چه کسانی صله رحم نمی‌کنند؟

باشگاه خبرنگاران جوان: عید دیدنی به بخشی از آداب و رسوم ما ایرانیان تبدیل شده که همواره بعد از سال تحویل معمولا خویشاوندان و کوچکترها به دیدار بزرگتر ها می روند تا صله‌رحم را بر جای آورده باشند و سال نو را تبریک بگویند اما در این خصوص با کارشناس مذهبی حجت الاسلام و المسلمین مجتبی همدانی به گفتگو پرداخته‌ایم که در ذیل می‌خوانید: موضوع صله‌رحم در اسلام، اهمیت زیادی دارد وآیات واحادیث فراوانی در این زمینه وارد شده است،دید و بازدید در ایام نوروز به سنتی فراموش نشدنی در فرهنگ ما تبدیل شده است که در واقع با ما عجین شده که ما در این زمینه به تعابیری که قرآن در این خصوص یاد می‌کند، اشاره می‌کنیم. ازجمله ایاتی که صله رحم در آن یاد می شود آیه ۲۷ سوره بقره است که قطع رحم را از ویژگی‌های افراد فاسق شمرده و در آخر آیه ۲۶ اشاره به گمراه شدن فاسقین دارد، ودرآیه ۲۷، سه ویژگی برای فاسق بیان می دارد: ۱.عهد و میثاق الهی را بعد از محکم شدن عهد می‌شکنند. ۲.قطع می‌کنند آنچه راکه خداوند امر به وصل آن فرموده که درتفاسیر آن را امر به صله‌رحم دانسته‌اند. ۳.درزمین فساد می‌کنند. درنهایت هم فرموده است: این افراد، همان زیانکارانند. برخی احادیث در مورد صله رحم پیامبر گرامی اسلام حضرت محمد مصطفی(ص) تاکید زیادی در بحث صله‌رحم دارند و ائمه‌ی معصوم ما هم در این خصوص احادیثی مطرح کرده اند که به اهمیت آن اشاره می‌کند و جالب است بدانید در بحث صله رحم اعضاء خانواده در اولویت قرار دارند مانند پدر،مادر،خواهر،برادر و بعد هم عمو و دایی و خاله و عمه در اولویت های بعدی قرار دارند.اما در باب اهمیت این موضوع به برخی از احادیث در این زمینه اشاره می کنیم. قال رسولُ اللّه ِ. صلى الله علیه و آله. ـ. لَمّا سُئلَ عن بِرِّ الوالِدَینِ بَعدَ مَوتِهِما ـ.: نَعَم، الصَّلاةُ عَلَیهِما، والاستِغفارُ لَهُما، وإنفاذُ عَهدِهِما مِن بَعدِهِما، وصِلَةُ الرَّحِمِ الّتی لا تُوصَلُ إلّا بِهِما، وإکرامُ صَدیقِهِما. پیامبر خدا صلى الله علیه و آله در پاسخ به سؤال از نیکى کردن به پدر و مادر بعد از فوت آنان فرمود: آرى، دعاکردن براى آنها، آمرزش خواستن برایشان و اجرا کردن وصیت هایشان بعد از مرگ آن‌ها وصله رحم کردن با خویشان آنها، و احترام گذاشتن به دوستان آنان. الترغیب والترهیب درحدیث فوق صله‌رحم واحترام به دوستان پدر ومادر را جزو نیکی به پدر ومادر پس ازمرگ آنان می‌داند. نیکی به پدر ومادر دراسلام، بسیار توصیه شده، که دراینجا به آن نمی‌پردازیم، زیرا خود، بحث مفصلی است، فقط اهمیت نیکی به والدین به حدی است که فورا" پس از امر به عبادت خدا، امر به نیکی به والدین شده است (آیه ۲۳ سوره اسراء وأیات دیگر)، بنابراین برای نیکی به پدر ومادرکه از اوامر مؤکد الهی است، صله رحم اقوام ودوستان والدین است، آن هم پس از مرگ والدین! و این نشانگر اهمیت صله رحم است. قال رسول الله صلی الله علیه و آله: اَلصَّدَقَةُ عَلى وَجْهِ‌ها وَاصْطِناعُ الْمَعْروفِ وَ بِرُّ الْوالِدَیْنِ وَصِلَةُ الرَّحِمِ تُحَوِّلُ الشِّقاءَ سَعادَةً وَتَزیدُ فِى الْعُمْرِ وَ تَقى مَصارِ عَ السُّوءِ؛ پیامبر صلی الله علیه و آله: صدقه بجا، نیکوکارى، نیکى به پدر و مادر و صله رحم، بدبختى را به خوش بختى تبدیل و عمر را زیاد و از پیشامدهاى بد جلوگیرى مى کند. نهج الفصاحه، ح. ۱۸۶۹. درحدیث بالا نیز دربین کارهایی که بدبختی را تبدیل به خوشبختی می کند و باعث ازدیاد عمر می شود و از پیشامدهای بد جلوگیری می کند، صله رحم است. پیامبراکرم (ص) دراین حدیث، صله رحم را در کنار صدقه دادن و نیکوکاری و نیکی به والدین، زمینه ساز خوشبختی، طول عمر وجلوگیری از حوادث ناگوار دانسته‌اند. سُئِلَ رَسولُ اللّه صلی الله علیه و آله: مَنْ اَتْقَى النّاسِ؟ قال: آمَرُهُمْ بِالْمَعْروفِ وَ اَنْهاهُمْ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ اَوْصَلُهُمْ لِلرَّحِمِ؛. از رسول خدا صلی الله علیه و آله سؤال شد: با تقواترین مردم کیست؟ فرمودند: کسى که بیشتر امر به معروف و نهى از منکر و صله رحم نماید. (کنز العمّال، ح. ۸۴۷۴) درحدیث بالا ازپیامبرگرامی اسلام در مورد با تقواترین انسان‌ها سؤال شده، ایشان فرموده‌اند: کسانی که امر به معروف ونهی ازمنکر می کنند و صله رحم می‌نمایند. اهمیت صله رحم، زمانی روشن میشود که اهمیت امر به معروق ونهی ازمنکر را بدانیم. امربه معروف ونهی ازمنکر دراسلام، ازاهمیت فوق العاده‌ای برخوردار است، آیات زیادی درقرآن و روایات فراوانی در کتب حدیث دراین زمینه وارد شده، که، چون فعلا" مورد بحث نیست، به آن نمی‌پردازیم، تنها به این نکته اشاره می کنیم که در احادیث، امر به معروف ونهی ازمنکر، ازنماز و روزه و..، بالاتر شمرده شده، فرموده اند: به وسیله امر به معروف ونهی ازمنکر، فرائض و واجبات، اقامه می شود، یعنی اگر این دو ترک شوند، واجبات دیگر هم ترک خواهند شد، و این واقعیتی است، چرا که اگر والدین یا مدارس و علما و اشخاص دیگری که مسئولیت آموزش را بر عهده دارند، فرزندان ومردم را به نماز و روزه و... امر و آشنا نکنند، این واجبات نیز ترک خواهندشد. اکنون که اهمیت امر به معروف ونهی از منکر دانسته متوجه شدیم، به اهمیت صله رحم نیز پی می‌بریم، زیرا پیامبراکرم (ص)، صله رحم را در ردیف امر به معروف ونهی از منکر، جزء ویژگیهای باتقواترین مردم دانسته‌اند. امام على علیه السلام: کَفِّروا ذُنوبَکُمْ وَتَحَبَّبوا اِلى رَبِّـکُمْ بِالصَّدَقَةِ وَ صِلَةِ الرَّحِمِ. با صدقه و صله رحم، گناهان خود را پاک کنید و خود را محبوب پروردگارتان گردانید. غررالحکم، ح. ۷۲۵۸ امام على علیه السلام: صِلَةُ الرَّحِمِ توجِبُ الْمَحَبَّةَ وَتَکْبِتُ العَدُوَّ. صله رحم، محبّت آور است و دشمنى را از بین مى برد. غررالحکم، ح. ۵۸۵۲ امام على علیه السلام: زَکوةُ الْیَسارِ بِرُّ الْجیرانِ وَ صِلَةُ الاَْرحامِ. زکاتِ رفاه، نیکى با همسایگان و صله رحم است. غررالحکم، ح. ۵۴۵۳. امام على علیه السلام: صِلَةُ الرَّحِمِ تُدِرُّ النِّعَمَ وَ تَدْفَعُ النِّقَمَ. صله رحم، نعمت‌ها را فراوان مى کند و سختى‌ها را از بین مى برد. غررالحکم، ح. ۵۸۳۶. اثرات ونتایج صله ارحام همانطورکه در بالا اشاره شد، احادیث در زمینه صله رحم، بسیار است که در بالا چهار حدیث از امام علی علیه السلام از کتاب غررالحکم آمده است. دراین چهارحدیث، صله رحم را باعث پاک شدن گناهان، محبت خدا، ایجادمحبت در دیگران، رفع دشمنی، فراوانی نعمت و برطرف شدن سختی‌ها وآن را زکات رفاه دانسته اند، یعنی فرد مرفه، برای ادای زکات رفاهش، باید صله رحم بجا آورد و اگر چنین کند، آن همه اثر که در بالا شمرده شد، بر آن مترتب است دراحادیث دیگر، صله رحم را باعث افزایش شدن رزق و طول عمر دانسته‌اند. امام على علیه السلام: اِنَّ صِلَةَ الاَْرْحامِ لَمِنْ موجِباتِ الاِْسْلامِ وَ اِنَّ اللّهَ سُبْحانَهُ اَمَرَبِاِکْرامِ‌ها وَ اِنَّهُ تَعالى یَصِلُ مَنْ وَصَلَ‌ها وَ یَقْطَعُ مَنْ قَطَعَ‌ها وَ یُکْرِمْ مَنْ اَکْرَمَها. امام على علیه السلام: به راستى که صله رحم از واجبات اسلام است و خداى سبحان، امر فرمود:صله رحم را گرامی دارید، خداوند متعال با هر کس که صله رحم کند، رابطه برقرار مى کند و با هر کس که قطع رحم کند، قطع رابطه مى کند و هر کس که صله رحم را گرامى بدارد، گرامى اش مى دارد. غررالحکم، ح. ۳۶۵۱ امام على علیه السلام: صِلَةُ الاَْرْحامِ مِنْ اَفْضَلِ شِیَمِ الکِرامِ. صله رحم، از بهترین خصلت هاى بزرگواران است. غررالحکم، ح. ۵۸۸۲ امیر المؤمنین علی علیه السلام: إنَّ أفضَلَ الخَیرِ صَدَقَةُ السِّرِّ وَ بِرُّ الوالِدَینِ وَ صِلَةُ الرَّحِمِ. برترین خوبى، صدقه پنهانى و نیکى به پدر و مادر و صله رحم است. غررالحکم؛ ۳۵۵۰ امام على علیه السلام: حِراسَةُ النِّعَمِ فى صِلَةِ الرَّحِمِ. حفظ نعمت‌ها در صله رحم است. غررالحکم، ح. ۴۹۲۹. احادیث فوق همه و همه بر این حقیقت استوار است که دین اسلام توجه ویژه ای به صله رحم دارد و فرهنگ و آداب رسوم ما هم از این موضوع بهره می‌برد.در وصف اهمیت این موضوع همین بس که حضرت محمد(ص) آن را مانند امر به معروفی می‌داند که اگر آن را انجام ندهیم انگار واجبات را انجام نداده باشیم، وجوب صله رحم با نتایج فوق‌العاده آن در زندگی دنیوی و اخروی آن نمایانگر خواهد شد،به امید آنکه با برگشت به فطرت و عمل به دستورات و توصیه‌های قرآن و اهل بیت علیهم السلام، خیلی ازمشکلات جامعه را برطرف نموده و باعث طول عمر و روزی وسیع و محبت و رفع دشمنی‌ها و... شویم ان شاءالله.