«شب قدر» را چگونه قدر بدانیم؟

مجله مهر:شب «قدر» شب تقدیر و سرنوشت است. شبی که قضا و قدر یک ساله ما در آن تعیین می‌شود. شبی بهتر از هزار شب و آنقدر عظیم که کمتر کسی از ما آن را به درستی درک می‌کند. شاید بد نباشد برای بهتر بهره بردن از این شب‌ها به توصیه بزرگان عمل کنیم. آیت الله بهجت؛ قرآن سرگرفتن مخصوص شب قدر نیست «بسیاری از بزرگان شب‌های ماه رمضان را بیدار می‌ماندند و نمی‌خوابیدند. هر چند از نظر ما تقریبا واضح است که شب بیست و سوم ماه رمضان شب قدر است، و اول ماه باید قدری دقت شود که اول ماه دقیقا تشخیص داده شود.» آیت‌الله بهجت قرآن سر گرفتن را مخصوص شب قدر نمی‌دانست و معتقد بود که خیلی از عبادات‌ وجود دارد که ما به جهت این که نوشته است در فلان زمان آن را باید بجا آورد، ما خود را از آن محروم می‌کنیم. آیت الله فاطمی نیا؛ یک سال باید به فکر شب قدر باشیم آیت‌الله فاطمی‌نیا هم توصیه می‌کنند تمام سال خود برای شب قدر خود را آماده کنیم. «اگر ما الان چند شب مانده به شب قدر به فکر شب قدر هستیم هنر نمی‌کنیم جمال السالکین آیت الله آمیرزا جواد آقای ملکی تبریزی قدس الله روحه می‌نویسد یک سال مانده به شب قدر به فکر شب قدر باشید، من نمی‌گویم که الان این جمله را می‌فهمم، ادعا ندارم اما انقدر بگویم که در جوانی که این مطلب را دیدم خیال خامی داشتم، خیال می‌کردم که این مرد بزرگ می‌خواهد بگوید که یعنی آدم تقویمش را نگاه کند آن شب مثلا به خانه دوستش نرود، آن شب عروسی نرود، آن شب را ضایع نکند و ازاین حرف ها. بعد فهمیدم که نه مقصودش این نیست می‌خواهد بگوید در طول سال کاری نکنی که آن کار شب قدر بیاد جلوی تو را بگیرد. یک دلی شکستی بدست نیاوردی همینطور که سرگرم بک یا الله هستی اون دل میاد می‌گه یواش برو کجا میری! حقی را ضایع کردی هنوز جبران نکردی، پدر را خشمگین کردی، دل مادر را شکستی و هکذا» «آقا مجتبی»؛ شب قدر، شب ترمیم گذشته است مرحوم آیت‌الله مجتبی تهرانی هم یکی از احیابگیران معروف شب‌های قدر بود. « در شب‌های قدر درخواست ما از پروردگارمان دو چیز است: یکی ترمیم نسبت به گذشته و دیگری ترسیم امور آینده. وقتی می‌‏گوییم «أَسْتَغْفِرُ اللهَ رَبّی وَ أَتُوبُ إِلَیْه» و استغفار می‌‏کنیم، به مقام غفاریت خداوند پناه می‌‏بریم. ما امشب از خدا بهترین ترمیم را طلب می‌‏کنیم. یعنی می‌‏گوییم خدایا! این معاصی را از من جدا کن و مرا تطهیر کن. به شاهدان معصیت من نیز بگو یادتان برود که این بنده چه کار کرده. هیچکس نتوانسته این مقامات الهیه را ادراک کند که «غافر الذنب» و «رحمه ‏للعالمین» بودن خداوند به چه معناست. نه مقام رحمت او را کسی درک کرده و نه مقام مغفرت او را. حتی نیازی نیست که بگوییم «أَسْتَغْفِرُ الله». همین ‏که خدا ببیند ما در دلمان پشیمان و خجالت‏زده هستیم، رحمت و غفرانش را شامل حال ما می‌‏کند.» آیت الله مصباح؛ شب قدر، ولایت را اثبات می‌کند آیت‌الله مصباح یزدی هم شب قدر را سندی بر اثبات ولایت می‌دانند. «در اینجا این سؤال مطرح می‏شود اکنون که دیگر نزول قرآنی وجود ندارد که ملائکه بر پیغمبر نازل شوند، پس در شب قدر ملائکه برای چه کاری و بر چه کسی نازل می‏شوند؟ در اصول کافی در باب حجت، روایتی از امام معصوم(ع) آمده است که خطاب به شخصی فرمودند: «برای اثبات ولایت ما برای مخالفین، با سوره قدر احتجاج کنید. چرا که یکی از دلایل لزوم امام بعد از پیغمبر اکرم(ص) این سوره است.» این شخص با تعجب می‏گوید در این سوره از امامت و ولایت سخنی گفته نشده است. پس چگونه می‌توان از این سوره برای اثبات مسأله امامت احتجاج نمود؟ حضرت فرمودند: از مخالفان بپرسید در شب قدر ملائکه بر چه کسی نازل می‏شوند؟ آیا تاکنون کسی ادعا کرده است که در شب قدر، ملائکه بر او نازل شده باشند؟ هیچ کس نمی‌تواند ادعا کند که نزول ملائکه را در شب قدر درک کرده است. تاکنون نیز کسی در این باره مدعی نشده است. قرآن نیز می‌گوید «تَنَزَّلُ الْمَلائِکَةُ وَ الرُّوحُ» فرشتگان با روح در شب قدر نازل می‏شوند. بنابراین حتماً باید پس از پیغمبر(ص) کسی وجود داشته باشد تا ملائکه بر او نازل شوند. او کسی جز حجت خدا و امام زمان صلوات ا... علیه نخواهد بود.» آیت الله خامنه‌ای؛ افضل اعمال شب قدر، دعاست رهبر انقلاب هم بهترین اعمال در این شب‌ها را دعا می‌دانند. ایشان در خطبه نماز جمعه تهران در تاریخ 1384/7/29 در این باره فرمودند: «فرمود «لیلةالقدر خیر من الف شهر»؛ شبی که به عنوان لیلةالقدر شناخته شده است و مردد است بین چند شب در ماه رمضان، از هزار ماه برتر و بالاتر است. در ساعت‌های کیمیایی لیلةالقدر، بنده‌ی مؤمن باید حداکثر استفاده را بکند. بهترین اعمال در این شب، دعاست. درباره‌ی دعا هم امروز مطالبی را به شما برادران و خواهران عرض میکنم. احیاء هم برای دعا و توسل و ذکر است. نماز هم - که در شب‌های قدر یکی از مستحبات است - در واقع مظهر دعا و ذکر است. در روایت وارد شده است که دعا «مخّ العبادة»؛ مغز عبادت، یا به تعبیر رایج ماها، روح عبادت، دعاست. دعا یعنی چه؟ یعنی با خدای متعال سخن گفتن؛ در واقع خدا را نزدیک خود احساس کردن و حرف دل را با او در میان گذاشتن. دعا یا درخواست است، یا تمجید و تحمید است، یا اظهار محبت و ارادت است؛ همه‌ی اینها دعاست. دعا یکی از مهمترین کارهای یک بنده‌ی مؤمن و یک انسان طالب صَلاح و نجات و نجاح است. دعا در تطهیر روح چنین نقشی دارد.» حجت الاسلام والمسلمین پناهیان؛ شب قدر بیست‌وسوم فقط برای ظهور دعا کنیم حجت الاسلام والمسلمین پناهیان هم توصیه‌های برای درک بهتر شب قدر دارند. درک شباهت قدر و قیامت، امیدوار و قانع بودن، بی‌قرلری برای خدا، رسیدگی به نیازمندان، محبت به والدین، فکر و ذکر علی (ع) و برنامه‌ریزی برای آینده، مواردی از این توصیه‌ها هستند. آیت‌الله پناهیان توصیه می‌کنند که مردم خود را در محضر امام عصر احساس کنند و برای آن حضرت دعا کنند. «اگر شب نوزدهم را بیشتر برای توبه وقت می‌گذاریم و شب بیست و یکم را به دعا و عرض حاجت می‌پردازیم، بیایید شب بیست و سوم را به دعا برای نجات بشریت و ظهور مولای عزیزمان اختصاص بدهیم. از خانه برای او که صاحب خانه است خارج بشویم و زمان شب قدر خود را برای امام زمان(عج) بگذاریم، تا بتوانیم بگوییم «یابن الحسن ما بهترین اوقات خود را به تو اختصاص دادیم تو هم بهترین دعاهای خود را به ما اختصاص بده. وقتی برای ظهور با تمام وجود دعا می‌کنی، این امام زمان(ع) است که برای تو دعا می‌کند، وقتی برای غربت او اشک می‌ریزی، آقای شما برای رنج‌های شما اشک می‌ریزد. وقتی در آسایش هستی و برای رنج مظلومان و محرومان عالم دعا می‌کنی، ملائکه به وجود تو افتخار می‌کنند.» .