کربلا؛ پناهگاه برگزیده شیعیان در دحوالارض

منظور از دحوالارض(گسترده شدن زمین) این است که در آغاز، تمام سطح زمین را آب‌های حاصل از باران‌های سیلابی نخستین فراگرفته بود این آب‌ها، به تدریج در گودال‌های زمین جای گرفتند و خشکی‌ها از زیر آب سر برآوردند و روز بروز گسترده‌تر شدند. از طرف دیگر، زمین در آغاز به صورت پستی‌ها و بلندی‌ها یا شیب‌های تند و غیر قابل سکونت بود. بعدها باران‌های سیلابی مداوم باریدند، ارتفاعات زمین را شستند و دره‌ها گستردند. اندک اندک زمین‌های مسطح و قابل استفاده برای زندگی انسان و کشت و زرع به وجود آمد. مجموع این گسترده شدن، «دَحو الارض» نام‌گذاری می‌شود.(۱) به گزارش برخی منابع کهن وقوع دحو الارض بنابر سال شمار شمسی، در مهرماه روی داده است.در مطابق برخی روایات در این روز اتفاقاتی در رابطه با برخی پیامبران بزرگ واقع شده است. این وقایع عبارتند از: نزول نخستین رحمت آسمانی بر آدم، نشستن کشتی نوح بر کوه جودی و تولد حضرت ابراهیم و تولد عیسی بن مریم در شب بیست و پنجم ذیقعده (۲) اما چون باید حقیقت هر نکته ومطلبی را از قرآن وسنت که منتهی می شوند به حکمت مسألت نمود، ببینیم این موضوع مهم در عالم هستی، یعنی دحوالارض در لسان این دو گوهر ریسمان الهی چگونه بیان و تعریف شده اند. دحوالارض در قرآن در قرآن کریم به دحوالارض اشاره شده است. آن‌جا که می‌فرماید: «و زمین را بعد از آن گسترش داد.» بیشتر مفسران، در ذیل این آیه، مسئله دحوالارض را مطرح کرده‌اند. به گفته مفسّرین، ایه شریفه «وَالْاَرْضَ بَعْدَ ذلِکَ دَحیها» و زمین را بعد از آن با غلتانیدن گسترش داد. (نازعات:۳۰) اشاره به دحوالارض دارد. دحو الارض در اخبار مأثوره گرچه این روز مهم در السنه روایی امامیه مورد توجه بوده و به آن پرداخته شده است لکن از میان آن همه اخبار رسیده از حضرات ائمه معومین علیهم السلام یک روایت و برخی دیگر که بدین مضمون اند توجه همگان را به نحوی دیگر جذب وجلب می نماید وآن روایت و نکته درر بار روایت شریفه ذیل است: در خبر مأثوره که در باب ماجرا وداستان گروهی از جنیان برای یاری امام حسین بن علی ، سیّد الاحرار(ع)، اینگونه آمده است که گروهی از جنیان به محضر حضرت اباعبدالله(ع) آمده و عرض کردند: «ای مولای ما! ما از شیعیان و یاران تو هستیم، آنچه را بخواهی به ما فرمان بده اگر در همین جا باشی و به ما دستور نابودی همه دشمنانت را بدهی، ما قبل از اینکه از اینجا حرکت کنی، آن را اجرا می‏ کنیم. امام حسین(ع) برای آنها دعای خیر کرد، و به آنها فرمود: «آیا قرآن را که به جدّم رسول خدا(ص) نازل شده نخوانده‏ اید که می‏ فرماید: قُلْ لَوْ کُنْتُمْ فِی بُیُوتِکُمْ لَبَرَزَ الَّذِینَ کُتِبَ عَلَیْهِمُ الْقَتْلُ إِلی‏ مَضاجِعِهِمْ [آل عمران/ ۱۵۴]اگر من در وطن خود بمانم این مردمِ واژگون شده به وسیله چه کسی آزمایش می‏ گردند و چگونه آنها امتحان می‏ شوند و چه کسی در قبر من سکونت گزیند؟ با اینکه خداوند هنگام «دحو الارض» (کشیده شدن و گستردگی زمین) آن قبر را برای من برگزیده است و آن قبر را و پناهگاه شیعیان و دوستان ما کرده است، خداوند اعمال و نمازهای آنها را بپذیرد و دعاهای آنها را اجابت کند و شیعیان ما در آنجا ساکن شوند، تا آنجا مایه ایمنی آنها در دنیا و آخرت، از عذاب باشد.(۳) آری ! خداوندمنّان به هر بهانه ای یاد و نام کشتی نجات و سعادت، چراغ علم و هدایت، باب امید و شفاعت حضرت امام الاولیاء حسین بن علی بن ابی طالب را که درود بی شمار بر حضرتش باد را گرامی و یادآور داشته تا عالم بدانند درخت دین و شریعت و علم و عقلانیت همه و همه به خون او آبیاری و احیا گشته است و هرکه از ثمره این درخت بهره مند است مرهون امام حسین بن علی است! پی نوشت: ۱- ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج ‏۱۴، ص ۲۵۱، دار صادر، بیروت، چاپ سوم، ۱۴۱۴ق./ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج ‏۲۶، ص ۱۰۱، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ اول، ۱۳۷۴ش ۲- صدوق، ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، ۱۳۶۸ش، ص۷۹؛ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۸۹؛ قس طوسی، مصباح المتهجد، ۱۴۱۱ق، ص۶۷۱ که ولادت ابراهیم را در اول ذیحجه دانسته است./ بیرونی، الآثار الباقیه، ۱۳۸۰ش، ص۲۷۳. ۳- لهوف، سید بن طاووس ، ۹۲