حقایقی درباره ازدواج های سنین پایین که قطعا نمی‌دانید!

سرویس اجتماعی فردا؛ سینا کلهر: تقریبا مطمئن هستم برای چهره های اصلاح طلب سیاست گذار و قانون گذاری که دغدغه ازدواج در سنین پایین را دارند، راضی کردن بدنه رای و طرفدارانشان در این مورد اولویت بیشتری از دیگر مسایل دارد و بسیاری از آن ها علی رغم میل باطنی خود و تحت فشار تشکل های غیر دولتی تمرکز خود را به ممنوعیت قانونی ازدواج در سنین پایین معطوف کرده اند و طرح این حقایق تاثیری در اراده آن ها نخواهد داشت .

همچنین به این نتیجه رسیده ام که در بیشتر فعالان حوزه کودک و زنان نیز هیچ علاقه ای به شنیدن سخنی در این باره نیست،ذهنیت بیشتر فعالان این حوزه تثبیت شده است. آنها حتی ازدواج زیر 18 سال را غیر عقلانی و ظالمانه می دانند چه برسد به ازدواج های زیر 13 سال. برخی از آن ها سربازان جان فدای هستند، که امر فرمانده!! را اجرا می کنند و طرح این موارد را صرفا چوب لای چرخ گذاشتن و سنگ اندازی در مسیر ایفای موثرتر نقش خود می دانند.

بدتر از همه این که برایم مسجل است که در میان اصول گریان، چه فعالان رسانه ای و چه چهره های سیاسی، هیچ علاقه ای به چنین مباحثی وجود ندارد. مگر این که رهبری همچون 2030 درباره آن موضوع طرح دغدغه کنند و آن ها به قصد ادای دین و انجام تکلیف و غالبا به صورت پروژه ای به چنین موضوعاتی توجه کرده و به آن اهمیت دهند و چون در مورد این موضوع چنین دغدغه ای طرح نشده است بنابراین اساسا دانستن این حقایق برای آنها به طریق اولی اهمیتی ندارد.

فضل اصلاح طلبان بر اصول گریان در این مورد این است که حداقل اصلاح طلبان دغدغه چنین موضوعاتی را دارند هر چند به صورت غم انگیزی تحت تاثیر نسخه های دیکته شده و فشار بدنه رای خود برای اجرای الگوهای جهانی قرار دارند.

خلاصه این که در جریان تصمیم گیر رغبتی برای دانستن این موارد که حاصل تحقیق علمی است، نیست با وجود همه این موارد ناامید کننده و یاس آور، در این جا خلاصه ای از نتایج تحقیقی که درباره این موضوع توسط یک گروه پژوهشی در مدت 6 ماه گذشته انجام شده است را منتشر می کنم. این نتایج به دلیل فقدان اطلاعات و عدم همکاری برخی از نهادهای مرتبط با دشواری های بسیار زیادی حاصل شده است. هدف ما در انجام این تحقیق دست یافتن به شناخت درستی از وضعیت این ازدواج ها، پیامدها و آثار آن و در نهایت تامل در خصوص شیوه های مناسب بهبود و اصلاح زندگی افرادی بود که چنین ازدواج هایی برای آن ها پیامدهای منفی و ناگوار ایجاد می کند . در این بخش گزارش وضعیت این ازدواج ها در کشور آورده شده است:

وضعیت ازدواج های سنین پایین با توجه به این که سن قانونی ازدواج در کشور 13 سال است و ازدواج در سن زیر 13 سال تنها با شرایط خاصی انجام می شود ، منظور از ازدواج های در سنین پایین ازدواج هایی است که زیر 13 سال انجام می شود. در سال 1394 در مجموع 37117 هزار ازدواج زیر سن 13 سال در کشور ثبت شده است. با توجه به مناطقی که این نوع ازدواج ها در آن انجام می شود، احتمالا آمار واقعی بسیار بیشتر از رقم ثبتی است.این تعداد ازداوج ها حدود 5.5 درصد از کل ازدواج های ثبت شده در کشور است. از میان 37 هزار ازدواج زیر 13 سال، تنها 179 مورد زیر 10 سال بوده و 36 هزار 938 مورد نیز بین 10 تا 13 سال انجام شده است.در 9 ماهه اول سال 1395 نیز تعداد کل ازدواج های در سنین پایین که بر اساس سن زیر 15 سال محاسبه شده است 29 هزار 710 مورد بوده است.

پراکندگی استانی از حیث پراکندگی استانی، در همه استان های کشور ازدواج زیر 13 سال وجود دارد. از حیث نسبت ازدواج های زیر 13 سال به کل ازدواج های انجام شده در استان، استان زنجان با نسبت 12 درصد در رتبه اول قرار دارد و استان های آذربایجان شرقی(10)، خراسان های رضوی(10) و شمالی(10)، اردبیل(9)، همدان(9) و سیستان(8) در رده های بعد قرار دارند . با این حال از حیث تعداد ازدواج ها، خراسان رضوی با 6 هزار 322 ازدواج و خوزستان با 2 هزار 374 و سیستان با 1822 مورد در رده نخست قرار دارند. استان سمنان نیز با 122 مورد ازدواج، کم ترین آمار را در میان استان های کشور دارد.

فاصله سنی زوج و زوجه در خصوص فاصله سنی ازدواج ها، بیشترین ازدواج های دختران 10 تا 13 سال با مردان 20 تا 24 سال بوده است. به گونه ای که از 36 هزار 938 ازدواج 10 تا 13 ساله 21 هزار 445 نفر در این گروه قرار دارند. 8هزار572 نفر از دختران 10 تا 13 ساله با مردان 25 تا 29 سال ازدواج کرده و 5هزار 789 نفر نیز با مردان 15 تا 19 ساله. 1 مورد از این ازدواج ها با مرد 70 تا 74 ساله بوده و 2 مورد نیز 60 تا 64 ساله.

سن بلوغ سن بلوغ مهم ترین متغیر مرتبط با این موضوع است با این وجود آمار رسمی در خصوص سن بلوغ در کشور وجود ندارد، در آخرین مقالاتی که در این خصوص در کشور نوشته شده است، میانگین سن بلوغ در ایران در دختران 11.5 و در پسران 13.5 سال اعلام شده است. آثار و پیامدها

روزی از یکی از همکاران ام در پروژه تحقیقاتی درباره ازدواج کودکان پرسیدم تا چد نظراتی که فعالان و متخصصان این حوزه درباره پیامدها وآثار منفی این نوع ازدواج ها می گویند، با واقعیت ها و شواهد تجربی سازگار است.؟ آیا واقعا ازدواج در سنین پایین باعث چنین پیامدهایی می شود؟

او قبل از این که جواب این سئوال را بدهد، فهرستی از آثار و پیامدهای این نوع ازدواج ها را که از نظر فعالان و متخصصان این حوزه مطرح شده بود را خواند:

طلاق بیشتر: ازدواج هایی که در سنین پایین انجام می شوند، بیشتر از سایر ازدواج ها به طلاق منجر می شوند.

رضایت کم تر: افرادی که زودتر ازدواج می کنند، از رابطه جنسی خود رضایت ندارند

ترک تحصیل: افرادی که زود ازدواج می کنند، معمولا ترک تحصیل می کنند

احتمال مرگ و میر بیشتر: آنهایی که زود ازدواج می کنند، اگر در سنین پایین باردار شوند، احتمال مرگ شان بیشتر است.

خشونت بیشتر: آن هایی که زودتر ازدواج می کنند بیشتر مورد خشونت همسر و یا نزدیکان قرار دارند

زندانی شدن: ازدواج در سنین پایین باعث می شود برخی از پسران به دلیل ناتوانی در پرداخت مهریه زندانی شوند.

تضیع حق کودکی: آنهایی که زودتر ازدواج می کنند از کودکی کردن باز می مانند.

ناتوانی در اداره زندگی: کسانی که زودتر ازدواج می کنند توانایی اداره زندگی خود را ندارند.

احتمال بیماری بیشتر: کسانی که زودتر ازدواج می کنند، در خطر ابتلا به بیماری ها مختلفی هستند.

تقریبا همه این موارد عقلانی و منطقی به نظر می رسیدند و از آن جایی که از زبان متخصصان و فعالان این حوزه که سال ها در این مورد فعالیت داشته اند مطرح شده بود به نظر می رسید که طرح سئوال اول درباره این موارد بی مورد است.

در واقع مهم ترین دلیل مطرح شدن موضوع ازدواج های سنین پایین، آثار و پیامدهای منفی آن بود. پیامدهای که از نظر فعالان این حوزه تا آن حد غیر انسانی، غیر عقلانی و ظالمانه هست که باید به لحاظ قانونی از چنین ازدواج هایی جلوگیری شود. چهره های سیاسی و نمایندگان مجلسی که به دنبال ممنوعیت ازدواج در سنین پایین هستند نیز اغلب با اشاره به این پیامدهاف به دنبال این طرح بود و هستند سفارش تحقیق در خصوص این موضوع نیز توسط یکی از چهره های سیاسی با هدف توصیف این پیامدها و آثار منفی انجام شده بود.

از آن جایی که نظام تصمیم گیری در جمهوری اسلامی بر اساس نوعی نظر خواهی از کارشناسان استوار است، شیوه مرسوم در این تحقیقات، برگزاری جلسات کارشناسی با متخصصان و صاحب نظران این حوزه، اخذ نظر آن ها و در نهایت جمع بندی و تدوین آن ها در قالب گزارش های کارشناسی است.

مخصوصا به این دلیل که در جمهوری اسلامی همواره برای تصمیم گرفتن عجله وجود دارد! این روش به دلیل سرعت بالا در ارایه نظر، در همه نهادهای تصمیم گیر نظام از قوه مجریه گرفته تا مجمع تشخیص مصلحت، مبنای تصمیم گیری است. هر چند نتیجه آن وضعیت اسفبار فعلی نظام تصمیم گیری و وضعت کلی جامعه است و علی رغم نتایج منفی و ویرانگر این شیوه تصمیم گیری، استفاده از این روش در نظام تصمیم گیری و سیاست گذاری کشور که با عنوان کار کارشناسی معروف است، همچنان مهم ترین معیار برای ارزش گذاری تحقیقات و گزارش های سیاستی است.

بر اساس این روش کار تحقیق ما تمام شده بود و صرفا باید در قالب گزارش کارشناسی ارایه می شد تا مبنای کارشناسی! ممنوعیت ازدواج در سنین پایین قرار گیرد. با این حال تجربه تناقض گویی ها در گفته های کارشناسی باعث شد تا ما یک بار دیگر پرسش نخست را مطرح کنیم: آیا واقعا ازدواج در سنین پایین باعث طلاق بیشتر، رضایت کم تر و... می شود؟

یکی از اعضای گروه تلاش کرد تا این موارد را بر اساس داده ها و شواهد تجربی راستی آزمایی کند.

نخستین یافته این تلاش این بود که درباره برخی از این نظرات اساسا هیچ نوع اطلاعات و شواهد تجربی و تحقیق علمی وجود نداشت و درباره برخی دیگر شواهد تجربی و اطلاعات بسیار محدود و در مواردی متناقض وجود داشت. در این جا این پرسش پیش آمد که فعالان و متخصصان این حوزه بر چه اساسی اظهار نظر کرده اند؟ با این حال بر اساس همان شواهد محدود نتایج حیرت انگیز و بسیار عجیب بود: طلاق ها بر خلاف نظر کارشناسی! کم تر بود، درصد بالایی از رضایت جنسی گزارش شده بود، ازدواج تاثیرمعنا داری در ترک تحصیل نداشت، گزارش خشونت ها البته بالا بود،میزان مرگ میر ها در زایمان ها نسبت به سن 35 سال به بالا بسیار پایین تر بود و....