جذاب ترین پدیده نجومی در گاهشماری ایران

خبرگزاری ایسنا: ایرج صفایی اظهار کرد: گاهشماری ایرانی بهترین انطباق را با طبیعت دارد و از اول فروردین و در زمانی که طول شب و روز برابر بوده و به عنوان اعتدال بهاری شناخته می‌شود، آغاز می‌گردد. وی ادامه داد: در گاهشماری ایرانی انقلاب تابستانی را در یکم تیر ماه و در آغاز فصل تابستان، یکم مهرماه که طول شب و روز برابر است اعتدال پاییزی و آغاز زمستان و یکم دی ماه را انقلاب زمستانی می‌گویند. وی دلیل نامیدن انقلاب تابستانی و زمستانی را پدیده‌های نجومی عنوان کرد و گفت: محور دوران زمین نسبت به مداری که دور خورشید می‌چرخد 23.5 درجه انحراف دارد که بر اساس آن برخی زمان‌ها خورشید بالاتر یا پایین تر از استوای سماوی قرار می‌گیرد. این استاد دانشگاه افزود: وقتی خورشید روی استوای سماوی باشد اعتدالیون پاییزی و بهاری پیش می‌آید و اگر خورشید بیشترین فاصله را با استوای سماوی و در مثبت 23.5 باشد انقلاب تابستانی و اگر خورشید کمترین زاویه میل با استوای سماوی و منفی 23.5 درجه باشد انقلاب زمستانی به وقوع می‌پیوندد. صفایی با بیان اینکه در اعتدال‌های پاییزی و بهاری طول روز و شب باهم برابر است، گفت: در انقلاب تابستانی در یکم تیرماه زاویه میل خورشید کمتر شده و طول روزها کاهش می‌یابد و از روز یکم دی ماه خورشید زاویه میلش را تغییر می‌دهد و روزها بلندتر می‌شود و به دلیل وقوع این اتفاق در آغاز فصل زمستان،آن را انقلاب زمستانی می‌گویند. وی با اشاره به اینکه ایران در گاهشماری نجومی سابقه بسیار درخشانی دارد، اظهار کرد: در دوران ساسانی اولین زیج دنیا در ایران به وجود می‌آید، زیج مجموعه ای کامل از داده‌های رصدی در بازه زمانی حدود ۳۰ ساله است که بعدها بر اساس آن تقویم‌ها به وجود آمدند. صفایی دلیل اینکه چرا تقویم امروز ما با این پدیده‌های نجومی مطابقت دارد، گفت: برای نیم کره شمالی کره زمین تعداد روزهای فصل‌ها مشخص و انطباق گاهشماری درشروع ماهها زیاد است که این نشان می‌دهد ایران در نجوم سابقه بسیار درخشانی دارد. مسئول رصدخانه دانشگاه کاشان گفت: سابقه گرامیداشت انقلاب تابستانی و زمستانی و نوروز و اعتدال‌های بهاری و پاییزی نشان می‌دهد که در ایران باستان به این پدیده‌های نجومی توجه داشته‌اند و با دقت زیادی آن‌ها را اندازه گیری کرده و از آن استفاده می‌کردند. صفایی گفت: سابقه درخشان نجوم ایران در باورهای مردم نیز وجود دارد و آن‌ها می‌دانستند که در شب یلدا در مسیر حرکت خورشید تغییر ایجاد می‌شود و به خاطر آن طولانی ترین شب سال را منتظر دیدن خورشید می‌ماندند و جشن زایش خورشید را برپا می‌کردند.