تلویزیون تعاملی آموزش و پرورش، رایگان یا پولی؟

خبرگزاری مهر: مدیرکل دفتر انتشارات و تکنولوژی آموزشی در آخرین نشست خبری خود که درباره پانزدهمین جشنواره کتاب های آموزشی- تربیتی رشد برگزار شد، گفت: باید بگویم ما در بخش تولیدات غیرمکتوب بسیار به استاندارد نزدیک هستیم اما این منابع معمولا خوب دیده و استفاده نمی شوند و تعدادشان هم کم است چون هزینه بر هستند اما نکته خوب این بخش این است که برای تولید از ما کمک می گیرند و ما در بخش تولید حضور داریم.

منظور محمد ناصری از این بخش، فیلم های آموزشی و نرم افزارها بود. در واقع به گفته وی ما همچنان در تولید محتوا به شکل فیلم های آموزشی و چند رسانه ای دچار ضعف در «کمیت» هستیم. حالا با توجه به اینکه چند سالی است آموزش و پرورش با طرح هایی مانند «مدرسه هوشمند» که البته از یک جایی به بعد به درستی پیگیری نشد و همین تلویزیون تعاملی که جدیدا وزیر آموزش و پرورش وعده راه اندازی اش را داده است، سعی دارد سیستم یادگیری و آموزش را به سمت استفاده از فن آوری های نوین ببرد، سوال اینجاست که برای رشد و توسعه بخش تولید محتوا در این بخش چه کارهایی صورت گرفته است و در صورت تامین نبودن این بخش آیا این مدل های جدید در امر آموزش راهگشا خواهد بود؟

امیر سیاح کارشناس رسانه های دیجیتال در گفتگو با خبرنگار مهر درباره تلویزیون تعاملی آموزش و پرورش گفت: تلویزیون تعاملی مانند تلویزیون هایی است که امروزه در دسترس مان است اما به صورت زمانبندی خاصی که خودشان تعریف کرده اند، فیلم ها و برنامه ها را پشت سر هم پخش می کنند و حق انتخابی برای افراد نیست که متناسب با نیاز و زمانشان دست به انتخاب بزنند.

تفاوت عمده تلویزیون تعاملی با معمولی در این است که دیگر رسانه یکطرفه نیست بلکه دوسویه است و دانش آموز می تواند انتخاب کند در این لحظه درس فیزیکش را تقویت کند یا یک برنامه فان ببیند و یا فردا امتحانی دارد و برنامه ای ببیند که روی اعتماد به نفسش کار کند. البته آموزش و پرورش در وهله اول باید مشخص کند این تلویزیون را برای استفاده اولیا راه می اندازد یا دانش آموزان

وی ادامه داد: تفاوت عمده تلویزیون تعاملی با معمولی در این است که دیگر رسانه یکطرفه نیست بلکه دوسویه است و دانش آموز می تواند انتخاب کند در این لحظه درس فیزیکش را تقویت کند یا یک برنامه فان ببیند و یا فردا امتحانی دارد و برنامه ای ببیند که روی اعتماد به نفسش کار کند. البته آموزش و پرورش در وهله اول باید مشخص کند این تلویزیون را برای استفاده اولیا راه می اندازد یا دانش آموزان.

تلویزیونی برای اولیا یا دانش آموزان؟

این کارشناس حوزه رسانه های دیجیتال درباره تفاوت این دو مهم بیان کرد: اگر اولیا بخواهند از آن استفاده کنند می توانند حتی روی سیستم عامل های اندروید و... برنامه را بریزند و محدودیت از این نظر نداشته باشند اما اگر قرار است برای دانش آموزان مورد استفاده قرار بگیرد باید بدانیم که راندمان بهداشت جهانی می گوید تششعات سیم کارت برای سلامتی کودکان مضر است و باید نرم افزارهایی که تحت اینترنت بدون سیم کارت هستند مورد استفاده قرار بگیرد. اینها همه نکته هایی است که فعلا مجهول است.

لزوم ارائه محتوا با دو نوع کیفیت

سیاح با بیان اینکه آموزش استفاده از چنین فن آوری بسیار ساده است در ادامه به رعایت شدن استانداردهایی از سوی آموزش و پرورش در این مسیر اشاره کرد و اظهار کرد: چند نکته در این میان وجود دارد که باید روی آن به طور کامل مطالعه شده باشد. فرض کنید من در سیستان و بلوچستان قرار است از همان مطالبی استفاده کنم که یک نفر در شمال تهران. اول اینکه باید مطالب که در تلویزیون مورد استفاده قرار می گیرد به دو شیوه ارایه شود یکی به شیوه ای که آن کیفیت حداقلی را داشته باشد اما در عین حال اینترنت مناطق دورافتاده نیز بتواند آن را پشتیبانی کند و از سوی کارشناس رسانه های دیجیتال همچنین از امکان ایجاد رانت در چنین فضایی ابراز نگرانی کرد و تاکید کرد: همانطور که گفتم این فضا می تواند به کارآفرینی بیانجامد اما به شرط آنکه در تولید محتواها رانت ایجاد نشود و شاید این یکی از بزگترین چالش های این بخش باشد

دیگر باید یک مدل با کیفیت همان مطلب نیز در دسترس باشد.

وی ادامه داد: دوم اینکه باید دسترسی ها آسان باشد و خیلی پیچیده نباشد. این مدل سیستم یادگیری قطعا اثربخشی خوبی دارد چون آموزش از طریق فیلم اساسا اثربخش است و فرد می تواند انتخاب کند درس ها را تکرار کند و بنیان آموزش به نوعی متحول می شود اما این در صورتی اثرگذار است که از هر محتوایی انواع کیفیت ها و مدل های ارائه در دسترس باشد.

سیاح گفت: باید بتوانیم با چند مدل ارائه، یک درس را در این سیستم در دسترس قرار بدهیم تا اگر دانش آموزی به طور مثال از لحن و نحوه آموزش یک معلم خوشش نیامد بتواند به مدل دیگری دسترسی داشته باشد و یا از گویش های محلی استفاده شود وگرنه عملا ما از این سیستم بهره ای نبرده ایم و همان دام اجباری بودن و غیرقابل انعطاف بودن را پهن کرده ایم. دیگر اینکه محتواها فقط از یک سری شرکت و موسسات خاص تهیه نشود و اجازه داده بشود همه کسانی که در این عرصه فعال هستند وارد میدان شوند و به نوعی اشتغال زایی نیز می شود.

فضایی برای رانت خواری درست نشود

وی ادامه داد: اگر قرار باشد همیشه یک برنامه خاص با یک حالت خاص و یک گویش خاص وجود داشته باشد کاربر را زده می کند و دیگر تاثیرگذار نخواهد بود. ضمن اینکه بهتر است بر اساس نمای دلخواه، زیرساختش متعلق به خودمان باشد. در واقع امیدوارم از نظر سخت افزاری و نرم افزاری مشکلات را حل کرده باشند. فرض کنید با وجود میلیون ها دانش آموز، روزانه فقط ۳۰۰ هزار نفر بخواهند وارد این سیستم شوند. آیا تضمینی هست سرور پشتیبانی در وسط کار گیر نکند.

کارشناس رسانه های دیجیتال همچنین از امکان ایجاد رانت در چنین فضایی ابراز نگرانی کرد و تاکید کرد: همانطور که گفتم این فضا می تواند به کارآفرینی بیانجامد اما به شرط آنکه در تولید محتواها رانت ایجاد نشود و شاید این یکی از بزگترین چالش های این بخش باشد.

سیاح گفت: تعاملی بودن یعنی اینکه کاربر با محتوا احساس نزدیکی کند وگرنه بعد از مدتی این هم مانند تلویزیون عادی می شود و تبدیل می شود به اینکه من یک دگمه ای را فشار بدهم و چیزی پخش شود. بسیاری از محتواها سر کلاس درس گفته می شود این رسانه باید بتواند نوعی تعلیم و تربیت را به کل خانواده تسری دهد یعنی اگر در خانواده ای مشاجره والدین بالاست این رسانه می تواند روی چنین مساله ای نیز با تولید محتوا برای والدین اثر بگذارد تا به مرور با بهبود کیفیت زندگی خانواده، جامعه تغییر کند.

آموزش رایگان یا پولی؟

وی درباره اینکه چقدر این رسانه خانواده ها را متحمل هزینه خواهد کرد نیز بیان کرد: هزینه استفاده از این رسانه هزینه ای است که بابت اینترنت باید پرداخت شود و ممکن است آن ابتدا نیز یک هزینه ای برای تهیه دستگاه داشته باشد. الان مخابرات گفته است اگر از اینترنت من استفاده کنید نرم افزار را رایگان در اختیارتان می گذارم و فقط حق اشتراک باید بدهید. درباره ارائه محتوای سامانه باید دید آموزش و پرورش چه تصمیمی می گیرد. آیا می خواهد محتوا را رایگان در اختیار مخاطب بگذارد یا بخشی از آن را رایگان در اختیار آنها بگذارد. به نظر من بهتر است برای اینکه کیفیت پایین نیاید و از آنجا که بودجه و سرانه کمی به مدارس تعلق می گیرد، بهتر است آموزش و پرورش یک حداقل هایی را رایگان در اختیار دانش اموزان بگذارد و بخشی را هم پولی کند که مثلا روی قبض تلفن هزینه اش بیاید. می تواند این منبع درآمد را صرف پر کردن خلا هایی بکند که در این سال ها نتوانسته خصوصا در روستاها اجرایی کند. البته این یک مرز باریک است که نباید آموزش و پرورش را به سمت نهادی خصوصی سوق دهد و محلی تجاری کند.