آیا ۱۲ اردیبهشت به دلیل ترور مرتضی مطهری روز معلم است؟

میدان: در ایران روز ۱۲ اردیبهشت به نام روز معلم شناخته می‌شود. اما دلیل نامگذاری این روز به نام معلم چیست؟ اگرچه مرتضی مطهری در شب ۱۱ اردیبهشت ۱۳۵۸ به‌دست گروه فرقان ترور شد اما بازگشت به گذشته‌ای نه چندان دور نشان می‌دهد که روز ۱۲ اردیبهشت پیش از آن به نام «روز معلم» شناخته می‌شده است. در روز ۱۲ اردیبهشت سال ۱۳۴۰ و به‌دنبال اعتصاب سراسری معلمان به منظور بهبود شرایط معیشتی‌شان، ابوالحسن خانعلی در اثر تیراندازی نیروهای کلانتری در تظاهرات معلمان در میدان بهارستان کشته شد. چند روز پس از این واقعه، در اجتماع عظیم معلمان در باشگاه مهرگان، تاریخ ترور خانعلی (۱۲ اردیبهشت) «روز معلم» نامگذاری شد. میدان به همین مناسبت نگاهی انداخته است به روزشمار وقایع منتج به اعتصاب سراسری معلمان و کشته شدن ابوالحسن خانعلی. ۱۸ بهمن ۱۳۳۹؛ باشگاه مهرگان، انجمن صنفی معلمان پایتخت، قطع‌نامه‌ای در اعتراض به حقوق پایین معلمان صادر کرد و خواستار افزایش حقوق معلمان‌ شد. ۱۵ اسفند ۱۳۳۹؛ باشگاه مهرگان، انجمن معلمان پایتخت، در اعلامیه‌ای اعلام کرد: «حقوقی که دولت به یک آموزگار می‌دهد کمتر از مزدی است که شما به یک پرستار و دایه بی‌سواد فرزندان خود می‌دهید و ادامه این کار طاقت‌فرسا با این حقوق ناچیز امکان‌پذیر نیست، معلمین در اجتماع عمومی خود اعلام نمودند که با این وضع قادر به ادامه کار نمی‌باشند.» ۱۵ اسفند ۱۳۳۹؛ معلمان در اجتماع باشگاه مهرگان، ۱۷ اسفند را روز «اعتراض معلم» اعلام کردند. طبق اعلامیه باشگاه مهرگان، مقرر شد در روز «اعتراض معلم»، معلمان سر کلاس بروند اما تدریس نکرده و به نشانه ی اعتراض سکوت کنند. ۲۰ اسفند ۱۳۳۹؛ اداره فرهنگ خبر از بررسی طرحی برای بالا بردن اشل حقوق معلمان بر اساس پیشنهادات آنها داد. ۲۴ اسفند ۱۳۳۹؛ اداره فرهنگ به معلمان وعده داد که اشل حقوق تمامی معلمان در سال جدید «با توجه به وضع استخدامی سایر خدمتگزاران … و رعایت حقوق کامل معلمان تغییر کند.» ۲۴ اسفند ۱۳۳۹؛ اداره فرهنگ برای کمک فوری به معلمانی که کمتر از ۶۰۰ تومان حقوق می‌گرفتند تا ۳۰۰ تومان پاداش در نظر گرفت. اسفند ۱۳۳۹؛ رییس دبیرستان فیروز بهرام به کیهان گفت: «معلم‌ها هنوز حقوق اسفند را نگرفته‌‌اند در حالیکه سایر کارمندان در حال پاداش گرفتنند.» اسفند ۱۳۳۹- اردیبهشت ۱۳۴۰؛ معلمان سراسر ایران در حمایت از بیانیه ۱۸ بهمن باشگاه مهرگان طومار امضا کردند این طومارها توسط کیهان چاپ شد. اسفند ۱۳۳۹- اردیبهشت ۱۳۴۰؛ معلمان مدارس تبریز، رودسر، شاهرود، اصفهان، جهرم، اراک، بروجن، صحنه، داراب، قم، بناب، بهبهان، رامهرمز و شهرهای دیگر، طومار حمایت از طرح ۱۸ بهمن باشگاه مهرگان امضا کردند. فروردین ۱۳۴۰؛ به گزارش کیهان، ۲۷ نفر از فرهنگیان خرمشهر، از همسرانشان طلاق گرفته و با آن‌ها صیغه کردند، تا به این ترتیب هر دو شخص بتوانند از مزایای فرهنگیان و کارمندان دولت استفاده کنند. اداره فرهنگ نیز یکی از زوجین را به شهر دیگری منتقل کرد. یکی از مدیران مدارس خرمشهر در این باره گفت: «ما مقروضیم، اجناس قسطی خریده‌ایم، حالا که مزایای ما را قطع کرده‌اند، اگر چک و سفته‌های ما را به اجرا بگذارند چه باید بکنیم؟» فروردین ۱۳۴۰؛ به نقل از کیهان: «یکی از آموزگاران فرهنگ در لوحه‌ای که به در خانه‌اش نصب کرده است نوشته است: با گرسنگی قوت پرهیز نماند/افلاس عنان از کف تقوی بستاند!» ۲۲ فرودین ۱۳۴۰؛ در اجتماع معلمان پایتخت در باشگاه مهرگان بیانیه‌ای مبنی بر ترک کار از سوی معلمان به منظور«تامین خواسته‌های مشروح و منطقی خود» تا زمان احقاق افزایش اشل حقوقی معلم صادر شد. ۲۳ فرودین ۱۳۴۰، وزیر فرهنگ اعلام کرد پرداخت اضافه وجه به معلمان، جزو حقوق آنهاست و جنبه پاداش ندارد. ۲۳ فرودین ۱۳۴۰؛ اجتماع بزرگی از معلمان پایتخت در باشگاه مهرگان تشکیل و در پایان آن بیانیه‌‌ای بر اساس اجماع معلمان صادر شد. ۲۳ فرودین ۱۳۴۰؛ بیانیه باشگاه مهرگان؛ به دنبال وعده وزیر فرهنگ در تامین نظر آنها، اعتصاب معلمین تا ۱۱ اردیبهشت به تاخیر انداخته شد. ۲۳ فرودین ۱۳۴۰؛ بیانیه باشگاه مهرگان؛ در صورت عدم تامین خواسته های معلمان در تاریخ ۱۲ اردیبهشت اعتصاب سراسری برگزار خواهد شد. ۲۳ فرودین ۱۳۴۰؛ معلمان تصمیم گرفتند اضافه حقوق را بپذیرند و در عین حال به تعلق نگرفتنِ آن به معلمان قراردادی اعتراض کنند. ۲۳ فرودین ۱۳۴۰؛ معلمان گفتند: «دریافت این اضافه ناچیز هیچگونه تا‍ثیری در خواسته عمومی معلمان مبنی بر تغییر اشل حقوق معلم ندارد.» ۱۱ اردیبهشت ۱۳۴۰؛ وزیر فرهنگ وقت در مصاحبه با کیهان گفت: «اگر تحریکاتی بنام معلمین صورت گیرد، با شدت عمل هرچه بیشتر با آن مبارزه خواهد شد.» ۱۱ اردیبهشت ۱۳۴۰؛ وزیر در پاسخ به نامه باشگاه مهرگان گفت: «معتقدم که یک گنجشک در دست بهتر از صد گنجشک در هواست، تا عقیده کسان دیگر چه باشد.» ۱۲ اردیبهشت ۱۳۴۰، معلمان در تهران و شهرستان ها اعتصاب کردند و در کلاسهای درس حاضر نشدند. دانش آموزان هم از رفتن به مدارس امتناع کردند. ۱۲ اردیبهشت ۱۳۴۰؛ ابوالحسن خانعلی در اثر تیراندازی نیروهای کلانتری در تظاهرات معلمان در میدان بهارستان کشته شد. خانعلی ۲۹ ساله، فارغ‌التحصیل رشته معقول و منقول و دبیر دبیرستان جامی و دانشجوی دکتری رشته فلسفه بود. ۱۲ اردیبهشت ۱۳۴۰؛ سه نفر از معلمان حاضر در تظاهرات مجروح شدند و به بیمارستان منتقل شدند. ۱۲ اردیبهشت ۱۳۴۲؛ شریف امامی، نخست‌وزیر، از بیم عواقب کشته شدن خانعلی در تجمع معلمان به کاخ شاه احضار شد. ۱۳ اردیبهشت ۱۳۴۲؛ با کشته شدن خانعلی مدارس تعطیل شد و هزاران نفر در تشییع جنازه او شرکت کردند. تشییع جنازه خانعلی یکی از بزرگترین حرکات اجتماعی پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ بود. ۱۴ اردیبهشت ۱۳۴۰، معلمان وارد سومین روز اعتصاب شدند، هزاران نفر در میدان بهارستان تجمع کردند. ۱۴ اردیبهشت ۱۳۴۰، شریف امامی، نخست وزیر وقت استعفا داد. استعفای شریف‌امامی یکی از مواد قطع‌نامه ۱۳ اردبیهشت باشگاه مهرگان بود. ۱۵ اردیبهشت ۱۳۴۰؛ معلمان وارد چهارمین روز اعتصاب سراسری شدند. ۱۵ اردیبهشت ۱۳۴؛ محمد درخشش، رئیس باشگاه مهرگان، در سخنرانی خود گفت: «شریف امامی که اگر در این کشور چهار نفر سرمایه‌دار بزرگ وجود داشته باشد، یکی از آنها اوست هنگامیکه باو گفتیم معلم با ماهی ۲۷۰ تومان نمی‌تواند زندگی کند، گفت معلم ماجراجوست.» ۱۵ اردبیهشت ۱۳۴۰؛ در پایان اجتماع باشگاه مهرگان اعلام شد که برکناری دولت امامی تغییری در روند اعتصاب نداشته، و اعتصاب ادامه خواهد داشت. ۱۵ اردبیهشت ۱۳۴۰؛ امینی به نخست‌وزیری منصوب شد. ۱۷ اردیبهشت ۱۳۴۰؛ تعداد زیادی از معلمان مجلس ختم بزرگی برای ابوالحسن خانعلی (دبیر دبیرستان جامی) در مسجد اراک برپا کردند. ۱۷ اردیبهشت ۱۳۴۰؛ درخشش (رییس باشگاه مهرگان) نسبت به تامین خواسته‌های معلمان توسط دولت دکتر امینی اعلام امیدواری کرد. ۱۷ اردیبهشت ۱۳۴۰؛ به دنبال اعتصاب فرهنگیان در تهران، اعتصاب به شهرستان ها هم کشیده شد. ۱۷ اردیبهشت ۱۳۴۰؛ فرهنگیان شهرستانها ضمن تایید فعالیت‌های فرهنگیان تهران از ادامه‌ اعتصاب تا تامین خواسته‌هایشان خبردادند. ۱۸ اردیبهشت ۱۳۴۰؛ در اجتماع عظیم معلمان در باشگاه مهرگان تاریخ ترور خانعلی (۱۲ اردیبهشت) «روز معلم» نامگذاری شد. در این روز مدارس تعطیل خواهد بود. ۲۳ اردیبهشت ۱۳۴۰؛ مجمع عمومی معلمین پایتخت در باشگاه مهرگان تصویبنامه هیات وزیران را تایید و پایان اعتصاب معلمان را اعلام کرد. ۲۳ اردیبهشت ۱۳۴۰؛ خوانده شدن تصویبنامه با اعتراض برخی از معلمان حاضر در سخنرانی روبرو شد. معترضان در هنگام سخنرانی درخشش فریاد می‌زدند «اعتصاب اعتصاب. تصویبنامه چه زمانی اجرا می ‌شود؟ به معلمین ظلم شده است.» ۲۳ اردیبهشت ۱۳۴۰؛ درخشش در پاسخ به معترضان پشت بلندگو گفت: «افرادی که فردا سر کلاس نباشند بعنوان اخلالگر از طرف معلمین تحت تعقیب قرار می گیرند.» ۲۳ اردیبهشت ۱۳۴۰؛ طی تصویبنامه مهرگان، حداقل حقوق آموزگار ۵۰۰ و حداکثر ۱۴۸۰ تومان، حداقل حقوق دبیران ۶۰۰ و حداکثر ۲۲۲۰ تومان تصویب شد. ۲۳ اردبیهشت ۱۳۴۰؛ به این ترتیب، پس از ۱۲ روز، اعتصاب معلمان پایان یافت و مدارس باز شد. ۲۵ اردیبهشت ۱۳۴۰؛ محمد درخشش که در جریان اعتراضات سخنگوی باشگاه مهرگان بود، پس از این وقایع وزیر فرهنگ شد. ۱۱ اردیبهشت ۱۳۵۸؛ ۱۸ سال بعد از نامگذاری « روز معلم»، دکتر مطهری شب ۱۱ اردیبهشت ۱۳۵۸ ترور شد و بامداد ۱۲ اردیبهشت ۱۳۵۸ چشم از جهان فروبست. از آن پس روز معلم به نام وی نیز منسوب شد.