ماجرای طرح چهل سال قبل یک ایرانی برای منا

العالم: حجت الاسلام و المسلمین سید علی قاضی عسکر در گفت وگو با برنامه " من طهران" درباره عوامل حادثه منا یادآور شد: من دلیل همه اینها را این می دانم که این آقایان چون خودشان را از نظر عقلی کامل می دانند و می گویند که ما نیازی به مشورت نداریم، همین باعث شده است که این اتفاق بیفتند وگرنه ما الان سند داریم که در سال 54 هجری شمسی یعنی حدود 40 سال قبل، یکی از مهندسان ایرانی به نام مهندس شهرستانی که چند سال پیش درگذشت، در فراخوانی که دولت عربستان برای منا می دهد، طرحی را ارایه می کند که حدود چهارمیلیون را می شد اسکان داد. وی افزود : این طرح مورد موافقت دولت قرار می گیرد و ایشان (مهندس شهرستانی) می گفتند که من منبع آب و باند فرود بالگرد را هم ساختم. زمانی بود که بن باز به عنوان مفتی اعظم سعودی معرفی شد و او با استناد به حدیثی که پایه صحیحی ندارد درباره اینکه در منا ساخت و سازی نباید بشود، با اجرای این طرح مخالفت کرد. سرپرست حجاج ایرانی گفت: اگر اجازه داده بودند آن طرح درآن زمان اجرا می شد ، آیا امروز چنین حوادثی در حج اتفاق می افتاد. لزوم اداره امور مکه و مدینه توسط مسلمانان وی در پاسخ به این سوال که آیا همچنان بر اداره بین المللی مراسم حج و خارج کردن آن از دست عربستان اصرار دارید، گفت: مکه و مدینه دو شهر از شهرهای کشور عربستان سعودی است و هیچ کس نمی گوید که مکه و مدینه از آن مسلمانان جهان است، بلکه جزو خاک کشور عربستان است. وی افزود: اما طبق آیات قرآن و احادیثی که از شیعه و سنی نقل شده است مکه و حج مربوط به همه مسلمانان است (ان اول بیت وضع للناس للذی ببکة مبارکا و هدی للعالمین) یا خود کعبه جایی است که قبله مسلمانان است. مکه و مدینه دو شهر از شهرهای کشور عربستان سعودی است و هیچ کس نمی گوید که مکه و مدینه از آن مسلمانان جهان است، بلکه جزو خاک کشور عربستان است وی گفت: این حرف اتفاقا مال خود آنهاست من اینجا سندی دارم این نامه ای است که در کتاب های عربستان چاپ شده است این نامه ای است که ملک عبدالعزیز در زمان خودش هنگامی که می خواسته به مکه بیاید به اهالی مکه می نویسد کتابی است به نام " خمسون عاما فی جزیره العرب" نوشته " حافظ وهبک " که سفیر عربستان هم بوده، حرف او این است که ملک عبدالعزیز به اهالی مکه می گوید که من به شما این تعهد را می دهم که کاری خلاف شرع نکنم و تعهد دوم این است که کسی را که شما دوست ندارید به عنوان والی برای شما انتخاب نکنم و سوم (که خیلی مهم است) اینکه امور اداره حرمین را به شورایی از مسلمانان واگذار بکنم. این نامه در این کتاب موجود است. قاضی عسکر افزود: حرف ما هم همین است اگر آقای عبدالعزیز گفته من این تعهد را می دهم شما بیایید اداره حج را با مشورت روسای بعثه های جهان اسلام و علما و فرهیختگان جهان اسلام اداره کنید باز هم مدیریت آن با خودشان است پیامبر هم که عقل کل است قرآن خطاب به او می فرماید شما مشورت کن. شما بیایید هر سال که حج انجام می شود حج که تمام شد یک ماه دو ماه که گذشت روسای بعثه ها را فرا بخوانید و بگویید آسیب شناسی کنید و مشکلات را مطرح کنید تا با کمک هم مشکلات را حل کنیم. پی گیری حقوقی فاجعه منا حق ایران است نماینده ولی فقیه در امور حج در پاسخ به سوالی درباره پیگرد قانونی قربانیان فاجعه منا اظهار داشت قطعا این مساله از جهات مختلف قابل بررسی است یکی بحث حقوق بین الملل است. یکی بحث حقوق بشر است. یکی بحث حقوق اسلامی است. وی گفت : قاعده ای داریم که در شیعه و سنی هر دو یکی است علمای شیعه و سنی هر دو می گویند اگر کسی در یک ازدحام جمعیتی کشته شد اگر مقصر اصلی نداشته باشد دیه اش با دولت آن کشور است شما هم که می گویید خادمین حرمین شریفین هستید و بهترین خدمات را به حجاج ارائه می کنید این حادثه در منا برای حجاج در حال احرام با لب تشنه اتفاق افتاده و طبیعتا اگر شما راه را نمی بستید و امدادرسانی می کردید ما این همه شهید نمی دادیم حالا اتفاق افتاده پس دیه اش با شماست شما باید این دیه را پرداخت کنید الان تقریبا یک سال از آن حادثه می گذرد نه آن قولی که پادشاه در مورد حادثه مسجد الحرام داده عمل شده و نه دیه ای به این همه شهید در منا پرداخت شده است این شهدا از کشورهای دیگر هم بوده است. فقط ایران اجساد شهدای خود را تحویل گرفت وی درباره اینکه آیا با کشورهای دیگر درباره این مساله تفاهم وجود دارد گفت کسی که توانست جنازه شهیدانش را پیگیری کند و به کشورش بازگرداند ایران اسلامی بود جز حدود 39 پیکر پاک شهیدان که خودشان خواستند درآنجا دفن شوند بقیه خانواده ها چه شیعه چه سنی خواستند جنازه ها بازگردد. وی بیان کرد : متاسفانه خبرهایی که داریم هیچ کشوری نتوانست این کار را انجام دهد و هنوز هم با سعودی ها اختلاف نظر دارند از نظر آمار که آیا این ها دفن شدند یا جزو مفقودان هستند آیا مجروح بودند کسی به این ها رسیدگی نکرد کسی این کار را نکرده و طبیعی است که ما مسئول کشورهای دیگر نیستیم البته مردم هر کشوری توقع دارند که دولت هر کشور به حمایت از آن ها برخیزد در ایران اسلامی این اتفاق افتاد از شخص اول مملکت ما رهبری معظم انقلاب حضرت آیت الله العظمی آقای خامنه ای تا رئیس جمهور و روسای قوا همه آمدند و حمایت کردند و این خواسته را مطرح کردند و این اتفاق افتاد به نظر من مبلغی که به عنوان دیه می توان پرداخت کرد مبلغ زیادی نخواهد بود بنابراین بهتر است که دولت عربستان خودش مدیریت کند و سریع این حادثه را جمع کند. طبق آیات قرآن و احادیثی که از شیعه و سنی نقل شده است مکه و حج مربوط به همه مسلمانان است تغییر موضع سعودی ها بعد از سخنان رهبری وی درباره اینکه گفته می شود سال گذشته بعد از سخنرانی رهبر انقلاب رفتار عربستانی ها تغییر کرد، گفت این احساس را می کردیم برای اینکه نحوه نگهداری اجساد خیلی بد بود. سعودی ها مقصر اصلی لغو سفرحجاج ایرانی وی گفت : آن ها روابط شان را با ما قطع کرده اند طبیعتا ارتباط مستقیمی نداریم که بتوانیم بدانیم که این ها چرا روی این مساله تعللی ایجاد می کنند اما به بعضی از بعثه های کشورها گفتیم که در موسم حج امسال این مطلب را با آن ها درمیان بگذارند مردم عزیز مسلمان ما در همه کشورها این را بدانند که ما امسال برای نرفتن به حج به هیچ وجه مقصر نیستیم تصمیم ما این بود که به حج برویم اما متاسفانه آن ها با دیر اقدام کردن و با شرایط نامتعارفی که گذاشتند مانع رفتن حجاج ما شدند و الا ما هیچ تردیدی در رفتن به حج نداشتیم و هم اکنون هم هیچ تردیدی نداریم این حق هر مسلمانی است که وقتی مستطیع شد به حج برود و ما هم نمی توانیم این حق را از مسلمانان کشورمان بگیریم بنابراین ما آن ها را مقصر می دانیم آن ها مانع تراشی کردند و اجازه ندادند ما به حج برویم. وی خاطرنشان کرد : راه حل این است که آن ها نسبت به خواسته های ما تمکین بکنند چون خواسته های ما غیر قانونی نیست حدود 477 نفر از عزیزان ما سال گذشته به شهادت رسیدند جدای از این به دلایل واهی گاهی زائران ما را دستگیر می کنند که چرا شما در مسجد الحرام یا مسجد النبی با مسلمان کشور دیگر صحبت کردید یا اینکه چرا شما در قبرستان بقیع زیارت کردید بسیاری از اهل سنت هم به زیارت قائلند وقتی این مسائل اتفاق می افتد چه تضمینی برای امنیت وجود دارد. عربستانی ها به تفاوت نظرات فقهی احترام بگذارند حجت الاسلام قاضی عسکر افزود: آن ها شرایطی قرار دادند که از نظر ما منطقی نیست ممکن است در برخی فرق اهل سنت بگویند بانوان زیر 45 سال نباید بدون محرم بروند، ولی ما در فقه اهل بیت چنین چیزی نداریم اگر ما خواستیم به حج برویم نباید از عقایدمان دست برداریم و عقاید آن ها را قبول کنیم آن ها به خاطر شرایط دیگری که قرار دادند مانع شدند و ما متاسفانه نتوانستیم امسال به حج برویم و به نظر من این مصداق بارز صدّ عن سبیل‌اللّه و المسجد الحرام است. تعلل فاجعه بار در فاجعه سقوط جرثقیل و منا نماینده ولی فقیه درامور حج با مرور حوادث فاجعه بار ایام حج سال گذشته در باره دو فاجعه بزرگ آن زمان گفت: اولین فاجعه به خطر سقوط جرثقیل در مسجد الحرام بود که 12 نفر از هموطنان ما و تعداد زیادی از حجاج سایر کشورها به شهادت رسیدند. وی افزود: دومین فاجعه نیز درمنا بود که متاسفانه در آنجا هم 465 نفر از ایرانی ها به شهادت رسیدند و طبق آماری که روی سایت وزارت بهداشت عربستان وجود داشت و الان اطلاعات آن در اختیار ما است، بیش از هفت هزار نفر در آن حادثه جان سپردند که هر دو فاجعه برای ما بزرگ بود. قاضی عسکر تصریح کرد: هر دو فاجعه برای ما مهم است زیرا چه بسا می شد که اینها را پیش بینی کرد و متاسفانه پیش بینی نکردند. الان که ما محاکمه شرکت بن لادن را در مطبوعات می خوانیم، در آنجا در محکمه این مسئله گفته شده است که مدتی قبل این جرثقیل از مقدار کار (استانداردی) که می باید می کرد، خارج شده است و بنابراین باید آن را جمع آوری می کردند. قاضی عسگر گفت: طبیعی است که کوتاهی کرده اند. باید این جرثقیل را چند ماه قبل از مراسم حج جمع آوری می کردند زیرا طبق گفته خودشان نیازی به آنها نبوده است. وی افزود: در مرحله بعدی، بهرحال وقتی کسی در چنین مکان مقدسی جرثقیلی را با این وزنه های سنگین قرار می دهد، باید حتما پیش بینی های امنیتی را انجام دهد که حادثه آفرین نشود لذا قطعا مقصری داشته است اما چون اطلاعات را به ما نداده اند، ما دقیقا نمی توانیم بگوییم ولی اینکه کوتاهی صورت گرفته است، قطعی است و یکی از دلایلش هم همین است که پادشاه اعلام کرد که مبلغ یک میلیون ریال سعودی به شهدای این حادثه و نیز مبلغی را به مجروحان خواهد داد؛ خب اگر اینها مقصری را قائل نبودند پس به چه دلیل این غرامت سنگین را تعیین کردند. معلوم می شود که آن را مقصر قلمداد کردند؛ حالا یا شرکت بن لادن یا کسان دیگری که مسئولیت داشتند. فاجعه منا عمدی نبوده است وی افزود: در فاجعه منا نیز درست است که ما معتقد نیستیم که این حادثه عمدی بوده است، اما بهرحال تعداد زیادی از افراد مرتبط کوتاهی کرده اند. در فاجعه منا نیز درست است که ما معتقد نیستیم که این حادثه عمدی بوده است، اما بهرحال تعداد زیادی از افراد مرتبط کوتاهی کرده اند قاضی عسگر در پاسخ به این سوال که چرا معتقد نیستند که مسئله عمدی بوده است، گفت: ما معتقد هستیم که در هر حادثه ای که روی می دهد، باید واقعا حق و عدل و انصاف را رعایت کنیم و این چیزی است که اسلام به ما می گوید. ما خودمان بعد از مراجعه از حج، با بیش از 800 نفر از زائرانی که در حج بودند، مصاحبه کردیم. مصاحبه حجاج خارج از کشور را هم از طرق مختلف اخذ کردیم و خود مسئولان عربستان هم که مصاحبه کرده بودند و در رسانه های منتشر شد، همه اینها را جمع آوری کردیم و چون تعدادی از مسئولان بعثه و سازمان نیز در دل حادثه رفتند و مسئله را بررسی کردند، نتیجه تحقیقات ما تا الان به ما می گوید که این حادثه عمدی نبوده است اما در کنار آن باید مسئله شبه عمد را مطرح کرد. وی درباره حادثه منا افزود: اولا باید اینها (مسئولان عربستان) از قبل چاره اندیشی می کردند. ما معتقد نیستیم که این شیوه اداره حج، شیوه صحیحی باشد زیرا ظرفیت منی مشخص است و وقتی ما یک جمعیت انبوهی را در یک خیابانی که عرض آن مثلا حداکثر 15 متر نیست، می آوریم و در اینجا، نه درمانگاهی وجود دارد و نه نیروی امداد و نجاتی وجود دارد و نه آمبولانسی وجود دارد و نه حتی، امکان آب رسانی به حجاج (در سطح وسیع) وجود دارد. طبیعی است که این مسائل قابل توجه است. وی افزود: نکته مهمتر که من خودم دیده ام و دیگران هم شهادت داده اند، این است که من وقتی از خیمه ها بیرون آمدم تا به سمت رمی جمرات بروم، دیدم که تعدادی از نیروهای پلیس سعودی کنار آن قسمتی که ما از پله پایین می آییم و چادرهای ایرانی ها قرار دارد، اینها ایستاده بودند و زائران ما را به خیابان 204 هدایت می کردند. خب، ما می گوییم اشکالی ندارد ممکن است شما بگویید جای دیگر جمعیت وجود دارد و ما می خواهیم هدایت کنیم و بعد دوباره (به جای دیگر آنها) را هدایت می کنیم. ولی شما که دوربین ها در اختیار شما هست و به طور مرتب بالگردها از بالا نظاره گر هستند چرا نتوانستید تشخیص دهید که در آن جلو ازدحام وجود دارد و زائر را (به آنجا) هدایت کردید. ما که اصلا مسیرمان آنجا نبوده است. ما همه ساله از خیابان جوهره و خیابان سوق العرب به جمرات می رفتیم چرا ما را به این خیابان هدایت کردند. سعودی ها تصاویر دوربین های مدار بسته را منتشر کنند قاضی عسگر گفت: به نظر من، این بحث را باید جدی گرفت که اگر این آقایان می خواستند خودشان را تبرئه کنند، بهتر این بود که همین دوربین هایی که در اختیار داشتند که می تواند روشن کننده حقایق باشد، این را در اختیار کشورهای اسلامی بگذارند، ما که با کسی دشمنی نداریم. هدف ما روشن شدن حقایق است. یکی این مسئله بود و دیگری خود بالگردها، که چرا به کمک نیامندند. الان ما در ایران اگر در جاده ها حادثه اتفاق بیفتند، آنها را با بالگرد سریع به بیمارستان منتقل می کنیم. خب این بالگردی که این صحنه را دید چرا حتی جلو نیامد تا با آن پرده ای که دارد و مثلا ایجاد باد می کند، لااقل اینها نجات پیدا کنند یا آب رسانی را تقویت می کردند که بتوانند مردم را سریع نجات دهند، یا اجازه می دادند خود اتباع هر کشوری بیایند. اینها اتباع ما را نیز که هلال احمر ما و جمعی از دوستان ما بودند، آمدند و اینها را از صحنه بیرون کردند و حتی تلفن های همراه آنها را نیز گرفتند. از بعضی از شهدا عکس گرفته بودند که شناسایی کنند. آنها تلفن ها را ندادند و عکس های آن را پاک کردند. خب چرا اینها اینکار را کردند و چرا نگذاشتند که تیم های امدادی کشورها (مستقر در مراسم حج) وارد شوند و امداد رسانی کنند؟ همه این پرسش ها باید پاسخ داده شود. "ما الان طبق انصاف و شرع صریح می گوییم که دلیلی بر عمدی بودن پیدا نکردیم اما شبه عمد آن وجود دارد" وی افزود: ما الان طبق انصاف و شرع صریح می گوییم که دلیلی بر عمدی بودن پیدا نکردیم اما شبه عمد آن وجود دارد. باید آنهایی که کنار خیابان و یک ماشین را پارک کردند، باید محاکمه شوند که چرا ماشین را در آنجا پارک کردند؟ چرا برای مدتی جلوی جمعیت رو گرفتند و در آن هوای گرم تراکم ایجاد کردند که جمعیت دیگر نتواند نه عقب و نه جلو برود و نه از راست و چپ امکان فرار وجود داشته باشد. این چراها خیلی مهم است. تعلل بعد از فاجعه منا قاضی عسگر در اشاره به تعلل و کوتاهی مسئولان سعودی بعد از وقوع حادثه نیز گفت: مسئله دوم دارای اهمیت این است که حالا حادثه اتفاق افتاد، شما در امداد رسانی و کمک به این عزیزانی که در آنجا آسیب دیدند، چرا کوتاهی کردید و آمادگی آن را نداشتید. وی افزود: حالا ما می گوییم این حادثه بزرگ بود، درست. اما بالاخره شما فکر نمی کردید که ممکن است چهار نفر پیرزن و پیر مردی که در اینجا هستند، حالشان بهم بخورد؟ آیا در این خیابان امکان اینکه چهار تا برانکارد وجود داشته باشد و اینها را سریع با برانکارد به بیمارستان برسانند، وجود داشت؟ آیا فاصله اینجا تا آن جایی که بیمارستان وجود دارد، در نظر گرفتند که اگر کسی حادثه دید ممکن است در بین راه به خاطر طولانی بودن راه از بین برود. آیا این فاصله را در نظر گرفتند؟ چرا آمبولانس ها را در یک منطقه نزدیک به این خیابانها مستقر نکردند و یک راه ویژه برای آنها اختصاص بدهند؟