آغاز پژوهش در خصوص خودکشی دانش‌آموزان
سرپرست پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش با اشاره به جزئیات فعالیت‌های این پژوهشگاه، گفت: کتاب‌های درسی و ارزشیابی برنامه درسی، رضایت‌مندی معلم و تحقیق در خصوص اعتیاد و خودکشی در بین برخی دانش‌آموزان از جمله مهمترین برنامه‌هاست.
خبرگزاری فارس: صبح یک روز زمستانی به ساختمان پژوهشگاه مطالعات وزارت آموزش و پرورش رفتیم. جایی که علیرضا عصاره مرد سرد و گرم کشیده این وزارتخانه حدود 2 سالی است سکان هدایت آن را بر عهده دارد. موهای جو گندمی او حکایت از تجربه‌های تلخ و شیرین سال‌ها فعالیت در حوزه تعلیم و تربیت این سرزمین دارد، او که دکترای برنامه‌یزی درسی دارد و دانشیار دانشگاه است، معاونت آموزشی دانشگاه شهید رجایی و فعالیت در انجمن اولیا و مربیان را در کارنامه خود داراست و پژوهش‌هایی مانند «پیشگیری از اعتیاد در دانش‌آموزان و نیز بررسی قومیت‌های مختلف را انجام داده است و در حال تحقیق در خصوص موضوع «خانه و مدرسه و رابطه مطلوب بین این دو است». او از نحوه فعالیت پژوهشگاهی که به عنوان قلب این وزارتخانه مهم مسئول طراحی و برنامه‌ریزی طرح‌ها و برنامه‌هایی تربیتی و پرورشی 13 میلیون دانش‌آموز است، توضیح داد و اینکه باید همه پژوهش‌های آن برای رسیدن به نتیجه مطلوب و دلخواه بر اساس تحقق‌های مستدل علمی و مبتنی بر رویکردها و شاخص‌های فرهنگی کشورمان باشد و مهمتر اینکه «کاربست» و کاربردی بودن این طرح‌ها در اولویت قرار می‌گیرد. پژوهشگاه مطالعات وزارت
آموزش و پرورش در سال 73 ایجاد شد و سپس این پژوهشگاه در سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی ادغام شد و متشکل از پژوهشکده‌های «تعلیم و تربیت»، «برنامه‌ریزی درسی و نوآوری آموزشی»، «دانش‌آموزان با نیازهای ویژه»، «خانواده و مدرسه» است و دو مرکزی به نام‌های «تیمز و پرلز» و «مرکز آموزش‌های دو زمانه» را در خود جای داده است. سرپرست پژوهشگاه آموزش و پرورش در خصوص مرکز «تیمز و پرلز» اظهار داشت: این مرکز پژوهش‌های تطبیقی انجام می‌دهد و رقابتی بین بیش از 50 کشور که عضو آن هستند، وجود دارد. «تیمز» دانش‌آموزان را در دو درس ریاضی و علوم تجربی مورد مقایسه قرار می‌دهد و علت اهمیت این دو درس این است که زبان فناوری روز دنیا بر همین دو درس استوار است. وی ادامه داد: تیمز، دانش‌آموزان 58 کشور عضو را با هم در این دو درس مقایسه می‌کند و اگر دانش‌آموزان حائز رتبه‌های اول شوند، نشان دهنده شاخص فناوری و پیشرفت آن است. عصاره افزود: در خصوص «پرلز» نیز مربوط به آموزش خواندن یعنی سواد است؛ امروز مشخص شده است دانش‌آموزانی که نمره ریاضی و علوم تجربی خوبی دارند، حتماً این موضوع با خواندن رابطه مستقیمی دارد و بر عکس اگر خواندن آنها ضعیف
باشد، در «تیمز و پرلز» نیز ضعیف هستند. پژوهش نقش مستقیمی در توسعه کشور دارد رئیس پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش گفت: پژوهش و اهمیت آن در تصمیم‌گیری، امروز در دنیا به عنوان یک فاکتور بسیار مهم مورد قبول جامعه جهانی است؛ معتقد هستیم تحقیق با توسعه یک رابطه هم‌بسته نزدیک دارد؛ یعنی کشورهایی که میزان سرمایه‌گذاری آنها در پژوهش بالاست، تأثیر مستقیمی در توسعه آنها دارد. وی اضافه کرد: سرمایه‌گذاری در آموزش و پرورش نیز روی توسعه هر کشور تأثیر دارد؛ برای نمونه امروز این موضوع یکی از بالاترین دغدغه‌های سرانه در دنیاست که به عنوان یک شاخص معرفی می‌شود؛ این شاخص رابطه‌اش با آموزش و پرورش بسیار نزدیک شده است؛ برای نمونه سنگاپور به خاطر رتبه‌ای که مثلاً در درس‌های ریاضی و علوم دارد، یکی از بزرگترین درآمدهای سرانه در دنیا را از آن خود کرده است یا کشورهای مالزی و فیلیپین، کشورهایی هستند که روی آموزش و پرورش سرمایه‌گذاری کرده‌اند. عصاره بیان داشت: کشور فنلاند به دلیل اینکه در آموزش و پرورش کارهای اساسی انجام داده است، الان به عنوان یک کشور توسعه یافته است و «کلاسهای درسی فنلاندی»، عنوان کتابی است که در این خصوص بحث
کرده است. وی گفت: تحقیق در خصوص «تمیز و پرلز» که در پژوهشگاه به عنوان یک مرکز وجود دارد، روی بهتر شدن آموزش و پرورش و توسعه ملی که یک کار کمی و کیفی است، برنامه‌ریزی آموزشی را تأثیر بهتری دارد. تیمز و پرلز در کدام مقاطع صورت می‌گیرد و روند انجام آن چگونه است؟ عصاره افزود: تیمز در پایه چهارم و هشتم و هر 5 سال یکبار این تحقیق و برای 57 کشور انجام می‌شود و از منطقه نیز کشورهایی وجود دارند و «پرلز» آموزش سواد خواندن است. مطالعه بر روی دانش‌آموزان دو زبانه سرپرست پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش با اشاره به مرکز «آموزش‌های دو زبانه در پژوهشگاه»،گفت: مرکز آن در تبریز است و کارش مطالعه در شهرها و مناطق دو زبانه و عشایری است؛ مناطق دو زبانه مناطقی هستند که دانش‌آموزانی که زبان مادری‌شان غیر از زبان فارسی است، تحصیل می‌کنند؛ برای نمونه می‌توان به زبان ترکی، عربی در خوزستان، گیلکی، مازنی و کردی اشاره کرد و دانش‌آموزی که یکی از این زبان‌ها، زبان مادری‌اش است، هنگام ورود به مدرسه دچار مشکلات در یادگیری می‌شود. عصاره اضافه کرد: برای اینکه دانش‌آموزان را در این مناطق با زبان فارسی آموزش دهیم، مرکز آموزش‌های دوزبانه را
ایجاد کرده‌ایم و این موضوع را مورد تحقیق قرار می‌دهد تا دانش‌آموزان این نواحی معادل دانش‌آموزان فارسی‌زبان باشند. وی با بیان ضرورت ایجاد «پژوهشکده مدیریت در پژوهشگاه»، افزود: با توجه به سیاست‌هایی که نوعاً انقباضی بوده است، نتوانسته‌ایم این نیازها را تأمین کنیم؛ چرا که نیازهای پژوهشگاه به عنوان یک پشتوانه پژوهشی باید تمام معاونت‌های وزارتخانه را پوشش دهد؛ برای نمونه آموزش متوسطه برای برنامه‌ریزی کامل متوسطه اول و دوم برنامه‌ریزی می‌کند. وی عنوان کرد: اخیراً در ادامه مناطق دو زبانه، پیش‌دبستانی نیز کم‌کم راه می‌افتد و الان آموزش پیش‌دبستانی و ابتدایی وجود دارد و مطالعاتی که انجام گرفته است، مشخص می‌کند کشوری که دارای آموزش پیش‌دبستانی است، بسیار موفق‌تر در دوره ابتدایی و دبیرستان ظاهر می‌شود. عصاره با اشاره به چرایی این موفقیت یادآور شد: در پیش‌دبستانی سعی می‌کنیم زبان فارسی را بین دانش‌آموزان قومی جا بیندازیم و برای رفتن به مدرسه آماده می‌کنیم و مشخص است که در کشور ما داشتن آموزش پیش دبستانی بر رشته زبان ادبیات فارسی و علاقه‌مندی آنها در رشته اجتماعی تأثیر دارد و مؤظف هستیم معاونت پیش‌دبستانی و ابتدایی
را با تحقیقات خود پوشش دهیم. انعقاد قرارداد بین پژوهشگاه و معاونت آموزش ابتدایی سرپرست پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش متذکر شد: در حال حاضر کارهای مربوط به پیش‌دبستانی در پژوهشکده دانش‌آموزان با نیازهای ویژه انجام می‌شود؛ البته در حال انعقاد قراردادی با معاونت آموزش ابتدایی هستیم که با توجه به دانش‌آموزان پیش‌دبستانی، تحقیقات ملی را انجام دهیم. وی ابراز داشت: همه ارکان پژوهشگاه یک وظیفه کلی را برای وزارت آموزش و پرورش معین می‌کند که آن نیز بررسی پژوهش‌گرایانه مسائل مربوط به ستاد این وزارتخانه است؛ البته در استان‌ها نیز هسته پژوهش داریم و یکی از معاونان مدیران کل در کشور، معاون پژوهشی است و راهکارها و ابزار لازمه پژوهش را مدیریت می‌کند. 55 درصد شخصیت بچه‌ها در 5 سالگی ساخته می‌شود فارس: پژوهشکده خانواده و مدرسه چه فعالیت‌هایی انجام داده است؟ عصاره تأکید کرد: خانواده و مدرسه دو نهاد هستند و تحقیقات در دنیا مشخص کرده است که حدود 55 درصد شخصیت بچه‌ها در 5 سالگی شکل می‌گیرد و تا 65 درصد نیز تا 8 سالگی شکل می‌گیرد و بقیه آن نیز (35درصد) تا 25 سالگی شکل می‌گیرد. سرپرست پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش افزود:
شاکله شخصیت بچه‌ها در خانواده شکل می‌گیرد و اگر رفتار والدین با کودکان رفتار متناسب باشد، شخصیت 65 درصدی آنها با همین رفتار شکل می‌گیرد و ما در دانشگاه و جامعه شهروند خوبی خواهیم داشت. وی بیان داشت: نگاه علمی می‌گوید: «بچه‌ها تا 5 سالگی 90 درصد خلاقیت دارند و تا 8 سالگی‌اش به 97.4 درصد می‌رسد و از 8 سالگی تا 45 سالگی بچه‌ها فقط 2.5 درصد رشد خلاقیت دارند و بعد از آن نیز چیز دیگری خلاقیت نیست». عصاره خاطرنشان کرد: رقبای متناسب خانواده‌ها با بچه‌ها باید به گونه‌ای باشد که این 90 درصد خلاقیت شکوفا شود؛ بچه‌ها تا 5 سالگی دائم سؤال می‌کنند، در این شرایط خانواده‌ای که با مسائل تعلیم و تربیت آشنا است، پاسخ درست را به آنها می‌دهد. سرپرست پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش با اشاره به نقل قولی از «پیاژه» روانشناس معروف دنیا که می‌گوید «هر وقت بچه‌هایم از من سؤال می‌کردند، از آنها سؤال می‌کردم نظر خودتان چیست؟»، گفت: این کار برای بالا بردن تفکر است، اما والدینی که آشنا نباشند او را سرکوب می‌کنند. وی تصریح کرد: باید خلاقیت را که بضاعتی است که خداوند به کودکان ما داده است را پرورش دهیم و باید به این امکان را فراهم کنیم و
به جای سرکوب کودک، استعداد آنها فوران می‌شود و رفتار خلاق و ساحت شخصیت کودکان توسعه پیدا می‌کند. عصاره گفت: پژوهشکده خانواده و مدرسه‌ها، به تمام مواردی که باید خانواده را در جریان تعلیم و تربیت بچه‌ها قرار دهیم تا نوع رفتار متناسب با اینها را انجام دهند، توجه می‌کند. حال، چرا کودک پیش دبستانی با ابتدایی و دانش‌آموز دبستانی با متوسطه فرق می‌کنند و باید پژوهش لازم در این خصوص انجام شود؟ خانواده، مدرسه نخست است سرپرست پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش یادآور شد: خانواده مدرسه نخست است و باید مربیان و والدین باید هماهنگ باشند؛ برای نمونه به دانش‌آموز بیان می‌کنیم راستگویی خوب است، نوع لباس پوشیدن خوب است، اما وقتی او به خانواده می‌رود، آنجا به نکات مدرسه توجه نمی‌کند و دانش‌آموز دچار پارادوکس می‌شود. وی با بیان اینکه امروز سرمایه‌گذاری در آموزش و پرورش سنگین‌ترین سرمایه ملی را می‌طلبد، گفت: در حال حاضر کلاسهای آموزشی خانواده در وزارتخانه داریم و نیز مراکز مشاوره است و والدین در خصوص مشکلات احتمالی دانش‌آموزان مشاوره می‌کنند. عصاره اظهار داشت: با تحقیقات خود به همکاران در کل کشور مشاوره می‌دهیم؛ اینکه چطور
انجمن اولیا و مربیان ایجاد کنند و چه موادی را به خانواده‌ها انتقال دهند تا مدرسه در سایه اولیا و مربیان نقش اساسی خود را ایفا کند، در انجام این، پژوهشکده، خانواده و مدرسه رسالت بزرگی دارد. چه تعداد نیروی انسانی و محقق در این پژوهشگاه فعالیت می‌کنند؟ سرپرست پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش گفت: این پژوهشگاه حدود 50 تا 60 هیأت علمی داشته است که به علت بازنشسته شدن تعدادی، این تقلیل پیدا کرده است و از استاد تمامی تا دانشیاری، استادیاری و تا سطح مربی و افرادی نیز به عنوان پژوهشگر و کارشناس در اینجا فعالیت می‌کنند. میزان مراودات و تبادلات علمی با مراکز علمی کشور چگونه است؟ وی یادآور شد: این تعداد افراد خاص کارهای پژوهشی است، اما با دانشگاه‌ها، سیاست‌گذاران و مسئولان، جلسه داریم تا از دانسته‌های کل جامعه استفاده کنیم. سرپرست پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش اضافه کرد: اولویت‌های پژوهش آموزش و پرورش را در سال 95 و 96 بررسی کردیم و با تمام معاونت‌های ستادی و ادارات کلی که زیر نظر وزارتخانه و حتی در شهرستان‌هاست جلسه گذاشتیم. هسته پژوهشی را به پژوهشگاه آوردیم و بحث کردیم، پژوهش‌ها را با توجه به امکانات مالی انجام
داده‌ایم که یکی از کارهای مناسب انجام شده، تجمیع نیازهای قسمت‌های مختلف آموزش و پرورش است که جمع‌آوری شده است. عصاره تأکید کرد: سه نوع تحقیق در اینجاست؛ تعدادی تحقیق را به محققان داده‌ایم؛راهکار دوم این است که به محققان بیرون اعلام کرده‌ایم و گفته‌ایم در سایت خودمان پروپوزال بدهند؛ 53 تحقیق داخلی و 53 تحقیق برون‌سازمانی داریم؛ البته در قبال این کارها وجهی به افرادی می‌دهیم. سرپرست پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش افزود: سومین کار این است که با همه دانشگاه‌های ایران که رشته علوم تربیتی دارند، قرارداد بسته‌ایم. وی ابراز داشت: در حال حاضر 54 پژوهش به محققان خودمان و 53 پژوهش برای پایان‌نامه‌ها و همین تعداد برای محققان برون سازمانی خود داده‌ایم تا این کار را به حداکثر نیازهای پژوهشی برسانند. تحقیق در خصوص بهینه‌سازی نیروی انسانی در خصوص استفاده بهینه از نیروی انسانی در آموزش و پرورش تحقیقی انجام داده‌اید؟ سرپرست پژوهشگاه آموزش و پرورش گفت: بله، تحقیقی صورت گرفته است. در این خصوص نظام تربیت معلم مد نظر است و بر روی آن کار می‌شود و با سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی و دانشگاه فرهنگیان کار می‌کنیم و نیز با بعضی
مراکز مطالب به اشتراک انجام می‌شود. چقدر این تحقیقات ضمانت اجرایی دارد؟ عصاره ابراز داشت: هنوز به جمع کشورهایی که ابتدا پژوهش انجام می‌دهند و در ادامه از آن استفاده می‌کنند و نام آن «کاربست» است، نرسیدیم؛ در این خصوص باید صادقانه اعتراف کنیم کشور باید تلاش بیشتری کند و ما در جایگاه خودمان برای استفاده از یافته‌های پژوهشی به یک وضعیت سامان نرسیده‌ایم. وی با تشریح دلایل این موضوع یادآور شد: دلیل این است که تحقیق کار زمانبری است و محصول آن نیز ممکن است قابل توجه نباشد، نکته دوم این است که فاصله عمل و نظر وجود دارد؛ حال این سؤال مطرح می‌شود که چرا پژوهشگاه سرپا است؛ البته مطالعات فوری نیز داریم؛ مثلاً وزیر آموزش و پرورش می‌خواهد ببیند پنج‌شنبه تعطیل باشد یا موارد مربوط به دروس متوسطه، که این مطالعات فوری نیز در پژوهشگاه انجام می‌شود. آیا آسیب‌های اجتماعی از اولویت اصلی تحقیق در آموزش و پرورش است؟ وی گفت: بحث جدی است؛ یک زمان این را برای اصحاب علم می‌گویند تا آنها فکری برای آن کنند، اما زمانی انتشار اطلاعات موضوعی، مردم و جامعه را به نگاه منفی می‌اندازد. آیا گزارش میدانی از موضوع آسیب‌های اجتماعی در
پژوهش‌های خ ود دارید؟ سرپرست پژوهشگاه آموزش و پرورش متذکر شد: این موضوع به نوع تحقیق برمی‌گردد؛ تحقیقات کیفی شامل مصاحبه، مشاهدات و در تحقیقات کمی نیز پرسشنامه‌ای به فرد داده می‌شود؛ بنابراین ضمانت علمی تحقیقات ما بالاست. هنوز در خصوص ارزشیابی توصیفی به جمع بندی نهایی نرسیده‌ایم تحقیق در خصوص نمرات توصیفی و میزان کارایی آن به کجا رسید؟ عصاره گفت: این نیز بخشی از همان مطالعه است؛ الان در تمام کشورهای پیشرفته ارزشیابی توصیفی انجام می‌شود. سرپرست پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش ابراز داشت: در این ارزشیابی دیگر به دانش‌آموز برگه نمی‌دهیم اما از طریق مشاهده رفتار دانش‌آموز، صلاحیت او را توصیف می‌کنیم؛ البته نکته‌ای وجود دارد و اینکه مجریان ارزشیابی توصیفی باید به اهداف، روش انجام و به استفاده از این ارزشیابی آشنا شوند. عصاره خاطرنشان کرد: هنوز تحقیقات ما جواب نداده است و هنوز به جمع‌‌بندی نرسیده‌ایم؛ البته اطلاعات غیر رسمی می‌گوید که ما در اینجا باید دوره‌های ضمن خدمت برای معلمان درگیر با ارزشیابی توصیفی در نظر بگیریم. آیا آماری از رضایت معلمان و خانواده‌ها از ارزشیابی توصیفی دارید؟ وی گفت: باید قبول کنیم در
اطلاع‌رسانی عمومی مبتنی بر دلایل کم کار کرده‌ایم؛ چرا که نظام آموزش و پرورش در حال تحول است و باید به آن توجه خاصی شود؛ البته کارهای میدانی و بررسی‌هایی صورت گرفته است، اما این آمار هنوز نمی‌تواند تکلیف نهایی ما را در این خصوص روشن کند. به نظر شخصی خودتان و از نظر علمی آیا موافق تعطیلی پنج‌شنبه‌ها هستید؟ سرپرست پژوهشگاه آموزش و پرورش افزود: اگر ما حجم درس‌ها را که الان خیلی زیاد است و بین 5 روز توزیع کردیم و ساعات درسی محدود است؛ این تعداد ساعات بتواند آن چیزی را که می‌خواهیم دانش‌آموز به آن برسد، این بازده خوبی است؛ یعنی دانش‌آموز باید 75 درصد به لحاظ کیفی یادگیری خود را از آن دوره مقطعی به دست آورد تا بگوییم به صلاحیت کیفی ما رسیده است. وی با بیان اینکه بنده به لحاظ علمی می‌گویم ما چاره‌ای نداریم جز اینکه به ارزشیابی توصیفی عمل کنیم، بیان داشت: دلیل این بهتر بودن این است که این نظام، بهترین نظام ارزشیابی است و شناخته شده است و این به نتیجه تحقیق ما کمک می‌کند؛ اگر دانش‌آموز بتواند در روز پنج‌شنبه از ابزار لازم برای کارهایی که 4 روز آن برای کلاس و یک روز برای اردو و کارهای فوق برنامه در مدارس است،
استفاده کند، مشخصاً برای ما خوب است. تعطیلی پنج‌شنبه مدارس بدون توجه به اوقات فراغت مطلوب نیست سرپرست پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش افزود: اما اگر مدرسه را برای غنی‌سازی اوقات فراغت آماده نکنیم و صرفاً مدرسه را در پنج‌شنبه تعطیل کنیم، معلوم است که از نظر آموزشی یک روز از روزهای آموزشی را برداشته‌ایم و اگر اوقات فراغت را جایگزین نکنیم، نتیجه لازم را نمی‌گیریم. دانش‌آموز باید در مدرسه احساس آرامش کند آیا تحقیقی صورت گرفته است که چرا دانش‌آموز از مدرسه گریزان است؟ عصاره با اشاره به چرایی این موضوع تأکید کرد: برای اینکه دانش‌آموز در خانه آزادی‌های مشخصی دارد، اما در مدرسه دو حالت دارد؛ باید تعلق خاطر دانش‌آموز به مدرسه را ایجاد کنیم تا وقتی به مدرسه آمد، احساس آرامش کند و آن را خانه دوم خود بداند و اگر سؤالی داشت، بپرسد و جرأت بیان حرف غیر معقول خود را داشته باشد. وی توضیح داد: باید درس‌هایی که دانش‌آموز می‌خواند جزئی از زندگیش باشد نه اینکه برنامه درسی را به او بدهیم که هیچ ارتباطی با زندگیش نداشته باشد؛ در نتیجه برای تألیف کتب درسی نیاز سنجی کرده و براساس آن برنامه‌ریزی می‌کنیم. سرپرست پژوهشگاه آموزش و
پرورش عنوان کرد: اگر دانش‌آموز مدرسه را به اندازه خانه دوست داشته باشد، این را احسا س تعلق به مدرسه می‌گویند؛ این احساس با برنامه درسی، نوع مدیریت، رفتار معلم و ف ضای آموزشی ما رابطه دارد و تمام هدف ما این است تا دانش‌آموزان وقتی مطلبی را می‌خوانند به مدرسه تعلق داشته باشد. معلم باید هنر معلمی داشته باشد عصاره خاطرنشان کرد: الان شاید درصد قابل توجهی از دانش‌آموزان وقتی مدرسه تعطیل می‌شود، خوشحال می‌شوند و باید این رویه عوض شود، باید معلم هنر معلمی داشته باشد و دانش‌آموز را جذب کند و کلاس را برای همه طرز تفکرها آماده کند، این به سادگی به دست نمی‌آید و از طریق به کارگیری نیروها و دوره‌های ضمن خدمت فشرده و روزانه به دست می‌آید. وی افزود: باید فضای مدرسه طوری باشد که دانش‌آموز به شادی کشاند؛ ضمن اینکه معلم، مدیر و نظام مدرسه باید این طور بوده و با نیازهای دانش‌آموز هماهنگ باشد. سرپرست پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش با اشاره به ویژگی‌های یک معلم، یادآور شد: اول اینکه معلم آموزش محتوایی و دانش درس دادن داشته باشد؛ ممکن است چهار عمل اصلی را بداند، اما معلوم نیست که در انتقال مطالب موفق باشد و دانش رسانه‌ای
داشته باشد. کار پژوهشی در خصوص ارتباط دانش‌آموز با معلمان و به‌کارگیری الفاظ بعضاً نامطلوب ارتباطی آنها با والدین، صورت گرفته است؟ وی تصریح کرد: کارهای زیادی انجام شده است؛ نظام آموزش و پرورش یک سیستم است یعنی معلم هست، حقوق، مدیر، مدرسه، همه اینها وجود دارد و باید در کنار هم باشد. عصاره عنوان کرد: در خصوص پرداخت حقوق‌ها مشکل وجود دارد و معلمان ناراضی هستند؛ در نتیجه معلم ناراضی در محل کار، انگیزه لازم ندارد؛ بنابراین باید این را با احتیاط عمل کرد که برای سال‌های آینده اگر این عوامل درست باشد حتما معلمان نیاز به آموزش ضمن خدمت دارند و به توسعه علم در دوره فوق‌لیسانس و دکتری نیاز دارند. سرپرست پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش متذکر شد: اگر اعتقاد داشته باشیم هر چقدر دانش معلم بالا برود، این سرمایه‌گذاری به دانش‌آموز برمی‌گردد و نقش مهمی دارد، در نتیجه حتماً معلم و نظام تحصیلی باید همه مؤلفه‌هایش درست کار کند تا این تأثیرپذیری از رفتار را شاهد باشیم. وی گفت: هیچکس دلسوز‌تر از والدین برای دانش‌آموز نیست؛ برای نمونه دانش‌آموز مثلاً باید در منزل تحت نظارت والدین فعالیت داشته باشد، اما امروز می‌گویند باید
کمترین استفاده را در محفوظات داشت و بیشترین استفاده را در تفکر و اندیشه‌ورزی دانش‌آموز داشته باشیم. هنوز محفوظات در کتاب‌ها حرف اول را می‌زند، آیا پژوهشی در این خصوص دارید و این روند تغییری پیدا می‌کند؟ عصاره خاطر نشان کرد: یکی از اهداف نظام تحول این بوده است تا نظام را از حافظه محوری به رشد محوری و اندیشه‌محوری بیاورد، اما سؤال این است که آیا کتاب‌های تازه تدوین شده با معلمان هماهنگی دارد؟ رئیس پژوهشگاه آموزش و پرورش عنوان کرد: به نظر بنده یک معلم باید حداقل یک لیسانس داشته باشد و به اضافه 2 سال در تربیت معلم برای کسب دانش معلمی تحصیل کرده باشد؛ در مقابل خانه، مدرسه اول است و والدین باید برای رفتار فرزند خود به روز باشند و تا زمانی که این نیازها به حد خود نرسد، کمبودهایی متصور است. انجام پژوهش در خصوص اعتیاد/نتایج اعلام نمی‌شود در خصوص آسیب‌های اجتماعی و خودکشی برخی دانش‌آموزان با توجه به اینکه عوامل غیر از آموزش و پرورش نیز دخیل است، چه پژوهشی در این موضوع شده است؛ مانند اعتیاد و .... عصاره ابراز داشت: حد بعضی از مسائل پایین است اما یادمان باشد همه مسائل اجتماعی را نباید آموزش و پرورش حل کند؛ برای
نمونه خودکشی یک نابسامانی خانوادگی است و ما مسئول آن نیستیم؛ البته ممکن است که دانش‌آموزی که قصد خودکشی دارد در مدرسه اثری نیز بر روی دیگران داشته باشد و باید روی آن کار کرد، اما اینها مسائل اجتماعی و حتی وراثتی است و بر روی موضوع اعتیاد، پژوهشی در حال انجام است و تحقیق انجام می‌شود و به بنا به مصلحت نمی‌توان نتایج را اعلام کرد. سرپرست پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش یادآور شد: تحقیقی در خصوص زمینه‌های پیشگیری در خصوص اعتیاد در دوره ابتدایی و متوسطه انجام شد و باید با کمک سازمان پژوهش و برنامه‌آموزشی این تحقیق را در کتاب درسی ببریم،اما این سؤال مطرح است که آیا این موضوع را در کتب درسی بردیم؟؛ در این خصوص سازمان پژوهش جواب می‌دهد، هر نهادی اعلام می‌کند باید مطالب مربوط به حوزه ما را در کتب درسی بیاورید؛ مانند محیط زیست؛ در نتیجه آنها می‌گویند اگر این همه مطالب را در کتب درسی ببریم، حجم کتاب درسی بالا می‌رود. لطفاً به صورت مشخص بیان کنید که آیا تحقیقی در خصوص اعتیاد انجام داده‌اید؟ وی بیان داشت: بله، انجام داده‌ایم و سازمان پژوهش در خصوص پیشگیری از اعتیاد تحقیق کرده است، اما هنوز مطالب مربوط به آن را در کتب
درسی آن را نیاورده‌اند. فارس: آیا اولویت‌بندی برای ورود مطالب در کتب درسی وجود دارد؟ مثلاً اعتیاد که نسبت به موارد دیگر مهمتر است. عصاره افزود: برای نمونه در درس علوم تجربی رسالت مان این است که دانش‌آموز برای زنده ماندن خود باید مطالبی را یاد بگیرد؛ البته نیاز است اول دانش‌آموز خواندن و نوشتن را بداند و به فهم لازم برسد. آماده سازی محتوای مربوط به آسیب اعتیاد برای ورود به کتب درسی فارس: منظورم این است که ابتدا باید دانش‌آموز آسیب‌های مختلف اجتماعی را بشناسد و بین بازگو کردن مختصات آنها اولویت باشد، حال نیاز الان چیست؟ سرپرست پژوهشگاه آموزش و پرورش متذکر شد: خوشبختانه در حال انجام شدن است؛ برای نمونه در اعتیاد موارد آن وجود دارد؛ اینکه در دوره‌ها و دروس مختلف پیش‌بینی شده است، اما نظام ما با آماده کردن کتاب‌های دهم، یازدهم و دوازدهم آنقدر فشار به آن وارد است؛ یعنی اینکه مطالب کتب را به روز کند؛ در نتیجه وقتی نمانده است تا مطالب جدید را اضافه کنند. وی در توضیح دلایل این موضوع خاطر نشان کرد: سال آینده باید کتب یازدهم آماده شود و در سازمان پژوهش باید کتب زیادی بنویسند؛ بنابراین مواردی است که در کشور باید
روزمره و فوری مطلب آماده کنیم، این موضوع، مقداری ما را از مسائل بنیادین باز می‌دارد؛ البته بحث پیشگیری از اعتیاد از جمله برنامه‌های سازمان پژوهش هست و در کتب درسی در آینده مطالبش می‌آید. *روی ضریب دشواری و سازماندهی برنامه درسی کار می‌کنیم/تحقیق روی اثربخشی کتب درسی فارس: در خصوص سختی محتوای کتب، پژوهشی صورت گرفته است که آیا مطالب قابل فهم برای دانش‌آموز هست یا خیر و اینکه والدین می‌گویند باید پا به پای فرزندمان مطالب را بیان کنیم؟ عصاره گفت: روی ضریب دشواری و سازماندهی برنامه درسی همکاران خبره ما کار می‌کنند، اما ارزشیابی مشخصی که بتواند کتاب‌های هر دوره را بررسی کند، تا الان انجام نگرفته است، اما در پژوهشگاه این کار را به اتفاق همکاران در سازمان پژوهش در حال انجام دادن هستیم؛ یعنی ارزشیابی کتاب‌های درسی را گروهی از محققان ما انجام می‌دهند. وی بیان داشت: پروپوزال دوره‌های تحصیلی را داریم و در پژوهشگاه بررسی میزان اثربخشی و یادگیری دانش‌آموزان و بازخورد مطالب را به شکل علمی آغاز کردیم. تشکیل ستاد بررسی موضوع خودکشی در بین برخی دانش‌آموزان عصاره تأکید کرد: در خصوص موضوع خودکشی ستادی تشکیل شده و بنده عضو
آن ستاد بودم، اما این بررسی بیشتر، بررسی میدانی بوده است و تصمیم گرفتیم در این خصوص تحقیقاتی انجام دهیم و در ابتدای کار هستیم. سرپرست پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش با اشاره به موضوع خودکشی در برخی دانش‌آموزان افزود: خودکشی مسئله‌ای است که به نظام خانواده و جامعه برمی‌گردد؛ممکن است در آموزش و پرورش بتوانیم مطالبی را محرمانه در خصوص خودکشی اعلام کنیم، اما اینکه کل موضوع خودکشی فردی را به آموزش و پرورش نسبت دهیم، این طور نیست؛ بلکه یک نظام آن به جامعه، دیگری به مسائل حقوقی و دیگر اینکه اشکالات در خانواده وجود دارد؛ مانند اعتیاد پدر و اینکه ما باید در مواجه با آن چه کار کنیم. فارس: اما بعضی اوقات درگیر کردن و اجبار دانش‌آموزان به گرفتن نمره بالا موجب اضطراب مفرط و در نتیجه خودکشی می‌شود، حال در این خصوص چه کار کرده‌اید؟ عصاره گفت: در همین کمیسیون میزان ارتباط خودکشی و ارتباط با آموزش و پرورش بررسی می‌شود و معتقد هستیم اگر منِ معلم به کلاسی که می‌روم، معلم باشم و ضمن دانش محتوای خود، معلمی‌ام نیز خوب باشد و بتوانم سیستم را طوری کنم که دانش‌آموز به جای حضور مستمر در کلاس به طبیعت و جامعه برود و مطالب را در
آنجا بیاموزد، امر خوبی است. وی ابراز داشت: الان با دو محور مواجهیم؛ یکی مربوط به کارهایی که بعضی از معلمان در برخورد با دانش‌آموزان انجام می‌دهند و اینها را جزء ناهنجاری‌های اجتماعی قرار می‌دهیم؛ ممکن است این برخورد در شخصی منجر به خودکشی شود که بررسی و تحقیق در خصوص آن در حال انجام است و در مرحله ابتدایی است. رئیس پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش تصریح کرد: از زمان وزارت فانی کار این کمیسیون آغاز به کار کرده است و اعضای آن افراد روانشناس و افراد اجرایی هستند، اما ترکیبی که تشکیل شده، ترکیب خوبی است. آغاز پژوهش در خصوص خودکشی دانش‌آموزان عصاره اضافه کرد: این به مرحله‌ای رسیده است و به دلیل حساسیت و مهم بودن مسئله، الان سرعت کار نیز بیشتر شده است؛ در اینکه آیا این پژوهش آغاز شده، باید بگوییم در حال شروع شدن است. فارس: در نتیجه آیا می‌توانیم این خبر را اعلام کنیم که پژوهش و تشکیل کمیسیون برای بررسی خودکشی در دانش‌آموزان در آموزش و پرورش انجام شده و این موضوع در حال بررسی است؟ وی خاطر نشان کرد: بله، این دغدغه وزارت آموزش و پرورش است و باید اضافه کنیم موضوع خودکشی به آموزش و پرورش فقط تعلق ندارد و به کل جامعه
مربوط است، اما در خصوص مسائل مربوط به خودکشی و ارتباط با آموزش و پرورش در حال تحقیق و پژوهش هستیم. در خصوص مهمترین اولویت‌های آینده پژوهشگاه بگویید. تهیه سند راهبردی در پژوهشگاه رئیس پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش متذکر شد: اینکه تا می‌توانیم پژوهش‌های خود را کاربردی کنیم و امسال این اولویت را داشتیم و برای آینده نیز سند راهبردی تهیه کردیم که این سند ویژگی‌هایی دارد و برای ما سند استراتژیک است؛ یعنی چه طور تا 10 تا 15 سال آینده در پژوهشگاه حرکت کنیم و فقط صحبت نباشد و برنامه مدونی برای آینده داشتیم. عصاره عنوان کرد: به نظرم مهمترین و اساسی‌ترین برنامه پژوهشگاه این است که اولاً اولویت‌ها را مشخص کند و اینکه چه چیزی مهمتر و اساسی است. وی تأکید کرد: مهمترین اولویت این است که این نظام جدید که وارد نظام آموزشی شده است، شوق یادگیری را برای دانش‌آموز ایجاد کند و احساس خوب و مفیدی برای مدرسه رفتن در او ایجاد شود که این موضوع را در اولویت قرار داده‌ایم و برای معاونت‌های مختلف وزارتخانه وظایفی در بر دارد. عصاره خاطرنشان کرد: کارهای اساسی مربوط به کتاب‌های درسی، نحوه مدیریت در مدارس و رضایت‌مندی معلم از جمله
مهمترین اولویت‌های ماست که در سند بنیادین نیز آمده است و ارزشیابی برنامه درسی الان در پژوهشگاه در حال انجام است.
دیدگاه تان را بنویسید