تعطیلات مدارس زیر تیغ جراحی/ تعطیلی زمستانی در راه است؟

سرویس اجتماعی فردا؛ حامد حسین عسکری: از گذشته تا حالا، اعلام خبر تعطیلی مدارس برای همه دانش‌آموزان - به استثنای معدود بچه مثبت‌های مدرسه‌ای - مایه شادی و مسرت بوده و برای اولیا و معلمان مقدمه دغدغه! دغدغه اولیا برای چگونه مدیریت کردن فرزندان خود در روزها و ساعات دور از مدرسه و دغدغه معلمان و کارشناسان تعلیم و تربیت برای کم کردن آسییب‌های آموزشی و تربیتی این تعطیلات خواسته و ناخواسته.

فرق چندانی هم نمی‌کند، از تعطیلات سه ماهه تابستان گرفته تا عید نوروز و البته تعطیلات یکباره‌ای که بخاطر بارش برف یا آلودگی هوا اتفاق می‌افتد، همگی مشمول این قاعده قرار دارند.

بگذریم از اینکه علت شادی دانش‌آموزان از تعطیلی مدارس چیست و به کدام نقاط ضعف نظام آموزشی و پرورشی کشورمان بازمی‌گردد که مدرسه جذابیت چندانی برای دانش‌اموزان ندارد، اما اصل تعطیلی مدارس و چگونگی آن، آنقدر اهمیت و پیچیدگی دارد که نتوان به سادگی و به چشم یک اتفاق ساده در جدول کاری کشور، از کنار آن گذشت.

5 ماه تعطیلی گاه بی‌گاه و دانش‌آموزان بلاتکلیف!

در حال حاضر با نگاهی ساده و گذرا به وضعیت تعطیلات مدارس، این نتیجه بدست می‌آید که بطور کلی، درهای مدارس حدود 5 ماه از 12 ماه سال به روی دانش‌آموزان بسته است و فرزندان مردم در اختیار خودشان هستند؛ سه ماه تعطیلی تابستانی که برای بسیاری از مقاطع تحصیلی از اوایل خرداد شروع می‌شود و در عمل، تبدیل به چهار ماه تعطیلات می‌شود، به علاوه 15 روز تعطیلات نوروزی که تقریبا برای همه مدارس از یک هفته قبل از عید - با تق و لق شدن مدارس - آغاز می‌شود و بیش از 20 روز می‌شود و در نهایت، تعطیلات رسمی و غیر رسمی بین سال تحصیلی که یا بخاطر آلودگی هوا به ویژه در کلانشهرها و یا بدلیل بارندگی و سرما اتفاق می‌افتد؛ این‌ها روزهایی هستند که کلاس‌های مدارس خاک می‌خورند و خالی از سکنه می‌شوند.

پازل تعطیلی مدارس به گونه‌ای است که وقتی دانش‌آموزان راهی خانه می‌شوند، کم شدن از ساعت رسمی تعلیم و تربیت در مدارس و مشکلات بعدی آن از یک طرف باعث دغدغه و نگرانی کارشناسان برای افت تحصیلی دانش‌آموزان می‌شود و از طرف دیگر، نداشتن برنامه و طرح جامع برای ساماندهی اوقات فراغت دانش‌آموزان، بیم آسیب‌های فرهنگی و تربیتی برای آنها را دوچندان می‌کند، بویژه اینکه ابزارهای نوین ارتباطی و مجازی هم، سالهاست که میهمان‌های ناخوانده خانه‌های مردم شده‌اند و سوغاتی‌های نه چندان دلچسبی را هم تحویل فرزندان آنها می‌دهند. همه اینها باعث شده است تا همیشه این دغدغه برای کارشناسان تعطلیم و تربیت و متخصصان آسیب‌های اجتماعی پیش بیاید که اینهمه تعطیلی ضرورتی دارد یا خیر؟ و دیگر اینکه برای این اوقات فراغت چه باید کرد؟

گام اول برای جراحی تعطیلات سنتی مدرسه

سرانجام غول آلودگی هوا به ویژه در فصل پاییز که با وارونگی هوا نفس شهرهای بزرگ را می‌بُرد، به داد کارشناسانی رسید که سال‌هاست نسبت به خطرات این شیوه تعطیلات آموزشی هشدار می‌دهند و صدایشان کمتر به جایی می‌رسد، تا به این بهانه هم که شده، فکری برای اصلاح جدول قدیمی و سنتی تعطیلی مدارس شود.

حدود دو هفته پیش، یعنی چهارشنبه 26 آبان‌ماه بود که هیات دولت در جلسه خود که تحت تاثیر بحران آلودگی پاییزی هوای تهران و کلانشهرها تشکیل شده بود، پیشنهاد کارگروه کاهش آلودگی هوای کلانشهرها را در خصوص «اصلاح تقویم آموزشی کشور» تأیید کرد.

بر این اساس، «لایحه لغو قانون بازگشایی مدارس در اول مهرماه هر سال» با قید دو فوریت برای طرح در مجلس شورای اسلامی تصویب و همزمان مقرر شد وزارت آموزش و پرورش «طرح تقویم جدید آموزشی کشور» را با رویکرد افزایش کارایی و بهره ‌ وری سیستم آموزشی توأم با حفظ سلامت جسم و روان دانش‌آموزان مقاطع مختلف تحصیلی و توزیع تعطیلات مدارس در طول سال با توجه به خصوصیات اقلیم مناطق مختلف کشور تهیه و پس از تأیید کارگروه کاهش آلودگی هوای کلانشهرها جهت تصویب نهایی به هیأت وزیران ارایه کند.

این نخستین گامی بود که دو هفته پیش و بعد از سال‌ها انتظار بالاخره برداشته شد و حالا جزئیات آن باقی می‌ماند که در رفت و آمد بین مجلس و دولت تعیین و در صورت تایید نهایی، ابلاغ شود.

اما دقیقا قرار است چه اتفاقی برای جدول تقویم آموزشی کشور بیفتد؟

تعطیلات زمستانی در راه است؟

مهدی نوید ادهم دبیر شورای عالی آموزش و پرورش در گفتگو با خبرنگار «فردا» درباره جزئیات آنچه که قرار است اتفاق بیفتد، می‌گوید: اخیرا در کارگروه مربوط به آلودگی هوا این بحث باز هم مطرح شد که در روزهای آلودگی هوا در کلانشهرها به ویژه در تهران، چاره‌ای نیست جز اینکه مدارس تعطیل شود تا از آسیب این وضعیت برای کودکان و نوجوانان کاسته شود. از یک طرف این آلودگی برای سلامتی بچه‌ها ضروری است و از سوی دیگر، این تعطیلات به فرایند آموزش لطمه می‌زند و برنامه‌های پیش‌بینی شده مدارس را بهم می‌ریزد، به همین دلیل این پیشنهاد در کارگروه مربوطه و در دولت تصویب شد که اختیار تنظیم تقویم آموزشی به وزارت آموزش و پرورش داده شود.

وی در توضیح این مسئله، به مصوبه مجلس شورای اسلامی اشاره می‌کند که مطابق با آن، سال تحصیلی از ابتدای مهرماه هر سال آغاز می‌شود و تا پایان اردیبهشت‌ماه سال بعد ادامه دارد و خردادماه نیز به فرایند ارزشیابی یا همان امتحانات اختصاص می‌یابد؛ بنابراین، تغییر این تقویم نیز به مصوبه مجلس احتیاج دارد، مگر آنکه مجلس با یک مصوبه، به دولت - وزارت آموزش و پرورش - این اختیار را بدهد.

نوید ادهم به پیشنهادات مختلفی اشاره می‌کند که در صورت دریافت مجوز از مجلس، در شورای عالی آموزش و پرورش بررسی و یکی از آنها نهایی می‌شود؛ از جمله لینکه سال تحصیلی به جای اول مهر، از اول شهریورماه آغاز شود و ایامی در طول سال تحصیلی برای مدارس رسما تعطیل اعلام شود.

به گفته نوید ادهم، پیشنهاد دیگر هم این است که بدلیل تنوع آب و هوایی در کشور، تقویم شناور آموزشی طراحی شود تا اقتضائات آب و هوایی مناطق مختلف در آنها دیده شود؛ در این پیشنهاد، تعطیلات زمستانی برای برخی از استان‌ها در نظر گرفته می‌شود.

دبیر شورای عالی آموزش و پرورش بر روی این نکته تاکید می‌کند که در صورت دریافت مجوز از مجلس برای اصلاح تقویم آموزشی و زمان‌بندی تعطیلات، عنصر آلودگی هوا تنها یکی از عناصر و مولفه‌های تاثیرگذار در بررسی این موضوع است و به مسائل کلان‌تر و فراتر از آلودگی هوا هم توجه می‌شود؛ از جمله ملاحظات آموزشی و تربیتی تعطیلای مدارس.

وی تاکید می‌کند: طولانی بودن تعطیلات تابستانی هم از نظر ما قابل قبول نیست؛ چراکه این تعطیلات سه ماهه که در بسیاری از موراد به چهار ماه هم می‌رسد، نه از جهت آموزشی و نه از جهت تربیتی، هیچ توجیهی ندارد و آسیب‌زا است؛ به گونه‌ای که هم باعث از دست رفتن و فراموشی آموخته‌های دانش‌آموزان می‌شود و بیکاری 3 ماهه کودکان و نوجوانان، زمینه آسیب‌پذیری آنها را افزایش می‌دهد. بنابراین، در بررسی مدل جدید، به همه این نکات با هم توجه می‌شود.

حالا باید منتظر بود و دید که لایحه دولت برای دریافت مجوز از مجلس، برای تغییر تقویم آموزشی مدارس، چه زمانی به میدان بهارستان می‌رسد و نمایندگان مردم چه تصمیمی برای آن خواهند گرفت تا یک معضل قدیمی، ریشه‌دار و البته نگران‌کننده در نظام آموزشی کشور، چاره شود.