علت کاشت سبزه در رسوم ایرانی

خبرگزاری ایسنا: با نزدیک شدن به نوروز، بساط سبزه‌فروشی‌ کنار خیابان‌ها پهن می‌شود، اما برخی مردم همچنان تمایل دارند خودشان به اصطلاح سبزه بکارند، به همین دلیل گندم، جو، ماش یا عدس را در خانه سبز می‌کنند. یکی از زیباترین و جذاب‌ترین رسم‌های نوروز که از روزگاران دور تا کنون در همه خانه‌ها مرسوم بوده، کاشتن سبزه عید است. گذشتگان، هر سال قبل از نوروز چند نوع سبزه می‌کاشتند و معتقد بودند این رسم شگون دارد، چون اول سال با سبزی و سرسبزی آغاز می‌شود. جواد انصافی - بازیگر و کارگردان تئاتر - با پژوهشی که در این زمینه انجام داده،‌ دلیل علمی این‌ را که چرا گذشتگان سبزه سبز می‌کردند، بررسی کرده و در کتابی با عنوان «نوید بهار» به این موضوع پرداخته است. این پژوهشگر درباره سبزه سبز کردن، آورده است: در یک کتاب قدیمی خواندم در دوران ساسانیان هنگامی که مردم برای دیدن پادشاه می‌رفتند و هدیه می‌گرفتند همه به محوطه باز کاخ می‌رفتند تا از دروازه ستون گلی که به نماد دوازده ماه سال برپا و روی هر ستون از غلات و حبوبات کاشته شده بود دیدن کنند. این پرسش برای من مطرح شد تا علت این کار را بیابم. به همین دلیل سراغ کتاب‌های دیگر رفتم، اما دلیل علمی آن را نیافتم. از این رو در کتاب‌های هواشناسی و آفات در کشاورزی به جست و جو پرداختم. اولین موضوعی را که در این‌باره راهگشایم شد در کتاب هواشناسی پیدا کردم که در آن نوشته بود، کلیه کاشتنی‌ها و نشاءها با آب و هوای همان سال نسبت مستقیم دارد. پس دریافتم مردم به این دلیل از ستون‌ها دیدن می‌کردند تا متناسب با رشد بهتر هر ستون آن را بکارند. شخصا از این موضوع نتیجه گرفتم به‌دلیل این‌که همه مردم در پایتخت زندگی نمی‌کردند و از آنجا که ایران دارای آب و هوای بسیار متنوع و متفاوت است پس هریک از مادران ما در هر شهر و دیار خود یک آزمایشگاه کوچک داشتند و انواع سبزه‌ها را می‌کاشتند تا با آب و هوای شهر و منطقه خود می‌سنجیدن که کدام یک بهتر رشد کرده در نتیجه همان را بکارند. مثلا کسانی که در تبریز زندگی می‌کردند، چون آن سال جو و لپه بهتر رشد می‌کرد، آن را می‌کاشتند یا در بندرعباس ماش و عدس بهتر پرورش می‌یافت. برای تایید این مطالب به سراغ فردی که دکتری آفات و کشاورزی دارد رفتم. ایشان بسیار خوب از ما استقبال کردند. در محوطه باز دانشگاه ظرف‌های کوچکی حدود ۳۰ در ۳۰ وجود داشت که در هر کدام یک نوع گیاه کاشته بودند، بعضی از آن‌ها را می‌شناختم. از آقای دکتر سوال کردم این سبزه‌ها چیست؟ فرمودند: این‌ها نمونه کشت‌هایی است که با آب و هوای امسال مشخص می‌شود تا کدام بهتر رشد کرده و کدام آفت دارد. گفتم ما این را از سه هزار سال پیش داشتیم یعنی مادران‌مان انواع و اقسام سبزه‌ها را می‌کاشتند. هر کدام بهتر سبز می‌شد آن را در همان سال می‌کاشتند مثلا امسال کاشت عدس کچل شده پس نکاریم. دکتر لبخندی زد و گفت: عجب به این فکر نکرده بودم. واقعا فرهنگ غنی‌ای داریم. آن‌ها در گذشته‌ی دور متوجه می‌شدند که مثلا امسال عدس آفت دارد و به قول شما کچل شده و نمی‌کاشتند و ما در این زمان توصیه می‌کنیم که عدس آفت دارد و نکارید. اگر هم می‌کارید این سم ضد آفت را بزنید. بنابراین من تایید پژوهشم را گرفتم. در سفرهایی که برای تحقیقات رفته بود موضوع جالبی که در شهرهای استان لرستان یافتم این‌که گاودانه می‌کاشتند. بعد از پژوهش‌های زیاد متوجه شدم برای این سبز می‌کنند تا بدانند امسال خوراک دام دارند یا خیر. در غیر این صورت، گیاه دیگری را بکارند.