جابه‌جایی «طلسم» در هاله‌ای از ابهام

روزنامه ایران: با وجود اینکه سال‌هاست تپه تاریخی حاشیه روستای «طلسم» در شهرستان دالاهو از توابع استان کرمانشاه به عنوان مرکز کاوش‌های باستان شناسی شناخته می‌شود، اما تاکنون نسبت به جابه‌جایی این روستا اقدام نشده و همین مسأله مشکلات عدیده‌ای را برای ساکنان این منطقه به وجود آورده است.

«حشمت‌الله رضایی» معاون فرماندار دالاهو در خصوص این تپه تاریخی به «ایران» گفت: این تپه مربوط به دوران پیش از تاریخ ایران باستان است که در 19 تیر ماه سال48 به عنوان یکی از آثار ملی کشور به ثبت رسیده است. تپه باستانی طلسم اثری ارزشمند است که بافت مسکونی روستا بر بستر آن قراردارد. نکته قابل تأمل اینجاست که از تاریخ ثبت این تپه تاریخی تاکنون بیش از 47 سال می‌گذرد؛ اما باستان شناسان به دلایل مختلف تاکنون موفق به کاوش در این منطقه نشده‌اند.

رضایی با اشاره به بافت قدیمی خانه‌های این روستا، اضافه کرد: اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان کرمانشاه به خاطر تاریخی بودن این منطقه، نوسازی بناهای قدیمی این آبادی را ممنوع کرده است. وی افزود: در سال 88 سازمان میراث فرهنگی استان سه قطعه زمین در قسمت شرقی این روستا که در مجاورت جاده قرار دارد را برای اهالی خریداری کرده است. اما روستائیان به دلیل مشکلات مالی تمایلی به جابه جایی ندارند چرا که می‌گویند، 18میلیون تومان وام قرض‌الحسنه مقاوم‌سازی بنیاد مسکن باتوجه به افزایش مصالح ساختمانی، کفاف ساخت وساز نمی‌دهد. معاون فرماندار دالاهو درباره کوچ اجباری اهالی این روستا نیز گفت: کسی نمی‌تواند ساکنان روستا را وادار به کوچ اجباری کند، اما اگر خانه‌ای به هردلیلی تخریب شود، مالک آن حق بازسازی ونوسازی آن را ندارد.

«جعفر نصوری» معاون عمران روستایی بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان کرمانشاه نیز درخصوص وام مقاوم‌سازی بنیاد مسکن به اهالی روستای طلسم، تصریح کرد: وام 18میلیون تومانی نه تنها به اهالی روستای طلسم تعلق می‌گیرد، بلکه به همه روستائیان دیگر نیز که می‌خواهند خانه هایشان را نوسازی یا بازسازی کنند، تعلق می‌گیرد. اما نکته قابل توجه این است که اهالی روستای طلسم برای دریافت این وام مراجعه نکردند ومی گویند با این وام ناچیز توان ساخت و ساز خانه جدید را ندارند.

«اکبر رضایی» سرپرست معاونت میراث فرهنگی استان کرمانشاه هم در رابطه با جابه‌جایی ساکنان روستای طلسم، اظهارداشت: طبق ضوابط ومقررات سازمان میراث فرهنگی کشور هرگونه ساخت وساز روی عرصه تپه‌ها ومحوطه‌های تاریخی منع قانونی دارد.وی با اشاره به اینکه تپه تاریخی روستای طلسم در ردیف آثار ملی به ثبت رسیده، افزود: در حاشیه این تپه تاریخی تعدادی خانه قدیمی قرار دارد که فاقد سند معتبر رسمی هستند، اما به‌صورت عرفی ملک روستائیان محسوب می‌شود. لازم به یاد‌آوری است، حدود 700 روستا در استان کرمانشاه نظیر روستای طلسم روی عرصه و حریم آثار تاریخی قرار دارند که ضوابط ومقررات میراث فرهنگی برحسب وظیفه سازمانی در مورد همه آنها یکسان است. بحث جابه جایی اهالی طلسم ما رابرآن داشت که به سراغ یکی از قدیمی‌های روستا به نام «بیژن ملک نیازی» برویم وماجرا را از زبان وی جویا شویم .

ملک نیازی گفت: متأسفانه سه قطعه زمینی که سازمان میراث فرهنگی برای ساکنان روستا خریداری کرده وسط زمین‌های کشاورزی است و با اهالی مشورتی انجام نداده‌اند. هم‌اکنون بیش از 35 خانوار در این روستا ساکن هستند. جابه جایی برای ما غیرممکن است چرا که با 15 میلیون تومان وام قرض‌الحسنه نمی‌توان، مصالح ساختمانی خرید وخانه ساخت وازطرفی هم تمکن مالی نداریم.وی افزود: اهالی روستا در صورتی حاضر به جابه‌جایی خواهند شد که میراث فرهنگی خسارت کامل را به ما پرداخت کند یا خانه ای برایمان بسازد ودر اختیارمان بگذارد. متأسفانه روستائیان با مشکلاتی از جمله ساخت وسازخانه وحتی گازکشی به دلیل تپه تاریخی که در وسط روستا قرار دارد، مواجه هستند.

«مصطفی دوستی» کارشناس میراث فرهنگی نیز گفت: تپه مخروطی شکل طلسم دارای قاعده‌ای دایره‌ای است، سطح آن به وسعت تقریبی 15 در 15 متر نسبتاً مسطح و شیب یال‌های (به محل برخورد در دامنه‌های شیبدار در بالاترین نقطه تماس) آن از هر طرف در حدود 45-40 درصد بوده که به علت خاکبرداری‌های گسترده و برش‌های ایجاد شده در گرداگرد دامنه آن به صورت دیواره‌های عمودی به ارتفاع تقریبی 5/5 تا 6 متر درآمده است. ارتفاع و شیب این دیوار در سمت جنوب تپه بیشتر است که به علت فرسایش و تأثیر عوامل طبیعی به صورت آبکنده‌هایی درآمده است. تراکم مواد فرهنگی در دامنه و سطح تپه و خصوصاً در دیواره‌های ایجاد شده در گرداگرد آن نسبتاً زیاد است و حدوداً در هر مترمربع 10 تکه سفال و گاهی ابزارهای سنگی مشاهده می‌شود. دوستی ادامه داد: در بخش‌هایی از دامنه که منازل ایجاد شده بندرت مواد فرهنگی یافت می‌شود. لایه‌های فرهنگی که شامل بقایای استخوانی، زغال، خاکستر، تکه‌های سفال و گاهی خاک حرارت دیده است در برش ایجاد شده در تپه براحتی تشخیص داده می‌شود.

قدیمی‌ترین دوره‌های استقراری شناخته شده در تپه طلسم با توجه به داده‌های سفالی سطح آن مربوط به دوره‌های مفرغ، آهن و اشکانی است. همچنین با توجه به اینکه تپه طلسم مرتفع‌ترین و مهم‌ترین تپه دشت کرند است، تعیین حریم این اثر ضروری به نظر می‌رسد.