حکایت نخ ۱۰۰ بند هرمزگانی‌ها

خبرگزاری مهر: هرمزگانی ها همچون سایر مردم ایران در ماه مبارک رمضان مراسم و آئین های ویژه ای دارند. هرمزگانی ها ماه رمضان را ماه برکت می نامند و معتقدند در ماه برکت سرنوشت، درآمد، و رزق و روزی یک ساله آنها رقم می خورد. رؤیت ماه از روی پشت بام ها مردم هرمزگان به خصوص در روستاها رسم بر این داشتند تا در آخرین روزهای ماه شعبان به روی پشت بام ها رفته و با رویت، ماه رمضان را آغاز کنند. در آن زمان که امکانات و تجهیزات پیشرفته کنونی نبود. ملاک آغاز ماه برکت مشاهده ماه از روی پشت بام ها بود. نقش زنان در آئین های پیش از ماه مبارک رمضان مردم هرمزگان در شهرها، بنادر و جزایر هرمزگان در استقبال از ماه مبارک رمضان روزهای آخر ماه شعبان را روزه می گیرند. زنان هرمزگانی در برگزاری آیین های پیش ازماه مبارک رمضان نقش کلیدی دارند به همین منظور به مساجد محله یا روستای خود می روند تا این مکانهای مقدس را برای ورود به ماه میهمانی خدا آماده کنند. پس از نظافت مساجد زنان با روشن کردن مشک و دود دادن ماده به نام سوچکی مساجد را خوشبو می کنند. در برخی مناطق استان بانوان با جمع آوری فرش ها یخانه های خود و بردن آنها به رودخانه و شتشوی فرش ها ، با خانه تکانی کامل به استقبال ماه مبارک رمضان می روند. این روزها مساجد و مکتب خانه های برای ختم قرآن و اقامه نمازهایجماعت آماده شده اند و علمای شیعه و سنی نیز همواره برخواندن نماز جماعت و تلاوت کلام الله مجید در ماه مبارک رمضان تاکید می کنند. غذاهای متنوع هرمزگانی ها در ماه مبارک رمضان پخت انوع شیرینی و نان های محلی از جمله نان ریخته همراه با سوراغ و مهیاوه و تخم مرغ ، نان کلوچه ای با زعفران ، رنگینه (آرد برشته با روغن و رطب (خرما) همراه با هل و دارچین) ، خرما روغنی ، آش محلی ، شله زرد ، حلیم و حریصه با ماهی در ماه رمضان بویژه موقع افطار بیشتر از سایر ماه ها در بین خانواده ها و زنان روستایی در هرمزگان رواج دارد. اهالی بومی هرمزگان در زمستان و تابستان ، نان های سنتی خوش طعم و گوناگونی مانند نان تموشی (توی مشتی) ، نان دستی ، نان ریخته ، نان بالا تاوه ای و نان کروسی را می پزند که مورد توجه توریست ها و سایر مردم مناطق کشور است . سحر و افطار در گذشته«بانگ خروس» یکی از معتبرترین مواردی بود که افراد را سحرگاهان برای سحری خوردن بیدار می کرد. مسئله الهام از طبیعت به خوبی مشهود است، هر زمان امکانات خاص خود را می طلبد و بشر سعی می کند از این امکانات ناچیز، حداکثر استفاده را بکند. استفاده از بانگ خروس می تواند یکی از بهترین ساعت های بیولوژیکی زمان گذشته و یا حال باشد که در مواقعی ویژه این آواز به گوش می رسد هرچند که بیشتر اوقات ممکن است اشکالاتی نیز داشته باشد ولی به هرحال مردم در گذشته از آن بهره می جستند و طبق ایده قدیمی ها خیلی نادر بود که درست از آب در نیاید. برای این منظور گاهی اوقات نیز از ستارگان آسمان برای تشخیص موقع سحر کمک می گرفتند و هنگامی که در یک روستا یک نفر در وقت سحر بیدار می شد با زدن دهل، بقیه افراد را مطلع می کرد. اهل سنت معمولا زودتر از شیعیان افطار می کنند و زودتر نیز اذان مغرب می گویند؛ در این خطه گشودن روزه معمولا با خرما صورت می گیرد و فلسفه این کار را در توصیه پیامبر اسلام(ص) می دانند. اهل سنت معمولا برای افطار، سفره ای در مسجد و یا خانه می اندازند و در آن ماست، حلوا، خرما و گاهی نیز گوشت و برنج می گذارند؛ افرادی که از این غذاها استفاده می کنند، فاتحه ای برای اموات میزبان می خوانند. شهرستان جاسک اهالی شهرستان جاسک در غرب استان هرمزگان و در کنار سواحل دریای عمان، از شب اول تا پانزدهم ماه رمضان، یک دور قرآن را ختم می کنند و در دور دوم نیز تا شب آخر ماه یکبار دیگر ختم قرآن انجام می دهند؛ کسی که آخرین سوره قرآن به او برسد باید بین مردم شیرینی توزیع کند، این شیرینی به شیرینی ختم قرآن معروف است. بنا به عقیده این مردم، کسی که قرآن را ختم می کند، یعنی آخرین سوره را بخواند، ثواب تمام ختم قرآن را برده است و به میمنت این اجر معنوی باید شیرینی بدهد. شهرستان میناب مردم شهرستان میناب نیز علاوه بر هشتم و نهم ذیحجه، شب های ۲۶ و ۲۷ ماه مبارک رمضان را عید مردگان می گویند. شب های ۲۶ رمضان و هشت ذیحجه را برای کسانی که در سال های گذشته فوت شده اند و شب های ۲۷ رمضان و نهم ذیحجه را برای تازه درگذشتگان غذا تهیه کرده و خیرات می کنند. ابتدا مقداری غذا پیش ملای محلی می برند تا پس از خوردن، برای اموات فاتحه بخواند، بعد بقیه غذاها را بین مردم تقسیم می کنند. در شهرستان میناب به ویژه روستای کریان در ۱۹، ۲۰ و ۲۱ رمضان مراسم تعزیه خوانی باشکوهی برگزار می شود، این تعزیه مربوط به چگونگی به شهادت رسیدن امام علی(ع) توسط ابن ملجم مرادی و گروه خوارج است، برای شروع تعزیه و تجمع افراد، نوازندگان محلی، موسیقی عزا بوسیله دهل و ساز می نوازند. تابوت هایی را از قبل آماده کرده و به محل اجرای تعزیه می آورند. به جز تابوت حضرت زهرا(س)، بقیه تابوت ها هر کدام یک علم دارند، با تجمع افراد و حضور تابوت ها و علم ها، مراسم تعزیه خوانی آغاز می شود. در پایان مراسم پارچه های رنگی را از علم ها بازکرده و پارچه سیاه به آنها می پوشانند. در شهرستان میناب، یک شب قبل از شهادت امام علی(ع)، خانواده هایی که نذر دارند، خمیر آماده کرده و نان می پزند؛ افراد مریض از این نان می خورند و در صورت شفا یافتن، سال آینده وسایل انجام این مراسم را تدارک می بینند. شهرستان قشم اهالی قشم نیز در طول ماه مبارک رمضان، بعد از نماز ظهر به قبرستان ها رفته و برای مردگان فاتحه می خوانند و هر جمعه خانواده ها مقداری سیب، پرتقال و سایر میوه ها و غذاهایی مانند تخم مرغ، مقداری قند و شکر به ملای محلی می دهند تا برایشان قرآن بخوانند. در نوزدهم ماه رمضان مراسم «علم شمشیری» که از قدمتی ۹۰۰ ساله برخوردار است در این جزیره برگزار می شود؛ در این مراسم شیعیان جزیره قشم علم شمشیری را با پای پیاده از شهر قشم به روستای حمیری می برند و تا قبل از اذان مغرب به شهر بر می گردانند. قشمی ها معتقدند که علم شمشیری از نجف اشرف به جزیره آمده و یک نمونه از آن نیز در حرم امام علی(ع) موجود است؛ بر روی تکه فلزی و چوبی این علم نوشته هایی به خط کوفی است، مسجد علی بن ابیطالب(ع) شهر قشم محل استقرار این علم است. شیعیان استان هرمزگان شب شهادت حضرت علی(ع)، همانند ماه محرم، دیوارهای مساجد و حسینیه ها و امامزادگان را سیاه پوش می کنند و برای عزاداری در این اماکن جمع شده و به روضه خوانی و سینه زنی می پردازند. علم بندی ها در نقاط مختلف استان در بین شیعیان همانند مراسم ماه محرم انجام می شود و عزاداری در سوگ امیرالمومنین(ع) به مدت سه شبانه روز ادامه می یابد. شب های قدر شب های ۱۹، ۲۱ و ۲۳ ماه مبارک رمضان را لیالی قدر می نامند، شب های ۲۵، ۲۷ و ۲۹ نیز شب های قدر هستند و در این شب ها، مسلمانان تا سحر بیدار می مانند و دعای جوشن کبیر، جوشن صغیر، نماز شب قدر خوانده و قرآن بر سر می گیرند؛ همچنین در این شب ها در سوگ امام علی(ع) مرثیه سرایی می کنند. اما اهل سنت فقط قرآن می خوانند و نماز قیام الیل را در این شب ها اقامه می کنند؛ اهل تسنن در بندرکنگ مراسمی به نام «خیر شب قدر» دارند، در این شب تا صبح مردم بیدار می مانند و به عبادت مشغول می شوند. مردم با توجه به توان مالی خود، نان، زولبیا و پول به همسایگان به ویژه فقرا می دهند و قدری نیز به ملاها و امام مسجد محل می دهند تا برای اموات آنها دعا کرده و فاتحه بخواند. ختم قرآن و فاتحه اموات آیین های ختم قرآن در منازل و فاتحه اموات نیز از شب ۲۱ ماه رمضان به مدت ۹ شب در بین اهل تشیع برگزار می شود، برای برگزاری این آیین از شب قبل چند ملا برای قرائت قرآن در منزل دعوت می شود و عصر با حضور ملاها و اهل فامیل هرکدام یک جزء به نیت اموات صاحب خانه تلاوت می کنند و با فرا رسیدن افطار سفره افطاری پهن می شود. نخ ۱۰۰ بند در شب‌های قدر ، مردم اعمال وارد و تأکید شده را انجام می‌دهند و مخصوصاً دعای «جوشن کبیر» که به «دعای ۱۰۰ بند» معروف است را می خوانند. آنان با خود نخی همراه دارند که با خواندن هر بند از دعای جوشن کبیر یک گره به آن می‌زنند و در مکانی نگهداری می‌کنند. هرمزگانی‌ها معتقدند اگر این نخ ۱۰۰ بند را همراه داشته باشند یا در خانه خود نگهداری کنند آن سال با مشکلی مواجه نخواهند شد.