چرا سدهای ژاپن در برابر زلزله مقاوم است؟

العالم: تاریخ سدسازی در ژاپن به سال 1887 میلادی بازمی‌گردد و اولین سد این کشور در سال 1900 افتتاح شده است. نکته قابل توجه در رابطه با این سد آن است که پس از زلزله‌های شدید "کوبه" و "توهوکو" در سال‌های 1995 و 2011 آسیب کمی دیده و همچنان مورد استفاده قرار می‌گیرد. تمام سدها در ژاپن به گونه‌ای طراحی و ساخته می‌شوند که در برابر حرکت لرزه‌ای سطح دو که شدیدترین لرزه ممکن برای سد محسوب می‌شوند، مقاوم باشند. روش‌های سدسازی در ژاپن منحصر به فرد و مختص این کشور هستند که دو مدل سدغلتکی (RCD) و سدهای ذوزنقه‌ای (CSG) بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرند. این روش‌ها علاوه بر اینکه مدت زمان کمتری برای ساخت از سازنده می‌گیرد، دوام بیشتر و هزینه نگهداری کمتری دارند. در ژاپن حداقل عمر مفید یک سد 100 سال است و در صورتی که یک سد در طول این مدت آسیب نبیند و مشکل خاصی برای آن پیش نیاید این زمان می‌تواند بسیار بیشتر شود. متخصصان ژاپنی در حال حاضر قادر هستند بر روی سدهایی که از قبل احداث شده‌اند نیروگاه برق‌آبی جدید بسازند و همچنین گنجایش سد را افزایش دهند. جمع‌آوری رسوبات از سد یکی از مهمترین روش‌ها برای افزایش طول عمر آن است. یکی از فناوری‌هایی که ژاپنی‌ها برای افزایش طول عمر سد استفاده می‌کنند " تونل‌ بای‌پس رسوب" نام دارد. به کمک این فناوری از جمع شدن رسوبات در مخزن سد جلوگیری شده و این رسوبات به تونلی در پایین‌دست سد منتقل می‌شود. به کمک این فناوری تجمع رسوبات در پایه‌های سد به حداقل رسیده و علاوه بر افزایش حجم مفید سد، مدت زمان استفاده از آن نیز افزایش می‌یابد. فناوری دیگر مورد استفاده در سدهای ژاپن برای کاهش حجم رسوب، استفاده از مکنده‌های شناور است. این فناوری بدون نیاز به برق کار می‌کند و با حرکت در قسمت‌های پایینی سد رسوب موجود را خارج می‌کند.

ایجاد حفره در بدنه سد برای کاهش فشار و جلوگیری از تخریب یا جاری شدن سیل یکی از اقدامات معمول محسوب می‌شود اما در زمانی که از سد استفاده می‌شود، این کار باید فشار کمی بر بدنه سد وارد کند تا از شکستن آن و آسیب جدی جلوگیری شود. ژاپن فناوری‌های مورد نیاز در این زمینه را در اختیار دارد و می‌تواند با اعمال حداقل فشار بر بدنه سد، تونل‌های تخلیه و حفره‌ای مورد نیاز در بدنه سد را در زمانی که سد آبگیری شده بسازد. ژاپن یکی از کشورهای شرق آسیاست که بیشترین تعداد سد را دارد و به همین دلیل در فناوری‌های مربوط به این سازه بسیار پیشرفته است.