چرایی افزایش معتادان متجاهر در کشور

خبرگزاری ایسنا: بنابر اظهارات سخنگوی ستاد مبارزه با موادمخدر، حدود 70 درصد کارتن‌خواب‌ها معتاد هستند و مابقی ظاهری شبیه معتادان دارند. دکتر پرویز افشار در این باره افزود: 30 تا 35 درصد افرادی که در کف خیابان‌ها زندگی می‌کنند گرچه ظاهری شبیه معتادان دارند و یا در پاتوق‌ها زندگی می‌کنند، اما آنها کارگران فصلی، مهاجران، بیماران مزمن روانی، کودکان کار، زنان خیابانی و افراد فاقد جا و مکان و کارتن‌خواب هستند. وی با بیان اینکه به دلیل تشابه ظاهری این افراد با معتادان متجاهر، آنها نیز انگ اعتیاد می‌خورند اظهار کرد: غربالگری‌ها مشخص می‌کند که این افراد نه تنها معتاد نیستند، بلکه کارتن‌خوابی بحث پیچیده و ناشی از آسیب‌های متعدد اجتماعی است که به صورت خیابان خوابی ظهور و بروز می‌کند. سخنگوی ستاد مبارزه با موادمخدر ادامه داد: برخی معتقدند که تعداد معتادان متجاهر 50 تا 60 هزار، برخی دیگر رقم 30 تا 40 هزار و حتی نگاه‌های حداکثری رقم 100 هزار نفر را تخمین می‌زنند. افشار ضمن تاکید بر اینکه باید قبل از اینکه به موضوع کارتن‌خوابی نگاه بیندازیم، نگاهمان به سوی افرادی باشد که به این جرگه نپیوسته‌اند، ادامه صحبت‌های خود را با پرسش‌هایی ادامه داد و گفت: چه اتفاقی رخ داده که معتادان متجاهر در کف خیابان بیشتر دیده می‌شوند؟. اشتباهمان در بودجه‌گذاری، اولویت‌ها و یا در کجا بوده است؟. معتادانی که بدلیل عدم تمکن مالی در کف خیابان ظاهر می‌شوند وی با اشاره به مراکز ترک اعتیاد ماده 15 و 16 گفت: هرچند تاکید می‌شود که افراد برای درمان به مراکز مجاز مراجعه کنند اما متقاضیان و داوطلبان درمانی که تمکن مالی ندارند، در قالب افراد کف خیابانی ظاهر می‌شوند. سخنگوی ستاد مبارزه با موادمخدر تاکید کرد: معتادان بی‌بضاعت را قبل از آنکه در کف خیابان بیفتند باید پوشش دهیم. این در حالی است که چنانچه متولیان بحث درمان اعتیاد اگر بودجه‌های مورد نظر را به موقع بدین منظور اختصاص می‌دادند، عمق و شدت اعتیاد خود را در قالب کارتن‌خوابی نشان نمی‌داد. امروز ؛ مراکز ماده 16 به بهزیستی واگذار می‌شود افشار در ادامه به موضوع واگذاری مراکز ماده 16 ترک اعتیاد به سازمان بهزیستی اشاره کرد و گفت: دستورالعمل‌ها و آیین نامه‌ها در این خصوص بازنگری و امضاء شده و امروز در کمیته درمان مصوب می‌شود، به طوری که مراکز ماده 16 از ستاد مبارزه با موادمخدر به صورت رسمی منتزع و به بهزیستی واگذار می‌شود. امید می‌رود با این اتفاق وضعیت مراکز ماده 16 بهتر شود. وی افزود: علی رغم این اتفاق، بهزیستی معتقد است به جای تجمع افراد در مراکز ماده 16، می‌توان از راهکارهای دیگری همچون درمان دادگاه‌مدار استفاده کرد. یعنی با نظارت سیستم قضایی معتادان به مراکز مختلف ارجاع شوند؛ به عنوان مثال می‌توان به جای بستری، برخی معتادان را در قالب سرپایی درمان کرد و یا می‌توان عده دیگری که قابلیت پذیرش از سوی خانواده را دارند، از مراکز به خانواده‌ها واگذار کرد. سخنگوی ستاد مبارزه با موادمخدر در پاسخ به برخی انتقادها مبنی بر اینکه بهزیستی علی‌رغم تمایل خود برای پذیرش مراکز ماده 16 مجبور به تحویل و پوشش این مراکز شد، گفت: اگر بهزیستی به مسوولیت مراکز ماده 16 را قبول نکند، کدام دستگاه اجرایی می‌تواند پذیرای این نقش باشد؟. دلیل ناموفق بودن طرح‌های درمان اعتیاد و چرایی افزایش معتادان متجاهر افشار با یادآوری بحث درمان و جمع‌آوری معتادان متجاهر قبل از سال 89 گفت: معتادان و افراد متجاهری که قبل از سال 89 برای درمان مراجعه نمی‌کردند با حکم سیستم قضایی به زندان منتقل می‌شدند. کارشناسان معتقد بودند که این روش، راهکاری ناکارآمد است. در نهایت در نشستی که در مجمع تشخیص مصلحت نظام برگزار شد، اصلاحیه‌ای صورت گرفت تا با استفاده از مواد 15 و 16، بحث درمان معتادان در قالب شبه زندانی کمرنگ شود، یعنی مراکز ماده 16 راه‌اندازی شد تا اثربخشی در مداخلات درمان، مانایی در پاکی و... افزایش یابد. وی ادامه داد: این در حالی است که حتی این موضوع را هم به درستی اجرا نکردیم. یعنی برخی دستگاه‌های متولی به این موضوع ورود نکردند. سخنگوی ستاد مبارزه با موادمخدر در ادامه به انحراف دیگر صورت گرفته برای درمان معتادان اشاره کرد و گفت: در حالی که مسوولان می‌خواستند بحث مراکز ماده 16 را پررنگ کنند اما پول برنامه کاهش آسیب را به این موضوع اختصاص دادند. این امر نیز از دیگر علل ناموفق شدن برنامه‌ها بود. هرچند با این برنامه عمق و شدت اعتیاد از طریق تغییر الگوی مصرف را توانستیم تغییر دهیم، اما وقتی اجرای برنامه‌های توزیع سرنگ و سوزن، متادون و کاهش آسیب و رسیدگی به معتادان کف خیابانی کمرنگ می‌شود، مشخص است که معتادان متجاهر افزایش می‌یابند و معتادان تبدیل به مظاهری از افرادی می‌شوند که مطالبه ساماندهی این افراد پررنگ می‌شود. میزان موفقیت درمان معتادان و مانایی آنها در پاکی 10 تا 20 درصد است افشار در پاسخ به اینکه آیا شما به عنوان کارشناس موادمخدر موافق همکاری با قوه قضاییه و برخورد قضایی با معتادان هستید؟ پاسخ داد: چه بخواهیم و چه نخواهیم، عده‌ای معتاد متجاهر و شدید وجود خواهد داشت که به هر طریقی نمی‌توان آنها را وادار به درمان کرد، لذا نیازمند قوه قضاییه برای ساماندهی آنها هستیم. وی که در برنامه‌ای تلویزیونی صحبت می‌کرد، ادامه داد: در همه جای دنیا نیز وضعیت به همینصورت است اما نه به شدتی که ما در کشور داریم. یعنی در سایر کشورها با استفاده از دادگاه‌های درمان‌مدار میزان مانایی افراد در پاکی بالاتر است. باید توجه داشته باشیم که اعتیاد بیماری مزمن عود کننده جسمی و روانی است که در بهترین نقاط دنیا نیز درمان آن حداکثر 35 تا 40 درصد توفیق داشته اما در کشور ما که چرخه درمان کامل نیست این میزان به 10 تا 20 درصد می‌رسد. سخنگوی ستاد مبارزه با موادمخدر افزود: توفیق درمان در کشور ما در بین معتادان متجاهر خیابانی خیلی کمتر است چراکه درمان این افراد سخت است لذا نباید انتظار داشته باشیم تمامی افرادی که وارد مراکز درمانی می‌شوند پس از سه ماه و خارج شدن از مراکز پاک شوند و پاک بمانند.