گشت تلگرام و فیلترشکن!

روزنامه شهروند: «هندی‌ها تقریبا دو برابر درآمد نفتی ایران از فضای مجازی پول در می‌آورند.» این موضوع را چند وقت پیش سعید جلیلی، عضو شورای عالی امنیت ملی توییت کرده بود، اما کمی آن طرف‌تر در ایران وزارت صنعت اعلامیه می‌دهد که کسب‌وکار‌های تلگرامی را جریمه می‌کند و آن‌ها باید به پیام‌رسان‌های داخلی کوچ کنند! این خواسته عجیب در شرایطی رخ می‌دهد که بسیاری از کوچ‌کرده‌های تلگرام دوباره برگشته‌اند. علم‌الهدی یکی از معروف‌ترین این چهره‌ها بود که بعد از کوچ به سروش ریزش مخاطبانش را علت بازگشت دوباره به تلگرام دانست. حالا در وضعیتی که بسیاری از سازمان‌های دولتی همچنان در تلگرام فعال هستند و چهره‌های سیاسی و دولتی ایران با استفاده از فیلترشکن در حال فعالیت در تلگرام، توییتر و فیس‌بوک هستند، استفاده کسب‌وکار‌ها از تلگرام ممنوع می‌شود و کافی‌نت‌هایی که از فیلترشکن استفاده کنند، جریمه می‌شوند. وزارت ارتباطات پیش از این اعلام کرده بود که ٢٠٠‌هزار کسب‌وکار در تلگرام وجود دارد و علیرضا کلاهی، نایب‌رئیس کمیسیون کسب‌وکار‌های نوین اتاق ایران به «شهروند» می‌گوید: حداقل ٣٠ تا ٤٠‌هزار کسب‌وکار مجازی به صورت مستقیم در فضای مجازی فعالیت دارند و اگر قرار باشد برخورد‌های انتظامی با این کسب‌وکار‌ها انجام شود، بیشتر استارت‌آپ‌های ایرانی باید درشان را تخته کنند. من یک تروریست نیستم، من یک ادمینم بعد از اطلاعیه وزارت صنعت درباره ممنوعیت فعالیت کسب‌وکار‌های تلگرامی، حالا اتحادیه فناوران رایانه به تسنیم خبر داده است که استفاده از فیلترشکن در کافی‌نت‌ها حبس و جریمه نقدی به دنبال دارد. این موضوع در حالی رخ می‌دهد که بار‌ها شعار ایجاد شغل‌های ارزان و کم سرمایه در فضای مجازی از سوی مدیران سر داده شد؛ حالا نه تن‌ها اقدام جدی برای ایجاد شغل در این فضا انجام نشده است که فعالان اقتصادی فضای مجازی هر بار با تصمیمی یک شبه کسب‌وکارشان تهدید می‌شود. حالا در شرایطی استفاده از پیام‌رسان روسی این روز‌ها حال‌وهوای پلیسی به خود گرفته که محمدجواد آذری‌جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات پیشتر گفته بود، تلگرام در ایران ٢٠٠‌هزار شغل ایجاد کرده که البته فعالان اقتصادی این رقم را تا ٥٠٠‌هزار شغل نیز برآورد می‌کنند. همچنین به گفته نایب‌رئیس کمیسیون کسب‌وکار‌های نوین اتاق ایران، جدای از شغل‌هایی همچون بازاریابی در ایران بین ٣٠ تا ٤٠‌هزار کسب‌وکار به صورت مستقیم در فضای مجازی ایجاد شده است. کسب‌وکار‌هایی که عمدتا توسط قشر تحصیلکرده که اتفاقا بالاترین نرخ بیکاری را هم دارند، ایجاد شده است. حال آن‌که به نظر می‌رسد فیلترینگ تلگرام فرجام غم‌انگیزی بر این مشاغل مجازی خواهد بود. سعید جلیلی، عضو شورای عالی امنیت ملی پس از فیلترینگ تلگرام، در اظهارنظری قابل تأمل در توییتر خود نوشت: «کشوری مثل هند از فضای مجازی نزدیک به ٨٠‌میلیارد دلار یعنی بیش از درآمد نفت ایران درآمد دارد. مسئولان پاسخ دهند چرا از این ظرفیت برای اشتغالزایی استفاده نمی‌کنند؟ حالا کمپین‌هایی با عناوین «من در تلگرام می‌مانم» و «حمایت از شاغلین تلگرام» و با شعار «من یک تروریست نیستم، من یک ادمینم» یا «شغل من را از من نگیرید» یا «اگر اشتغال ایجاد نمی‌کنید لطفا باعث نابودی استارت‌آپ‌های ایرانی نشوید» ایجاد شده است تا این‌گونه اعتراضاتشان را به محدودسازی فضای مجازی اعلام کنند. توسعه ICT بدون ابزار لازم فارغ از این‌که کدام نهاد و به چه علت حکم پایان فعالیت تلگرام را صادر کرده، مسأله حایز اهمیت آن است که چنین تصمیماتی چه پیامد‌هایی در فضای کسب‌وکار کشور به دنبال خواهد داشت؟ نایب‌رئیس کمیسیون کسب‌وکار‌های نوین اتاق بازرگانی در این‌باره می‌گوید: هیچ شکی در این‌که استفاده از تلگرامی مشکلاتی را ایجاد کرده بود، وجود ندارد؛ اما به‌طور قطع منافع حاصل از آن به مراتب بیشتر از مضرات آن است. به گفته کلاهی، یک کسب‌وکار نوین که اتفاقا بیشتر توسط جوانان تحصیلکرده ایجاد شده است، بیش از سه سال برای تثبیت در بازار تلاش می‌کند، اما این کسب‌وکار‌ها خیلی راحت و با تصمیمات یک شبه زمین خورده می‌شود. او با اشاره به شعار‌هایی که دولت در زمینه ایجاد شغل در حوزه ICT می‌دهد، ادامه داد: نمی‌توان که ادعا کرد می‌خواهیم کسب‌وکار‌های نوین را رونق ببخشیم، اما ابزار لازم برای فعالیت را از آن‌ها بگیریم. فعالیت صنفی در بستر تلگرام ممنوع شد «فعالیت صنفی در بستر تلگرام ممنوع و باید فعالیت‌ها به شبکه‌های اجتماعی داخلی منتقل شود.» آن‌گونه که عبدالصمد خرم‌آبادی، معاون قضائی دادستان کل کشور اعلام کرده، در جلسه‌ای که در معاونت امور فضای مجازی دادستانی کل کشور برگزار شده، مقرر شده که اگر واحد‌های صنفی به فعالیت صنفی یا تبلیغاتی در تلگرام ادامه دهند، وزارت صنعت و مراجع صنفی اقدامات قانونی لازم را به عمل آورند. برخورد نیروی انتظامی با کافی‌نت‌های استفاده‌کننده از فیلترشکن مهدی میرمهدی، رئیس اتحادیه صنف فناوران رایانه تهران با اشاره به استفاده از فیلترشکن‌ها اعلام کرد: «رئیس‌پلیس جدید اماکن نیروی انتظامی آیین‌نامه ممنوعیت استفاده از VPN و فیلترشکن در کافی‌نت‌ها را به اتحادیه صنف فناوران رایانه تهران اعلام کرده است و ما نیز به‌تبعیت از آن برای این واشحد‌های صنفی ابلاغ کرده‌ایم.» رئیس اتحادیه صنف فناوران رایانه تهران با تأکید بر برخورد با کافی‌نت‌هایی که فیلترشکن ارایه می‌دهند، افزود: «اجازه فعالیت در این دو ماه را به کافی‌نت‌های متخلف نخواهیم داد و در سایر ماه‌های سال نیز از ۱۵ روز تا یک ماه واحد‌های آن‌ها پلمپ می‌شود.»