چه ظور یک عذرخواهی درست و درمان داشته باشیم؟

روزنامه آٰرمان: «معذرت می‌خوام.» دو کلمه بسیار ساده که در عین حال به زبان آوردنشان بسیار سخت است. خیلی وقت‌ها در اتفاقات ساده روزمره مثل وقتی در خیابان با غریبه‌ای برخورد می‌کنیم، یا وقتی به فروشنده پول اشتباهی می‌دهیم، خیلی ساده این کلمات را به زبان می‌آوریم. اما در اتفاقات مهم و برای آنهایی که برایمان خیلی مهم هستند، گفتن آن برایمان سخت می‌شود. ناتوانی در عذرخواهی ممکن است به همه روابطمان صدمه بزند، چه روابط کاری و چه شخصی. اینکه یاد بگیرید چطور به درستی عذرخواهی کنید، قدمی‌مهم در عاقل شدنتان است.زمانی که در یک آسانسور شلوغ هستید و پای شما به کسی برخورد می‌کند، از او عذرخواهی می‌کنید.اما واقعا چرا وقتی یک مشکل اساسی در زندگی شخصی و عمومی‌پیش می‌آید، عذر خواهی نمی‌کنیم؟اکثر مردم هم گاهی خطا می‌کنند و جمله اگر من اذیتت کردم معذرت می‌خواهم را بیان می‌کنند اما واقعا نمی‌دانند که علت این کار چیست؟ چون اگر می‌دانستند بارها و بارها آن را تکرار نمی‌کردند.شاید شما این حرف را تصدیق کنید که؛ بعضی از عذر خواهی‌ها، واقعا عذر خواهی نیست و باعث آزار طرف مقابل می‌شود و نوعی سرزنش هم در بر دارد و در عمق بعضی از کلمات هم معانی وجود دارد که بیشتر منجر به اذیت طرف مقابل می‌شود، مانند اما.به عنوان مثال: من اگر اذیتت کردم عذرخواهی می‌کنم اما این تو بودی که منجر به عصبانیت من شدی. در واقع این عذرخواهی اشتباه و غلط است.عذر خواهی کردن یک عمل به رسمیت شناخته شده‌ای است که علت رفتارهای اشتباه می‌باشد که در واقع با این عمل مسئولیت کامل رفتار خویش را پذیرفته است و با عذرخواهی کردن نشان می‌دهد که متاسف است و این کار می‌تواند تاثیر گذار باشد، و می‌تواند راهی برای جبران خسارت و اصلاح رفتار باشد.

چرا عذرخواهی نمی‌کنیم

غرور: عذرخواهی کردن برای برخی انسان‌ها خیلی سخت است مخصوصا به این دلیل که با قبول اشتباه همراه است. خیلی سخت است که بگوییم اشتباه کردیم. غرورمان خدشه‌دار می‌شود.چنانچه در روایات نیز این اخلاق مورد مذمت قرار گرفته شده است: امام علی (ع) غرور را ضد عقل شمرده و می‌فرماید: «آدم عاقل هرگز مغرور دیده نمی‌شود»(غررالحکم).و در روایتی دیگر امام صادق (ع) هم می‌فرماید:«‌داخل بهشت نمی‌شود، كسی كه در قلبش ذره‌ای از كبر و غرور باشد».[وسائل الشیعه، ج‏۱۵، ص ۳۷۵.]

شرم: اگر اشتباه کرده باشیم و کسی را آزار داده باشیم، خیلی برایمان سخت است که به آن اقرار کنیم. به همین دلیل ترجیح می‌دهیم به روی خودمان نیاورده و طوری نشان دهیم که انگار اتفاقی نیفتاده است.

خشم: چیزهایی که برای آن نیاز به عذرخواهی است، ندرتا یک خیابان یک طرفه است. درست است که احتمالا ما یک کار اشتباه انجام داده‌ایم ولی احتمالا فرد مقابل هم همینطور. و گاهی ‌اوقات عصبانیت ما به خاطر آزاری که به ما رسانده‌ است آنقدر زیاد است که اشتباه خودمان را توجیه می‌کنیم و به همین دلیل عذرخواهی نمی‌کنیم.

راه‌حل این سه مانع؟ فروتنی

دلیل اینکه این دیوارها را کشیده‌ایم این است که دچار خودبزرگ‌بینی هستیم. حق همیشه با ماست. اما این درست نیست. ما انسانیم. همه ما گاهی اشتباه می‌کنیم. باید نواقص خود را بخشی از زندگی خود قبول کنیم. سرکوب کردن آن شما را از دیگران دور می‌کند و قبول کردن آن کمک می‌کند به رشد فکری برسید.

عذرخواهی در آیات و روایات

عذرخواهی در آیات قرآن و روایات، نقش پررنگی دارد و بارها به مسلمانان تاکید شده است که در صورت بروز رفتار نادرست، معذرت خواهی شود. در همین راستا در قرآن کریم ۸۷ بار از توبه و معذرت خواهی سخن به میان آمده و در روایات هم آمده است که حضرت علی(ع) به مردم می‌گویند: من و شما بر هم حقوقی داریم و اولین حق شما بر من این است که چیزی را از شما پنهان نکنم.

همه مردم را طرد نکن

یادمان باشد که طرد شدگان همواره بیشتر به سمت خلافکاری روی می‌آورند از این رو نباید افراد را از جامعه راند مگر کسانی که دیگر اصلاحی در آنها صورت نمی‌گیرد و از هیچ کسی بیم و هراسی ندارند. در این رابطه امام علی(ع) به روایت از پیامبر اکرم (ص) از سخنان خداوند در شب معراج... می‌فرماید: اهل دنیا (و مردم غافل و خودخواه...)، از کسی که درباره‌ او بدی کرده‌اند عذرخواهی نمی‌کنند. امام علی (ع) فرمود: عذرخواهی نشانه‌ خردمندی انسان است.

عذر پذیر باش

امام علی (ع) در خصوص عذرپذیری می‌فرماید: عذرخواهی را بپذیر اگر چه به دروغ باشد و پاسخگویی از موضع بالا را رها کن. اگر چه به سود تو باشد. امام علی (ع) در حدیثی دیگر فرمودند: عذر برادر دینی خود را بپذیر و اگر عذری ندارد برایش عذری بتراش. امام علی (ع) در حدیثی دیگر می‌فرمایند: هر گاه کسی نسبت به تو بد رفتاری کرد او را ببخش.