دلایل انتشار تصویر خالکوبی «دیوید بکهام» در کتاب درسی

خبرگزاری فارس: دفتر تألیف کتاب‌های درسی ابتدایی و متوسطه نظری سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی در‌ خصوص چرایی استفاده از تصویر فردی با بازوان خالکوبی شده در کتاب «تفکر و سواد رسانه ای» واکنش نشان داده و پاسخی ارائه کرده است.

در این پاسخ آمده است: اصل کار، یعنی آوردن تصویری که نشان دهنده کلیشه بدن باشد، لازمه این درس است، اما در عکس کنونی ایراداتی وجود دارد که در هنگام انتخاب به چشم نیامده است. در این کتاب، به جز تصاویر جلد و پشت جلد و دو تصویر امام(ره) و مقام معظم رهبری، از 168 تصویر اصلی و 7 آیکون تکرار شونده استفاده شده است. کارکرد تصاویر اصلی تعمیق یادگیری مضمون درس و کارکرد آیکون‌ها، راهنمایی سریع دانش‌آموز به نوع فعالیت است. ویژگی‌های زیر در انتخاب تصاویر مد نظر بوده است: در خدمت متن بودن تصاویر برای درک بهتر مباحث تخصصی کتاب، ارتباط برقرار کردن مخاطب با تصاویر به لحاظ ویژگی‌های سنی (نیازها، علایق، توانایی‌ها)، انتخاب تصاویر با رعایت ملاحظات جنسیتی (قابلیت ارائه در کلاس‌های دخترانه و پسرانه به صورت مشترک)، فراهم آوردن حداقل محتوای تصویری، با توجه به تفاوت میزان دسترسی معلمان و دانش‌آموزان سراسر کشور. لذا در کتابی که برای واکسینه کردن تألیف شده، چند تصویر غیرمتعارف سایر کتاب‌های درسی از 170 تصویر از ضروریات محتوای کتاب است. در درس 6 با عنوان کلیشه بدن استفاده از تصویر خالکوبی شده دیوید بکهام و عروسک باربی حداقل گریزناپذیر استفاده از تصویر برای آموزش مفهوم کلیشه بدن است که پیامدهای آن مبتلا به افراد و جامعه در حال حاضر است. این درس و تصاویر آن با هدف پرورش تفکر سیستمی و شناسایی اهداف این کلیشه‌سازی در بحثی به نام صنعت پولساز بدن شامل (صنایع لوازم آرایشی و پیرایشی، پوشاک، جراحی‌های زیبایی و لوازم و تجهیزات پزشکی آن، صنعت داروسازی شامل داروهای چاقی، لاغری، بدنسازی، تجارت مواد مخدر مؤثر در کاهش وزن، و ...) در کتاب ارائه شده است. اصولاً تصویر دیوید بکهام به عنوان یک نمونه منفی از منظر نقش ستاره‌ها در ترویج کلیشه بدن در این درس مورد نقد قرار می‌گیرد. این فرد که در مدل مو، شکل بدن، خالکوبی‌های مستهجن و پوشش او مظهر کلیشه برای پسرها به شمار می‌آید یا افرادی مشابه برای دخترها، به عنوان نمونه منفی معرفی شده و مهم‌ترین سؤالی که در رابطه با آنها مطرح می‌شود، این است که کسانی با استفاده از این افراد کلیشه بدن را ترویج می‌دهند؛ چه کسانی از ترویج کلیشه بدن نفع می‌برند و چه کسانی ضرر می‌کنند؟ در این درس توجه دانش‌آموزان را به این نکته جلب می‌کنیم که کلیشه بدن یا تصور بدن توسط صنایعی ترویج داده می‌شود. استفاده از ستاره‌ها مانند فوتبالیست‌ها، هنرپیشه‌ها، خوانندگان و ... در این کلیشه‌سازی و نقش الگویی آنها در این درس مورد نقد و بررسی قرار می‌گیرد. این ستاره و امثال او می‌توانند جوانان را به پذیرش این کلیشه ترغیب کنند و آنها را ناآگاهانه درخدمت صنایع بدن در آورند. آنها باید بررسی کنند که در صورت پذیرش چنین کلیشه‌ای چه نفعی می‌برند و چه ضرری می‌کنند. در این گفت‌وگوها بر ارزشمندی توانایی‌های درونی دانش‌آموزان و اعتماد به این ارزشمندی تأکید می‌شود. اگر چه انتخاب این تصویر و لزوم داشتن بار منفی، اقتضای کتاب بوده و دقت کافی به عمل آمده، اما در حالتی که عکس وارونه گرفته شود در آن تصاویری قابل تصور است که مناسب به نظر نمی‌رسد و در بازنگری کتاب حذف شده است.