اینجا پایتخت آجیل ایران است

باشگاه خبرنگاران :شهرستان فاروج در شمال شرقی ایران و در ۹۰ کیلومتری شرق خراسان شمالی واقع شده است، شهری که از ابتدا تا انتهای خیابان اصلی آن را فروشگاه‌های آجیل با تنقلات خوشمزه پر کرده است.

این شهرستان ۷۰ هزار نفری، از شمال به کشور ترکمنستان و باجگیران از توابع قوچان، از جنوب به اسفراین، از غرب به شیروان و از شرق به شهر قوچان منتهی می‌شود؛ شهرستانی که به واسطه داشتن علمای دینی و شخصیت‌های فرهنگی متعدد درالعلمایش می‌خوانند.

گفته شده فاروج را شخصی به نام فرج‌الله بنا نهاده؛ آن گونه که در بین مردم رواج دارد گویا حدود ۱۲۰۰ سال پیش و در زمان هارون‌الرشید؛ پنجمین خلیفه عباسی و آن زمان که هنوز برمکیان پاک تبار ایرانی برخاسته از خراسان، مورد غضب وی قرار نگرفته بودند؛ خلیفه عباسی فرج‌الله را مأمور آباد کردن منطقه‌ای خوش آب‌وهوا در خراسان می‌کند که بعد‌ها به فرج‌آباد معروف شد و بعد از تحولاتی به فاروج تغییر یافت.

زبان مردم فاروج فارسی و ترکی است و به زبان کردی نیز سخن می‌گویند، ترک‌های فاروج طایفه‌ای هستند از قوم مهنی که از طرف شجاع الدوله در فاروج مستقر شده‌اند، کرد‌های فاروج نیز از ایل زعفرانلو هستند.

سال‌ها پیش که هنوز وسایل نقلیه شخصی این اندازه زیاد نشده بود و غالب مسافران با اتوبوس رفت و آمد می‌کردند؛ تمامی اتوبوس‌ها و اندک خودرو‌های شخصی که قصد سفر به مشهد مقدس را داشتند از محور فاروج حرکت می‌کردند چرا که راه سمنان اولاً کویری بود و در ثانی سایر مسیر‌ها آسفالت مرغوبی مانند آسفالت فاروج را نداشتند.

یکی از بهترین عوامل جذب اتوبوس‌ها و مسافران برای تردد از مسیر فاروج؛ وجود مسجد صاحب‌الزمان و چلوکبابی سعدی بود آن‌هم زمانی که از مشهد تا چمن بید (روستایی در منتهی‌الیه غرب خراسان شمالی) هیچ‌گونه چلوکبابی و مسجدی وجود نداشت و تمامی اتوبوس‌ها برای صرف نهار و شام باید در فاروج توقف می‌کردند.

این توفیق اجباری برای مسافران و اهالی فاروج سبب شد تا دو نفر از اهالی به نام‌های شیرعلی قلی پور و حسین علی حاجی‌پور جنب مسجد اقدام به فروش آجیل کنند؛ اولین بار تخمه سیاه آفتاب‌گردان و کدو از سبزوار وارد شد؛ می‌گویند خود فاروجی‌ها ابتدا طریقه تف دادن تخمه را نمی‌دانستند و اولین تخمه پز را حاج علی حاجی‌پور از قوچان آورد. ازآنجایی که آن زمان فقط تخمه شور در بازار موجود بود و از تهران وارد می‌شد؛ فاروجی‌ها تخمه را شور نمی‌کردند بلکه به صورت خال نمک عرضه می‌کردند؛ یعنی بعد از تف دادن تخمه، نمک را با جارو سیخی به روی آن می‌پاشیدند که بعداً تخمه خال نمک فاروج نام گرفت و معروف شد.

فاروجی‌ها برای طعم‌دار کردن تخمه از آب‌لیمو گلپر و کمی رنگ خوراکی استفاده می‌کردند؛ با توجه به این‌که چلوکبابی غذای خوب با گوشت بره عرضه می‌کرد و روزانه بیش از صد دستگاه اتوبوس در فاروج توقف می‌کرد؛ اندک‌اندک کسب‌وکار فروشندگان آجیل گرفت و در کنار تخمه ژاپنی و آفتاب‌گردان، محصولاتی، چون گردو، بادام و کشمش که در منطقه تولید می‌شد هم جا باز کردند.

وجود جاده آسیایی و عبور آن از مرکز شهر موجب شد شهر فاروج به‌عنوان پایتخت آجیل نام بگیرد؛ پایتختی که تاکنون دوام داشته و روزبه‌روز نیز بر کیفیت و قدرت آن افزوده می‌شود.

آثار تاریخی و نقاط گردشگری در شهر فاروج

تپه و محوطه‌های باستانی مانند تپه طویل که قدمت آن را هزاره اول قبل از میلاد دانسته‌اند، تپه خلق آباد که در داخل شهر فاروج واقع شده قدمت آن به هزاره دوم قبل از میلاد می‌رسد و تپه‌ای هم که قدمت آن مربوط به دوره نوسنگی است و در ده کیلومتری فاروج قرار دارد.

شهر باستانی خبوشان و روستای استاد از نقاط تاریخی و قلعه علی‌آباد در روستایی‌ام، روستای استاد و خسرویه با دره‌های پوشیده از درخت و رودخانه‌های دائمی به همراه باغات گردو و گیلاس از جاذبه‌های گردشگری فاروج هستند.

همچنین آبشار اسفجیر، سد چری، غار یخچالی تبریان، دره ریزه و ... از دیگر جاذبه‌های گردشگری این شهرستان محسوب می‌شوند. ارتفاعات شاه جهان، قله شاه جهان و وجود چندین غار‌های یخچالی و بکر در این منطقه باعث جذب توریست و کوهنوردان شده است. جوراب‌بافی، کیسه حمام چری، سفره محلی (گلیم) قالی‌بافی، تابلو فرش، پارچه‌بافی (چادرشب) از صنایع‌دستی این منطقه محسوب می‌شود.

سوغات فاروج را انواع خشکبار اعم از گردو، بادام، کشک محلی، کشمش، برگ زردآلو، قره‌قروت، آلبالو خشک، آجیل، گیلاس، روغن زرد، ماست و عسل شاه جهان تشکیل می‌دهند.

در شهر آجیلی همواره در تمام طول شبانه‌روز مغازه‌های آجیل‌فروشی باز هستند و چراغانی آن‌ها از فاصله بسیار دور خودنمایی می‌کند.

وجود آجیل پزی سنتی و صنعتی در فاروج

سعیدیان رئیس میراث فرهنگی شهرستان فاروج در گفتگو با خبرنگار گروه استان‌های باشگاه خبرنگاران جوان از بجنورد؛ گفت: سه واحد صنعتی آجیل پزی و یک واحد سنتی در شهر ستان فاروج فعالیت می‌کنند.

وی با اشاره به اینکه سالانه میلیون‌ها مسافر از این شهر آجیلی بازدید می‌کنند، گفت: شهرستان فاروج علاوه بر آجیل فروشی دارای پتانسیل‌های گردشگری بسیار زیادی است، اما متاسفانه مسافران به علت عدم شناخت این اماکن فقط به دیدن بازار آجیل و دیدن تاکستان‌های انگور بسنده می‌کنند و مدت اقامت این افراد در این شهرستان بسیار اندک است.

سعیدیان گفت: ۷۰ درصد مردم این شهر شغلی به عنوان آجیل پزی یا آجیل فروشی دارند که به نام پایتخت آجیل ایران شهرت گرفته است و سالانه پذیرای حضور میلیون‌ها زائر حرم مطهر امام رضا (ع) می‌باشد.

وی گفت: در ایام تعطیلات نوروز برای جذب مسافر و گردشگران غرفه‌های صنایع دستی، در دو بخش کوچک و بزرگ در پارک وحدت شهرستان فاروج برپا می‌شود.

شهر آجیلی فاروج ۵۰ سال قدمت دارد

محمود حسین پور رئیس اتحادیه اصناف شهرستان فاروج در گفتگو با خبرنگار گروه استان‌های باشگاه خبرنگاران جوان از بجنورد؛ با بیان اینکه بازار شهر آجیلی فاروج ۵۰ سال قدمت دارد، افزود: ۷۸ مغازه و ۵۰۰ نفر در این مغازه‌ها شبانه روزی مشغول فعالیت هستند.

وی با اشاره به اینکه کشاورزی و دامپروری یکی از شغل‌های اصلی مردم این منطقه است، گفت: سالانه مقدار فراوانی انگور کشمشی، گردو، بادام، زرد آلو در این شهرستان تولید می‌شود و این امر سبب شده تا خشکبار‌هایی مانند کشمش، گردو، بادام، برگ‌های زردآلو، آلو، لواشک، تخمه کدو، تخمه آفتابگردان، تخمه ژاپنی، بادام خاکی و هم‌چنین محصولات دیگری نظیر کشک و قره قروت در آجیل فروشی‌های این شهر به فروش برسد.

رئیس اتحادیه اصناف شهر فاروج بیان کرد: متاسفانه به علت نبود کارخانه و واحد‌های تولیدی در شهر آجیلی فاروج، بخش از مردم اقتصاد خود را از طریق فروش آجیل می‌گذرانند.

حسین پور با بیان اینکه اکثر محصولات از خود شهرستان فاروج تهیه می‌شود، گفت:: فقط پسته، مغز‌ها از شهرستان کاشمر، دامغان و رفسنجان و نخود هم از شهر تبریز خریداری می‌شود.

استقرار این شهر در مجاورت جاده اصلی شمال شرقی به شمال کشور، مردمان هوشمند این منطقه را بر آن داشته تا از این موقعیت حداکثر سود را برده و با فراهم ساختن و عرضه انواع آجیل، اقتصاد شهر خود را رونق ببخشند و قدمت و موروثی بودن شغل آجیل فروشی و آجیل پزی در شهرستان فاروج سبب جذب گردشگران شده است.

کارشناسان اقتصادی نیز معتقدند که اگر صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی برای فرآوری محصولات باغی و ارزش افزوده تولیدات شهر آجیلی در شهرستان فاروج ایجاد شود، ارز آوری در این شهرستان بیشتر می‌شود.