صندلی خالی، بحران این روزهای دانشگاه
کارشناسان آموزش عالی می‌گویند، خالی بودن صندلی‌های دانشگاه‌ها پدیده‌ای است که به علت رشد بیش از حد مراکز دانشگاهی و توجه نداشتن به سلایق و علایق داوطلبان به وجود آمده است.
روزنامه آرمان امروز: کارشناسان آموزش عالی می‌گویند، خالی بودن صندلی‌های دانشگاه‌ها پدیده‌ای است که به علت رشد بیش از حد مراکز دانشگاهی و توجه نداشتن به سلایق و علایق داوطلبان به وجود آمده است. با این حال به هم خوردن تعادل عرضه صندلی‌های دانشگاه، گریبانگیر همه دانشگاه‌ها شده است. براساس آماری که وزارت علوم می‌دهد بیش از نیمی از ظرفیت دانشگاه جامع علمی کاربردی، ۵۰۰ هزار ظرفیت در دانشگاههای آزاد و حدود ۷۰ درصد صندلی‌های دانشگاههای غیرانتفاعی خالی از دانشجو مانده است؛ موضوعی که حالا برخی از کارشناسان آموزش عالی از آن به عنوان «بحران دانشگاه» نام می‌برند.
ظرفیت‌های خالی به لطف مجوزهای پی در پی خالی بودن ظرفیت دانشگاه‌ها دو علت داشت؛ از یک سو هرم جمعیتی تغییر کرد و از سوی دیگر هم دانشگاههای غیرانتفاعی در دولت گذشته مجوزهای یک شبه گرفتند. این ظرفیت‌های خالی فقط به لطف مجوزهای پی در پی بوده است که سال‌های نه چندان دور، از سوی مسئولان آموزشی وقت برای تاسیس مراکز آموزشی غیر انتفاعی داده می‌شد. مجوزهایی که بدون هیچ ضابطه‌ای صادر شد تا بتواند ورود آسان داوطلبان به دانشگاه‌ها را محقق کند. همین روند بود که باعث شد در سال‌های گذشته، صفی طولانی برای دریافت مجوز تاسیس دانشگاههای غیرانتفاعی در وزارت علوم تشکیل شود. کار تا آنجا پیش رفته که از استاد دانشگاه تا نماینده مجلس و حتی فعال صنعتی هم خواستار افتتاح دانشگاه غیرانتفاعی شدند. این در حالی است که در اواخر دهه ۶۰ و ۷۰ شانس قبولی در دانشگاه‌ها یک به ۱۰ بود. در آن زمان رشد آموزش عالی آغاز شد و اصولا دانشگاه با کمترین تجهیزات و زیرساخت‌ها تاسیس می‌شد. در اوایل دهه ۸۰ کسانی که خواهان تاسیس دانشگاه بودند، باید امکانات و زیرساخت‌های مناسب را پیشنهاد می‌دادند، اما متاسفانه از اواسط دهه ۸۰ به این سو بدون فکر اقدام به دادن مجوز در دوره‌های مختلف کردند.
وجود ۶۰۰ هزار صندلی خالی در دانشگاه‌ها
وزیرعلوم، تحقیقات و فناوری، ظرفیت پذیرش مقطع کارشناسی ارشد را حداکثر ۲۰ نفر و دکتری را پنج تا هفت نفر اعلام کرد. محمد فرهادی گفت: برخلاف آنچه درباره فضای دانشگاه‌ها و استقبال دانشجویان در تبلیغات و آگهی‌ها نمایش داده می‌شود، امسال با کمبود متقاضی ورود به دانشگاه‌ها مواجه بودیم. او افزود: شورای گسترش باید ظرفیت دانشگاه‌ها را همواره بررسی کند و واحدهای دانشگاهی تخصصگرا و دارای راهبرد شوند. وزیر علوم، تحقیقات و فناوری با بیان اینکه وضع فعلی هیات علمی در کشور، بیست و هفت به یک است، گفت: امسال هزار و ۵۰۰ عضو جدید هیات علمی در اختیار دانشگاه‌ها قرار خواهد گرفت. فرهادی از افزایش سهم غیردولتی به ۵۰ درصد در برنامه ششم توسعه هم خبر داد و گفت: دانشگاه پیام نور، دانشگاهی از راه دور و مجازی است که در برنامه‌های خود، نامناسب حرکت کرده و یک تیم تخصصی و مجرب برای اصلاح آن فعال شده است. او افزود: این دانشگاه می‌تواند نیمه حضوری به صورت نامحدود دانشجو داشته باشد. به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری با بیان اینکه دانشگاههای علمی کاربردی نیز از حد کاربردی فراتر رفته اند، گفت: این دانشگاه‌ها نیز باید کاربردی و در راستای علوم جدید فعالیت کنند. فرهادی ظرفیت پذیرش مقطع کارشناسی ارشد را حداکثر ۲۰ نفر و دکتری را پنج تا هفت نفر اعلام کرد و افزود: این آیین نامه به دانشگاه‌ها ابلاغ شده و در صورت تخلف، در ادامه با مشکل روبه رو خواهد شد.
رقابت برای کیفیت
با وجود اینکه برای دهه شصتی‌ها نبرد با غول کنکور و گذر از آن یک کابوس محسوب می‌شد، اما هم اکنون اگر مجموع ظرفیت دانشگاههای دولتی، آزاد، غیرانتفاعی و پیام نور را در نظر بگیریم تمام داوطلبان حاضر در جلسه آزمون می‌توانند در رشته و دانشگاهی پذیرفته شوند. رقابت هم‌اکنون بر سر رشته‌ها و دانشگاههای خاص است. هم‌اکنون تعداد ظرفیت با احتساب ظرفیت‌های دانشگاه آزاد بیشتر از تعداد داوطلبان است؛ سال گذشته ۷۰۰ هزار ظرفیت وجود داشت، اما ۴۰۰ هزار نفر در دانشگاه‌ها پذیرفته شدند و حدود ۳۰۰ هزار ظرفیت خالی ماند و این موضوع حکایت از آن دارد که رقابت صرفا بر سر کیفیت رشته‌ها و دانشگاه‌هاست. بر اساس گفته‌های رئیس سازمان بحث ظرفیت و پذیرش در برخی از گروه‌های آزمایشی متوازن نیست یعنی در گروه آزمایشی علوم انسانی و علوم ریاضی ظرفیت بیشتر از تعداد داوطلبان است، اما در گروه تجربی که بیشترین داوطلب را داریم و ۶۰ درصد داوطلبان در این گروه رقابت می‌کنند ظرفیت‌ها اندک است. ۹۰ هزار صندلی خالی در گروه ریاضی و ۹۰ هزار صندلی خالی در گروه انسانی وجود دارد و هم اکنون حدود ۸۲ درصد ظرفیت دانشگاه‌ها براساس سوابق تحصیلی تکمیل می‌شود و طی پنج سال آینده ۱۰ درصد ظرفیت‌های دانشگاهی برای رشته‌ها و دانشگاههای خاص به صورت رقابتی و از طریق کنکور تکمیل می‌شود و حذف کنکور به دلیل رقابت فشرده برای این رشته‌ها و دانشگاه‌ها ممکن نیست.
میزبانی نامناسب دانشگاههای ایرانی
از سوی دیگر برای تکمیل ظرفیت دانشگاه‌ها هر دم طرح‌های فراوانی ارائه می‌شود که یکی از آنها ایجاد شرایط تحصیل و تسهیل آن برای دانشجویان خارجی است. اما دانشگاه‌هایی که باید میزبان دانشجویان خارجی باشند تا صندلی‌هایشان را پر کنند خود با چالش‌های بسیاری روبه رو هستند. در اختیار نداشتن فضاهای آموزشی مناسب، نسبت بالای استاد به دانشجو و سهم اندک در تولید علم از معایب دانشگاههای غیر دولتی محسوب می‌شود. همان طور که معاون آموزشی وزیر علوم با اشاره به جمعیت نزدیک به چهار میلیون و هفتصد هزار نفری دانشجو در سطح کشور گفت: اگر چه فقط ۱۵ درصد از کل جمعیت دانشجویی در دانشگاههای دولتی تحصیل می‌کنند، اما بخش اعظم کیفیت آموزشی را همین ۱۵ درصد پوشش می‌دهند. مجتبی شریعتی از توسعه ناموزون تحصیلات تکمیلی گله‌مند است و می‌گوید: وقتی برای ۲۰ هزار نفر داوطلب جذب هیات علمی با مدرک دکتری فقط دو هزار نفر ظرفیت جذب و اشتغال داریم؛ به این معنی است که بیش از حد نیاز نیروی انسانی متخصص تربیت کرده ایم. آمار فوق نشان می‌دهد که ۱۰ برابر نیاز سرمایه‌گذاری شده است.
نگاه جامعه‌شناس به مقوله صندلی‌های خالی دانشگاه
رئیس انجمن جامعه‌شناسی ایران بر این باور است که نگاه جوانان به علم و دانشگاه ابزاری شده است. به گزارش انتخاب، محمد امین قانعی راد تاکید می‌کند: ممکن است برخی افراد به این مساله تاکید کنند که در دولت قبل آمارهای کمی همچون تعداد دانشگاه‌ها و دانش آموختگان مقاطع تحصیلات تکمیلی در کشور افزایش داشته است، اما دانشگاه را نباید با کارخانه تولید مدرک و کانون نگارش مقالات سطحی اشتباه گرفت؛ دانشگاه تاثیرگذار و مولد دانش وتفکر و راه حل برای مسائل اقتصادی واجتماعی ما به فضای فرهنگی بانشاط و با حفظ استانداردهای علمی و روابط اجتماعی پویا نیاز دارد. در دولت قبل استانداردهای علمی شکسته شده و با افت شاخص‌های کیفی روبه‌رو بودیم. حالا هم شاهدیم که علاقه جوانان برای ورود به دانشگاه کم شده است. دانشگاه کارکرد خودش را برای جوانان از دست داده است. دانشگاه‌ها زمانی نقش سیاسی،اقتصادی، مشارکت اجتماعی و گسترش ارتباطات اجتماعی را برای افراد داشتند، اما حالا تمام این نقش‌ها از بین رفته است، دیگر دانشجویان سیاسی نیستند. شبکه‌های اجتماعی مشارکت جوانان را در جامعه افزایش داده است و از سوی دیگر هم اکنون با جمعیت زیادی از فارغ التحصیلان بیکار مواجه هستیم، بنابراین دیگر جوان دلیلی برای ورود به دانشگاه نمی‌بیند و ترجیح می‌دهد بعد از اتمام درسش وارد بازار کار شود.
دیدگاه تان را بنویسید