بیشتر به عطاری‌ها می‌فروشیم و به خاطر خاصیت‌های زیادی که دارد، عطار‌ها از آن روغن و کرم‌های درمانی تهیه می‌کنند. مثلا روغن داخل هسته آلبالو برای لک‌های پوستی و حتی درمان درد‌های رماتیسمی بسیار مفید است. آقای هاشمی یک زمانی شایعه شد که در خمیر سوسیس و کالباس‌های غیراستاندارد، هسته آلبالو هم می‌ریزند. کارخانه‌های تولید سوسیس و کالباس هم مشتری شما هستند؟ نه به هیچ عنوان امکان چنین چیزی وجود ندارد، چراکه مغز داخل هسته آلبالو، تلخ و حاوی یک ماده سمی است. به همین دلیل نباید مصرف خوراکی داشته باشد و بعید می‌دانم این شایعه حقیقت داشته باشد. آقای هاشمی در سال ٢٠١٤، ایران در تولید آلبالو رتبه ششم دنیا را به دست آورد؛ بنابراین قطعا به خاطر مصارف درمانی که هسته آلبالو دارد، کشور‌های زیادی از آن استقبال می‌کنند. می‌خواهم بدانم هسته آلبالو صادر هم می‌شود؟ ما که هنوز به صادرات هسته آلبالو نرسیده‌ایم، ولی عده‌ای که سرمایه و قدرت بیشتری از ما دارند، به کشور ترکیه هم صادر کرده‌اند. باور کنید اگر به فواید هسته کوچک میوه آلبالو توجه شود، هم اشتغالزایی خواهد شد و هم خیلی از افرادی که مثل من سال‌ها در این کار زحمت کشیده‌اند، کارشان به نتیجه می‌رسد. اگر دولت از ما حمایت کند، قطعا کار ارزآوری برای کشور خواهد بود. ضمن این‌که به حفظ محیط‌زیست هم کمک می‌کند، چراکه ما ضایعات کارخانه‌ها را می‌خریم و آن‌ها را دوباره به چرخه مصرف برمی‌گردانیم و همین موضوع باعث می‌شود تا کارخانه‌داران این مواد زاید را دور نریزند. هسته آلبالو فقط برای تهیه روغن کاربرد دارد؟ ببینید عطاری‌ها از مغز هسته آلبالو روغن درست می‌کنند، اما پوسته‌اش را هم از ما می‌خرند و با اسپند مخلوطش می‌کنند. البته بعضی وقت‌ها هم پرورشگاه‌های شترمرغ یا گاوداری‌ها و مرغداری‌ها پوست هسته آلبالو را آسیاب می‌کنند و با خوراک دام مخلوط می‌کنند. گفتید عطاری‌ها پوسته آلبالو را می‌خرند و در اسپند می‌ریزند؟! بله، فروش اسپند خالص به‌صرفه نیست، به همین دلیل بعضی از عطاری‌ها پوسته آلبالو را هم با آن مخلوط می‌کنند تا وزنش سنگین‌تر شود. هسته‌های آلبالو را از کارخانه‌ها به چه قیمتی می‌خرید؟ ١٧‌سال پیش کیلویی ٨ تا تک‌تومانی بود، اما الان به کیلویی ٣٥٠تومان هم رسیده است. خودتان چقدر می‌فروشید؟ وقتی هسته آلبالو را از کارخانه‌ها می‌خریم، هنوز‌تر هستند، ما خشک‌شان می‌کنیم و به‌طبع وزن‌شان کمتر می‌شود؛ درنهایت ما هسته خشک‌شده آلبالو را کیلویی ٦٠٠ تا ٧٠٠تومان می‌فروشیم. اما اگر این هسته را بشکنیم و مغزش را جدا کنیم، حدودا کیلویی ٤‌هزار تومان است. البته سال ٩٤ قیمت مغز هسته آلبالو برای صادرات خارجی به کیلویی ١٣هزار تومان هم رسید. قیمت پوست‌های هسته هم حدودا کیلویی ١٨٠تومان است. چرا در ٣‌سال اخیر قیمتش کاهش زیادی داشته است؟ ببینید من صادر‌کننده نیستم و همان سال‌ها هم به صادرکنندگان می‌فروختم و آن‌ها بودند که هسته آلبالو را با قیمت کیلویی ١٣هزار تومان صادر می‌کردند، اما چیزی که الان از آن‌ها می‌شنوم، این است که در سال‌های اخیر دیگر هسته و مغز آلبالو صادر نمی‌شود. در هر معامله‌ای که انجام می‌دهید، به هر مشتری چند کیلو مغز آلبالو می‌فروشید؟ معمولا بین ٥٠٠کیلو تا ١٠تن. این کار به غیر از سرمایه اولیه‌ای که برای خرید هسته آلبالو از کارخانجات لازم دارد، هزینه دیگری هم دارد؟ بله، انبار‌های نگهداری این هسته‌ها، انبار‌های عمومی هستند و باید اجاره پرداخت کنیم. پول کرایه حمل‌شان هم جداگانه حساب می‌شود. از طرف دیگر، باید به کارگرانی که پای دستگاه هسته‌ها را مغزگیری می‌کنند، هم حقوق بدهم. چه دستگاهی دارید که این کار را انجام می‌دهد؟ یک دستگاه بسیار ساده است. در هر ١٠ساعت می‌توان ٢ تن هسته آلبالو را با این دستگاه بشکنیم و مغزش را جدا کنیم. در کارگاه‌تان چند تا دستگاه دارید؟ فعلا کارگاه من کوچک است و ٣ تا دستگاه با ٢ تا کارگر روزمزد دارم. آلبالو میوه تابستان است. شما چند ماه از سال می‌توانید از این کار درآمد داشته باشید؟ ما هم فقط در فصل تابستان می‌توانیم از کارخانه‌ها هسته آلبالو بخریم. اما مقدار بار زیاد است و مشتری‌اش هم کم، بنابراین تا تابستان سال بعد هم موجودی‌مان تمام نمی‌شود! هر سال چه مقدار هسته آلبالو می‌خرید؟ حدود ١٠٠ تا ١٥٠ تن. مغز آلبالو خراب یا فاسد نمی‌شود؟ می‌خواهم بدانم وقتی فروش ندارید یا اصطلاحا بارتان روی دست‌تان می‌ماند، چه‌کار می‌کنید؟ اگر بعد از پوست‌گیری در جای سرد نگهداری نشود، خواصش را از دست می‌دهد و ممکن است خراب هم بشود.

سود اصلی نصیب عطاری‌ها می‌شود

آلبالو و گیلاس دو میوه‌ای هستندکه به دلیل شباهت‌شان می‌شود گفت: هم‌خانواده‌اند. اما ظاهرا هسته آلبالو است که خواص درمانی دارد نه هسته گیلاس. در کارخانه‌های کمپوت و مرباسازی هسته این دو میوه با هم قاطی نمی‌شود؟ بله، معمولا در بار هسته آلبالو، هسته گیلاس هم پیدا می‌شود. هسته گیلاس با این‌که ظاهر بزرگتری دارد، اما از آلبالو کم‌مغز‌تر است، (با خنده)، اما به‌هرحال نمی‌توانیم بین چند تن هسته، هسته‌های گیلاس را از آلبالو جدا کنیم! به مشتری‌ها می‌گوییم که در بارمان هسته گیلاس هم وجود دارد و مشکلی نیست. بهترین آلبالو، آلبالو‌های کرج و ارومیه است ضمن این‌که آلبالو‌ها هم مرغوب و نامرغوب دارند. کیفیت آلبالو در هسته‌اش هم تأثیرگذار است؟ نه، مغز آلبالو‌ها با هم فرقی ندارد، اما تنها نکته‌ای که باید به آن توجه کنیم این است که هسته آلبالو را در زمانی که‌تر و تازه است، خریداری کنیم. بعضی وقت‌ها کارخانه‌ها به این دلیل که حجم بارشان زیاد است، نمی‌توانند همه هسته‌ها را بفروشند یا این‌که قیمت بالا می‌گویند تا مشتری خوب پیدا شود، در این مدت هسته‌ها را در بشکه‌های بزرگ نگهداری می‌کنند که بعد از مدتی کپک می‌زند. این کپک کم‌کم روی مغز هسته‌ها هم اثر می‌گذارد و باعث نامرغوب شدن مغزشان می‌شود. قیمت آلبالو که گران‌تر می‌شود، مغزش هم گران‌تر است؟ نه، تأثیری ندارد، اما در چند سال اخیر بازار سیاه هم پیدا کرده است. بازار سیاه هسته آلبالو! چه بازاری است؟ اوایل این کار، تنها خریداران کارخانه‌های کمپوت و مربا در مشهد همین کسانی بودند که مثل من ساکن استان خراسان هستند، اما از چند سال پیش عده‌ای از استان‌هایی دیگر هم آمدند و با کارخانه‌داران مشهدی مذاکره کردند و قیمت بیشتر پیشنهاد دادند. همین موضوع باعث شد تا قیمت هسته‌های آلبالو گران‌تر شود. مثلا هسته آلبالویی را که ما کیلویی ١٠٠ تومان می‌خریدیم، آمدند و بابتش ٣٥٠ تومان پول دادند. بعد از این اتفاق، بازار سیاه راه افتاد و الان باید کلی چانه‌زنی کنیم تا بتوانیم هسته آلبالو را با قیمت ارزان از کارخانه‌دار بخریم. هسته‌گیری و تهیه مربا و کمپوت در خانه‌ها هم انجام می‌شود. زنان خانه‌دار هم می‌توانند این کار را به صورت خانگی و در زمان تهیه مربا و کمپوت آلبالو انجام دهند و از هسته‌هایش استفاده کنند؟ نه، قطعا روغن‌گیری از مغز آلبالو تخصص می‌خواهد. ضمن این‌که برای این کار باید حجم زیادی مغز آلبالو استفاده شود. مصارف خانگی آلبالو خیلی زیاد هم که باشد ٥٠ کیلو است که به‌طبع برای این کار خیلی کم است. بهترین یا بیشترین کارخانه‌هایی که هسته آلبالو را می‌فروشند در کدام شهر یا استان ایران هستند؟ ٦٠ تا ٧٠‌درصد هسته آلبالو در استان آذربایجان‌غربی و شرقی به فروش می‌رسد، چرا که تعداد کارخانه‌های تولید مربا و کمپوت در این مناطق بیشتر است. با همه فراز و نشیب‌ها و مشتری‌های کم و زیادی که دارید از کسب‌و‌کار و درآمدتان راضی هستید؟ راستش نه! با همه زحمتی که برای شکستن هسته‌های آلبالو و گرفتن مغز آن‌ها می‌کشم، بازار پرفروشی ندارد. سود اصلی این کار را عطاری‌ها و روغن‌گیر‌ها می‌برند. با این نارضایتی و به نوعی متروکه بودن کسب‌وکار با هسته آلبالو، چه چیزی ١٧‌سال شما را در این کار نگه داشته و همچنان هم دست از آن نمی‌کشید؟ به‌هرحال بعد از ١٧‌سال آلوده این کار شده‌ام و همان کم و بیش مشتری هم روی من حساب می‌کنند و نمی‌توانم کنار بگذارمش. از طرف دیگر، همه این سال‌ها فقط ضرر نبود. در این بین سال‌هایی هم بود که هسته آلبالو را باقیمت کم می‌خریدیم و مشتری‌ها هم با قیمت خوب از ما می‌خریدند. اما در چند سال اخیر، کارخانه‌ها قیمت هسته‌ها را بالا بردند و مشتری ما هم کمتر و صادرات هم که ظاهرا متوقف شده است. با این حال، به کارم امید دارم و مطمئنم که اگر دولت حمایت کند و بتوانیم در این حوزه به صادرات برسیم هم اشتغالزایی می‌شود و هم سود خواهد داشت.

روغن داخل هسته آلبالو برای لک‌های پوستی و حتی درمان درد‌های رماتیسمی بسیار مفید است. اگر در این کار تبلیغات شود به صادرات برسیم شغل ارزآوری خواهد بود. هسته آلبالو یک بخش زاید از این میوه در کارخانه‌های تولید مربا و کمپوت است. اما به جای دور ریخته شدن، ما آن‌ها را از کارخانه‌ها می‌خریم و با کمک دستگاه‌هایی مخصوص هسته را می‌شکنیم و مغز داخلش را دوباره به چرخه مصرف برمی گردانیم. تحقیق کردم و دیدم مغز هسته آلبالو خیلی خاصیت داردو می‌توان از فروشش درآمد کسب کرد. فروش اسپند خالص به صرفه نیست به همین دلیل بعضی از عطاری هاپوسته آلبالو را هم با آن مخلوط می‌کنند تا وزنش سنگین‌تر شود. ١٧ سال پیش هسته آلبالو کیلویی ٨ تا تک تومانی بود. اما الان به کیلویی ٣٥٠ تومان هم رسیده است. این کار سرمایه می‌خواهد، انبار‌های نگهداری این هسته ها، انبار‌های عمومی هستند و باید اجاره پرداخت کنیم. پول کرایه حمل شان هم جداگانه حساب می‌شود. هسته گیلاس با اینکه ظاهر بزرگتری دارد، اما از آلبالو کم مغز‌تر است. بعضی وقت‌ها کارخانه‌ها به این دلیل که حجم بارشان زیاد است نمی‌توانند همه هسته‌ها را بفروشند یا اینکه قیمت بالا می‌گویند تا مشتری خوب پیدا شود، در این مدت هسته‌ها را در بشکه‌های بزرگ نگهداری می‌کنند که بعد از مدتی کپک می‌زند. روغن گیری از مغز آلبالو تخصص می‌خواهد. ضمن اینکه برای این کار باید حجم زیادی مغز آلبالو استفاده شود. ٦٠ تا ٧٠ درصد هسته آلبالو در استان آذربایجان غربی و شرقی به فروش می‌رسد. چرا که تعداد کارخانه‌های تولید مربا و کمپوت در این مناطق بیشتر است. به هر حال بعد از ١٧ سال آلوده این کار شده ام و همان کم و بیش مشتری هم روی من حساب می‌کنند و نمی‌توانم کنار بگذارمش. به کارم امید دارم و مطمئن هستم که اگر دولت حمایت کند و بتوانیم در این حوزه به صادرات برسیم هم اشتغالزایی می‌شود و هم سود خواهد داشت.

فواید و مضرات هسته آلبالو:

کمتر کسی میوه یا شربت آلبالو را دوست ندارد، اما در کنار همه جذابیت‌هایی که آلبالو تا به امروز برایمان داشته، با روی دیگر آن هم آشنا شدیم. موضوعی که اگر چه از زبان یک فروشنده هسته آلبالو گفته شد، اما کافی است در گوگل کلمه «هسته آلبالو» را بنویسید تا با انواع و اقسام سایت‌هایی که درخصوص فواید هسته آلبالو و روغن درمانی تهیه شده، از مغز آن نوشته‌اند، روبه‌رو شوید. روغن به دست آمده از هسته آلبالو مملو از خواص دارویی است. این روغن گیاهی که می‌تواند در فرآیند تهیه و تولید مصرف خوراکی هم پیدا کند، به کاهش قند، فشار و چربی خون هم کمک می‌کند. ضمن این‌که در طب سنتی یکی از بهترین روغن‌ها برای رفع تیرگی و لک‌های پوستی است. یکی دیگر از فواید درمانی این روغن، کاهش و تسکین درد‌های رماتیسمی است و برای خارش و التهاب پوست هم کاربرد دارد. با همه این‌ها روغن هسته آلبالو مضراتی را هم دارد، چراکه مغز این هسته دارای مواد سمی بوده و مصرف مستقیم آن می‌تواند خطرناک نیز باشد. درنهایت باید گفت؛ امروزه محصولات ارگانیک طرفداران زیادی دارد، اما شاید روغن و خواص هسته آلبالو یکی از مهجورترین کالا‌هایی باشد که هنوز بین مردم شناخته‌شده نیست. کالایی که حتی وقتی در عطاری‌ها و داروسازی‌ها هم با آن روبه‌رو می‌شویم، بدون شک نمی‌دانیم که پشت آن افرادی مانند آقای هاشمی‌گلستانی بوده‌اند و ١٧‌سال تمام در کارگاه‌های کوچک و متروکه‌شان به امید یک تجارت پر سود تلاش کرده‌اند.