روزنامه شرق: از نظر علمی، پرخاشگری یک گرایش فردی است که خود را به صورت زدن، شکستن و ویران‌کردن، نشان می‌دهد و امری است که فرد، به‌عنوان عکس‌العمل از خود بروز می‌دهد؛ به گونه‌ای که مناسب عمل و رفتار طرف مقابل نیست. پرخاشگری ممکن است معلول موقعیت ناخوشایندی باشد، گاهی ممکن است فرد به دلیل فقط چند ثانیه توقف پشت چراغ قرمز یا دیررسیدن پرخاشگری کند؛ اما مهم‌ترین عامل در بروز پرخاشگری، ناکامی‌ها هستند. به عبارت دیگر، وقتی فرد به هر دلیلي نتواند با استفاده از شیوه‌های منطقی و معقول، به هدف خود دست یابد یا از خود دفاع کند، ممکن است رفتاری پرخاشگرانه متناسب با سطح ناکامی‌اش از خود بروز دهد.
البته این به آن معنا نیست که ناکامی همواره منجر به پرخاشگری می‌شود یا تنها علت پرخاشگری، ناکامی است؛ اما می‌توان ناکامی و درد را از علل مهم پرخاشگری به شمار آورد. پرخاشگری از‌جمله موضوعاتی است که به صورت ویژه به آن انتقاد و نکوهش شده است و اسلام پیروان خود را به آرامش دعوت کرده است؛ تا‌آنجا‌که پیامبر مکرم اسلام، در بیان دلایل بعثت خود می‌فرمایند: «من برای تکمیل مکارم اخلاقی شما مبعوث شده‌ام» و امام علی علیه‌السلام درباره لزوم فروتنی می‌فرمایند: «شرافت انسان جز با سعادت و فروتنی کامل نمی‌شود» و نیز در جایی دیگر می‌فرمایند: «قیمت و ارزش تو به ادب توست، پس آن را با بردباری آراسته کن». پیامبر مکرم اسلام می‌فرمایند: «مداراکردن با مردم و راه‌آمدن با آنها، صدقه محسوب می‌شود» و نیز می‌فرمایند: «هر‌که از مدارا و نرم‌خویی محروم باشد، از همه خوبی‌ها محروم است».
از رسول خدا پرسیدند: برترین چیزی که به یک مسلمان داده شده، چیست؟ فرمود: «اخلاق نیکو» و همچنین از آن حضرت درباره شومی پرسیدند، فرموده‌اند: «بد‌اخلاقی».آن حضرت درباره بد‌اخلاقی فرموده‌اند: «بیشترین چیزی که امت من به سبب آن وارد بهشت می‌شود، تقوی و حسن خلق است و بد‌خلق، بدون شک در جهنم است». نیز فرموده‌اند: «از سوءخلق پرهیز کنید که این عمل، سرانجام صاحب خود را به آتش دوزخ گرفتار می‌کند». پيامبر درباره چگونگی خاموش‌کردن خشم، فرموده‌اند: «هرگاه یکی از شما خشمگین شد، با آب سرد وضو بگیرید؛ زیرا خشم از آتش است» و همچنین در مذمت بد‌خلقی، فرموده‌اند: «بدخویی و درشت‌خویی، اعمال را فاسد می‌کند؛ همچنان که سرکه شیرینی عسل را از بین می‌برد».
تأثیر پرخاشگری در فرد
افرادی که مدام مرتکب رفتارهای خشونت‌آمیز می‌شوند، هرگز نگرش مثبت و تصویر مطلوبی درباره خود ندارند، نشاط محیط پیرامونی را درک نمی‌کنند و احساس پوچی به آنها دست می‌دهد، کم‌حوصله شده و قادر به استدلال نبوده و نمی‌توانند برای حل مشکلات و مسائل خود، راه‌حل‌های مناسبی بیابند. این افراد قدرت خلاقیت خویش را منکوب کرده و حتی اگر بخواهند، باز هم نمی‌توانند از بن‌بست ایجاد‌شده، رهایی یابند. تقریبا هیچ‌وقت از نتیجه عمل خود رضایت درونی احساس نمی‌کنند.
تأثیر پرخاشگری در جامعه
افرادی که مکرر مرتکب رفتارهای خشونت‌آمیز می‌شوند، نمی‌توانند با همسر، فرزندان و دوستان خود ارتباط سازنده و مطلوب برقرار كنند. در این وضعیت، در دسترس‌ترین قربانیان فرزندان و کودکان هستند که با رفتارهای پرخاشگرانه‌ای مانند تنبیه و توهین، آشنا شده و خو خواهند گرفت. کودک یا نوجوان نیز در این بین، درمی‌یابد کسانی را که با علاقه دوست می‌داشته و به آنها اعتماد کامل کرده است، موجب غم، ناراحتی و آزار او می‌شوند.
راه‌های حذف پرخاشگری
واقعیت این است که با وجود توسعه زندگی شهری، افزایش و تراکم جمعیت، وجود محرک‌های عصبی مغایر و بعضا متضاد، افزایش کشمکش‌ها و فشارهای روانی، ضرورت تعامل و مواجهه با افراد گوناگون و حتی ناشناس، وجود مشکلات و دشواری‌های تحصیلی، شغلی و معیشتی، بیماری‌ها و ضعف قوای جسمی و... ، همه و همه از‌جمله مواردی هستند که خواسته یا ناخواسته، در زندگی فردی و اجتماعی افراد وجود دارند و می‌توانند عامل و منشأ بروز رفتارهای پرخاشگرانه شوند. شرایط اجتماعی ممکن است همیشه وفق مراد ما نباشد؛ ازاین‌رو، باید آمادگی لازم را برای مواجهه با چنین شرایطی داشته باشیم. داشته‌های خود را دوست داشته باشیم و فقط به خواسته‌هایمان فکر نکنیم و ناکامی را پایان راه ندانسته، بلکه آن را پله‌ای برای تلاش و شکیبایی بیشتر برای نیل به هدف خود بدانیم. عامل ناکامی خود را به‌درستی شناسایی كرده و برای رفع آن، چاره‌اندیشی کنیم. باور داشته باشیم رسیدن به راه‌حل منطقی و معقول مشکلات، تنها با آرامش و تأمل امکان‌پذیر است و مطمئن باشیم در هنگام عصبانیت و پرخاشگری، فعالیت عادی مغز نیز مختل می‌شود. از به‌کار‌بردن الفاظی که موجب تحقیر و جری‌شدن افراد می‌شود، خودداری
و به‌سرعت موقعیتی را که در آن عصبانی شده‌ایم، ترک کنیم و هرگز تصور نکنیم همیشه حق با ماست و کوتاه‌آمدن و پایان‌دادن به مشاجره را نشانه ضعف خود ندانیم. از خودمان دفاع نکنیم. وقتی با فردی روبه‌رو شدیم که به‌شدت خشمگین است، توهین می‌کند، اشیا را پرت می‌کند، فریاد می‌کشد و قصد حمله به ما را دارد، بهترین راه، ترک موقعیت است.
دیدگاه تان را بنویسید