عزاداری «ایام فاطمیه» در روایات

خبرگزاری میزان: درباره تاریخ شهادت حضرت زهرا (س) دو روایت وجود دارد و با توجه به اینکه از آن زمان، سند معتبری در دست نداریم و در واقع تلاشی برای ثبت این رویداد مهم در تاریخ اسلام صورت نگرفته، نمی توان به طور صریح بر یکی از این دو روایت تاکید کرد. البته با توجه به آنچه در بیشتر منابع شیعه به آن اشاره شده، روایتی که درخصوص دهه دوم فاطمیه و شهادت حضرت فاطمه (س) در این دوره وجود دارد، بیش از روایت نخست قابل استناد است. فاطمیه اول بر اساس برخی نقل‌های تاریخی شهادت حضرت فاطمه (س) در روز ۱۳ جمادی‌الاول و بعد از گذشت 75 روز از رحلت پیامبر اسلام (ص) واقع شده است. شیعیان به این روز و چند روز قبل و بعد از آن فاطمیه اول می‌گویند. در برخی مناطق شیعه‌ نشین، مراسم عزاداری حضرت فاطمه از فاطمیه اول شروع شده و تا فاطمیه دوم ادامه می‌یابد. در بین شیعیان مرسوم است که در این روز و برخی روزهای قبل و بعد از آن، مراسم روضه خوانی و ذکر مصیبت در مساجد، حسینیه‌ها، تکایا و نیز در خانه‌ها برگزار می‌کنند. فاطمیه دوم بر اساس حدیثی که ابوبصیر از امام صادق (ع) نقل کرده است، شهادت حضرت فاطمه (س) در روز سه شنبه سوم جمادی‌ الثانی بوده است. عزاداری ایام فاطمیه معمولا در فاطمیه دوم شور بیشتری پیدا می‌کند. در قم بعد از تاسیس حوزه علمیه قم و زعامت آیت الله حاج شیخ عبدالکریم حائری، عزاداری در این روزها احیاء شد. عزاداری ایام فاطمیه در روایات در اینكه چند روز باید مومنین عزادار باشند حدیثی نداریم، اما در روایات آمده است مومنین در شادی ما شاد و در عزای ما عزادار باشید. امام‌ رضا (ع) به‌ ریان‌بن‌شبیب فرمود: اگر دوست‌داری‌ در درجات‌ عالی‌بهشت، همراه‌ ما باشی، محزون باش‌ به حزن ما و خوشحال باش برای شادی ما. امیرالمومنین علی (ع) نیز می‌فرماید: خداوند تبارك و تعالی به زمین نظر كرد و ما را برگزید و شیعیان ما را برای ما برگزید كه ما را كمك كرده به سرور ما مسرور و به غم ما محزون هستند و اموال و جانشان را در راه ما نثار می‌كنند آنان از ما بوده و به سوی ما خواهند آمد. رعایت ادب عزاداری در این ایام زمینه توفیقات و عنایات ویژه معصومین علیهم السلام را انشاالله بدنبال خواهد داشت. بسیاری از بزرگان و علمای مذهبی و سیاسی کشورمان در پیام های مختلفی که به مناسب ایام فاطمیه داشته اند، بر اهمیت عزاداری بانوی بزرگوار اسلام تاکید کرده اند. در این میام رهبر انقلاب اسلامی نیز بر اهمیت این مناسبت مهم بیش از پیش تاکید کرده اند. آیت الله العظمی خامنه ای: خداوند خواست که مردم بیشتر به یاد مادر ما باشند حضرت آیت الله العظمی خامنه ای رهبر معظم انقلاب در پیام نوروزی به مناسبت آغاز سال 1392 و در شرایطی که روز شهادت حضرت فاطمه الزهرا(س) (فاطمیه اول) مصادف با 5 فروردین شده بود، در ابتدای بیاناتشان، علاوه بر ذکر صلوات خاصه حضرت صدیقه(س)، فرمودند: "به هم میهنان عزیزمان عرض می‌كنم توجه داشته باشند كه ایّام فاطمیه در اواسط روزهای عید است و تكریم و احترام این ایام برای همه ما لازم است". همچنین، حجت الاسلام ادیب یزدی، از واعظان مشهور تهران، در یکی از سخنرانی های خود به ذکر خاطره ای از آیت الله العظمی خامنه ای رهبر معظم انقلاب پرداخت. وی گفت: "یادم می آید یک روز در محضر رهبر عالیقدر انقلاب بودم یکی از آقایان سوال کرد درباره شهادت حضرت فاطمه(س) بالاخره 75 روز بعد از رحلت صحیح است یا 95؟ رهبر عالیقدر پاسخ واقعا حکیمانه ای دادند و فرمودند: «برای شما چه فرقی می کند کدامیک صحیح باشد خداوند خواست که مردم بیشتر به یاد مادر ما باشند و بیشتر برای مادر ما عزاداری و بیان فضائل ایشان را بکنند»". آیت الله العظمی مکارم شیرازی: ایام فاطمیه 20 روز است حضرت آیت الله العظمی ناصر مکارم شیرازی، مرجع تقلید بزرگ شیعیان، در پاسخ به پرسشی راجع به زمان ایام فاطمیه اینگونه پاسخ داده اند: "در مورد سالروز شهادت حضرت زهرا (سلام الله علیها) دو روایت است یکی اینکه ایشان 75 روز بعد از رحلت پیغمبر اکرم (ص) به شهادت رسیدند که می شود 13 جمادی الاول و دیگری اینکه 95 روز بعد از رحلت پیغمبر به شهادت رسیدند که می شود 3 جمادی الثانی و طول این 20 روز را ایام فاطمیه نامیده اند". آیت الله العظمی صافی گلپایگانی: از 13 جمادی الاولی تا 3 جمادی الثانی ایام فاطمیه است حضرت آیت الله العظمی لطف الله صافی گلپایگانی، مرجع تقلید بزرگ شیعیان، هم مانند سایر مراجع بزرگوار، بر پاسداشت 20 روزه ایام فاطمیه تاکید نموده اند. معظم له در پاسخ به استفتایی پیرامون زمان این ایام به علت نامشخص بودن تاریخ دقیق شهادت شهیده مدینه، آورده اند: "نسبت به روز شهادت حضرت صدیقه کبری فاطمه زهرا(س) قول‌های مختلفی ذکر شده است، لکن آنچه بیشتر مورد توجه علماء واقع شده است فاطمیه اول و فاطمیه دوّم در ماه جمادی الاول و جمادی الثانی است. شایسته است که شیعیان از روز سیزدهم جمادی الاول تا سوم جمادی الثانی سوگوار و با انجام مراسم عزاداری آن حضرت، ارادت و مودت خود را به اهل بیت (ع) اظهار و از انجام مراسمی‌ که موجب وهن مراسم شهادت آن حضرت است اجتناب کنند." همان گونه که مشاهده می شود، اکثریت قریب به اتفاق مراجع عظام شیعیان راجع به ایام فاطمیه متفق القول هستند و این در حالی است که در بیوت اکثر این بزرگواران، به مانند سایر هیات های مذهبی کشور، از چند روز مانده به ایام فاطمیه، بیرق های عزا و سیاه برافراشته می شود و مجلس روضه و عزاداری منعقد خواهد بود و پایان عزاداری ها نیز تا چند روز پس از ایام فاطمیه ادامه می یابد.