روزنامه شرق: سالانه میلیاردها تومان خسارت مالی ناشی از رویدادهای شدید جوی از جمله سیل و زلزله و سرمازدگی به اقتصاد ملی کشور تحمیل می‌شود.
همچنین عده‌ای نیز به همین دلیل جان خود را از دست می‌دهند. اصول اقتصاد مقاومتی و لزوم کاهش این خسارات حکم می‌کند چاره‌ای برای حجم عظیم خسارات وارده اندیشیده شود و راه حل‌های متعدد مورد بررسی قرار گیرد. اما پیش از پرداختن به چنین مقوله‌ای ابتدا باید به این پرسش پاسخ داد که اساساً چرا با وجود پیش‌آگاهی‌های مناسب هواشناسی، بازهم شاهد خسارات هستیم. به‌عنوان مثال در موج سرمای هفته اول آذر، شاهد خسارات گسترده‌ای بودیم. در این میان حلقه مفقوده‌ای وجود دارد که بویژه مدیریت‌های بحران استانی و ملی باید این حلقه مفقوده را شناخته و در فرایندهای مدیریتی به آن توجه داشته باشند.
پدیده‌های مخرب طبیعی معمولاً چنان گسترده هستند که خسارات ناشی از آنها در هیچ جای جهان به صفر نرسیده است. عوامل عمده جوی مانند دمای هوا و وزش باد و بارندگی دارای دامنه‌های مطلوبی هستند که تغییرشان در همین دامنه مطلوب برای انسان‌ها و سایر جانداران و نباتات عادی و حیاتی است. این تغییرات را در قالب تغییرات شبانه‌روزی و تغییرات فصلی شاهدیم و به‌طور پیوسته خود را با آن تطبیق می‌دهیم.اگر دامنه تغییرات یکی از عوامل فوق به هر دلیلی از دامنه مطلوب فراتر رود امکان تطبیق سریع با آن برای انسان سخت می‌شود. این موضوع در شرایط بروز و هجوم امواج گرما و سرما بیشتر مشهود است و در بحث باد و بارش هم عبور از آستانه طبیعی به طوفان و سیل و آبگرفتی می‌انجامد. در ادامه این عوامل در ترکیب باهم پدیده‌های بسیار شدید و خطرناک دیگری می‌سازند که رویارویی با آنها برای ما به سادگی میسر نیست.
به‌عنوان مثال بارش برف و وزش باد که به کولاک می‌انجامد یا وزش باد و هوای یخبندان که به باد سرد تبدیل می‌شود یا افزایش رطوبت هوا در مواقع گرم سال که باعث شرجی شدن هوا می‌شود. همه این موقعیت‌ها برای انسان نامطلوب است.شناخت کارکرد غیر عادی باد، دما، بارش برف و باران، رطوبت و اثرات ترکیبی و تبعات این عناصر همواره و برای هر فرد آموزش ندیده‌ای میسر نیست. بنابراین اگر هواشناسی در اخطاریه یا هشداری اعلام می‌کند دمای هوا طی چند روز آینده کاهش 10 یا 20 درجه‌ای دارد، باید این پیش آگاهی بر اوضاع منطقه نیز تطبیق داده شود. به‌عنوان مثال چه محصولاتی در معرض سرمازدگی هستند؟ آیا وزش باد همزمان هم داریم که پدیده آزار دهنده سردباد تولید کند؟ بارش برف همزمان با ایجاد کولاک و کاهش دید بر ترابری زمینی و هوایی اثر‌گذار خواهد بود یا خیر؟ آیا خطوط انتقال نیروی برق دچار اختلال می‌شود؟
چالش اینجاست که همه بخش‌ها باید توجیه شوند؛ از مدیر بحران گرفته تا مدیر شرکت گاز و برق تا کشاورزانی که ممکن است غافلگیر شده و محصول باغی خود را برداشت و انبار نکنند.
مردم ساکن نواحی سردسیر کشور هیچ وقت سرما و زمستان را دست کم نمی‌گیرند. اثرات ترکیبی باد و سرما می‌تواند برودت هوا را تا چند برابر تشدید کند. در واقع دمای منفی 20 - 15 درجه را برای افراد با لباس مناسب در ساختمان‌هایی با عایق‌سازی مناسب قابل تحمل می‌کند اما هوای سرد اگر با وزش باد همراه شود، بسته به شدت باد ممکن است احساس سرمایی معادل منفی 40 تا 50 درجه نیز ایجاد کند.
در چنین شرایط جوی، مدیریت توزیع و نگهداری خطوط برق فوراً متوجه می‌شود که اکیپ‌های تعمیر و نگهداری مانند زمان عادی توان انجام کارها را ندارند چون تجربه کار در شرایط بحران بسیار کم است. افزایش جهشی مصرف گاز و حرکت سیال گاز در مسیرهای منتهی به شهرها هم تابع دما قرار گرفته و کندتر می‌شود و از آنجایی که گستره جغرافیایی عملکرد اینگونه سامانه‌ها صدها کیلومتر است، ممکن است همه را مستاصل کرده و حتی به‌عنوان تهدیدی ملی ظاهر شود.
در هجوم برف و سرمای هفته نخست آذر ماه، از صدور هشدار سازمان هواشناسی تا شروع سرما بیش از 5 روز زمان بود. این یعنی فرصت نسبتاً کافی برای جمع‌آوری محصولات و مرکبات و فرصتی برای تعمیر نیروگاه‌ها و خطوط توزیع برق.
اما در باب انتقاد از قطع گاز؛ با توجه به گستره جغرافیایی سرما که نیمه شمالی و شرقی کشور را در بر گرفت و در پیش‌بینی‌ها هم اعلام شده بود، طبیعی است که مصرف گاز به صورت جهشی افزایش پیدا کند و رکوردی بیش از 600 میلیون متر مکعب مصرف گاز زده شود.
سؤال این است که چرا مدیریت توزیع گاز غافلگیر شد و در سردترین و بدترین شرایط جوی، گاز بخشی از هموطنان مازندرانی قطع شد؟ بیشتر مشکلات فوق به دلیل نبود یک تفسیر جامع از عمق و تبعات شرایط جوی حاد مانند سرما و بارش برف و باران و وزش باد سرد است که ممکن است موجب شکسته شدن شاخه‌های بزرگ درختان و پارگی خطوط برق شود پدیده‌ای که در سال 1998 کانادا را به بحران کشاند. بنابراین در حال حاضر به سامانه‌ای نیاز داریم که تبعات و اثرات مخرب و عمق خطرات شرایط حاد جوی را تفسیر و تشریح کند. طبیعتاً این سامانه باید در هر منطقه‌ای با توجه به شرایط خاص محلی تعریف شود.
پیشرفت جهانی هواشناسی، امروزه امکان خطا را بویژه برای پدیده‌های شدید، بسیار کم کرده است. هوا حتی در روزهای تابستان هم گاهی پدیده‌های غیر منتظره در چنته دارد. کما اینکه سیل روزهای 26 و 27 تیر ماه سال گذشته در استان‌های البرز و کردستان در فصلی اتفاق افتاد که غیر منتظره بود. پیش‌بینی‌های هواشناسی اگر درست صادر شوند و توسط کاربران هم به اندازه کافی درک شوند، دارای ارزش مدیریتی بی‌بدیلی هستند که از بسیاری از خسارات جانی و مالی جلوگیری خواهند کرد.
دیدگاه تان را بنویسید