طولانی شدن زمان عقد تا عروسی، خوب یا بد؟

چند سال پيش مسئول اتاق فكر نهاد نمايندگي مقام معظم رهبري در دانشگاه‌ها درباره طولاني شدن دوران عقد و تبعات آن هشدارهايي داد. موضوعي كه شايد اين روزها بيشتر از هر زمان ديگري به دليل مشكلات مالي و بيشتر شدن خرج و مخارج و افزايش سرسام‌آور قيمت‌ها گريبانگير خانواده‌ها باشد. دوران عقد مي‌تواند باشد يا نباشد، اما در هر صورت نبايد خيلي طولاني باشد. اين عقلاني نيست كه زن و شوهري كه جوانند و نيازهاي مختلفي دارند به بهانه‌هاي واهي از هم جدا زندگي كنند. خانه و تامين مسكن به هر حال مشكل مهمي براي همه آنهايي است كه مي‌خواهند زندگي خود را شروع كنند، در حالي كه مراسم عروسي و كيفيت برگزاري آن هم چالش‌هاي بزرگي را پيش روي زوج‌هاي جواني كه مي‌خواهند زندگي مشترك خود را شروع كنند، قرار داده است. طولاني شدن دوران عقد گاهي باعث مي‌شود ازدواجي كه هنوز شكل نگرفته در نطفه خفه شود. براي بسياري آدم‌ها دوران نامزدي يكي از شيرين‌ترين و خاطره‌انگيزترين دوران‌هاست. بسياري از افرادي كه پا به سن گذاشته‌اند و مي‌توانند براي بچه‌ها يا نوه‌هاي خود خاطراتشان را تعريف كنند، ممكن است از دوراني حرف بزنند كه به تازگي با فردي كه به او علاقه مند بوده‌اند آشنا شده و خاطرات مشتركي را در كنار او رقم زده‌اند. دوران نامزدي از زماني كه خانواده‌هاي دو طرف با هم آشنا مي‌شوند تا روز ازدواج و مراسم آن بخشي از زندگي هر زوجي است كه كيفيت و نحوه گذران آن تاثيري شگرف بر آينده زوجين و ادامه زندگي مشترك دارد. براي مثال بعضي‌ها به محض خواستگاري و به فاصله كمتر از چند ماه عقد و عروسي مي‌گيرند، اما براي بعضي ديگر اين فرايند و طي كردن هر كدام از مراحل (نامزدي، عقد و ازدواج رسمي) ممكن است سال‌ها به درازا بكشد. شروع زندگي با قرض و قسط پدرش هر ماه به او مي‌گويد بايد زودتر تكليفت را مشخص كند و آنها تقريبا هر روز با هم دعوا مي‌كنند. مرد جوان مي‌گويد نمي‌تواند عروسي بگيرند و به خانه خودشان بروند. امسال پنجمين سالي است كه با هم عقد كرده‌اند، اما هر كدام در منازل پدر و مادر خودشان زندگي مي‌كنند و فقط به شكل مهمان به منزل يكديگر رفته و بعد از چند ساعت ماندن برمي‌گردند و آخر هفته‌ها با هم بيرون مي‌روند. وقتي عقد كردند قرار بود تا يك سال بعد خانه‌شان آماده شود و با وام و قرض بتوانند مراسم عروسي گرفته و سرخانه زندگي خودشان بروند، اما اين روند يك ساله الان بيش از پنج سال است كه به درازا كشيده و همين مشكلات زيادي را براي هر دوی آنها ايجاد كرده است. زن جوان درباره مشكلاتي كه بعد عقد كردن و طولاني شدن مدت آن برايش ايجاد شده به «آرمان» مي‌گويد: تا يك سال اول اصلا فكر نمي‌كردم همه‌چيز تا اينجا طول بكشد و هر روز منتظر بودم تا خانه‌مان آماده شود و سر زندگي خودمان برويم، اما بد قولي صاحبخانه و تامين نشدن مخارج عروسي كه حتي در بهترين حالت هم بايد 30 تا 40 ميليون تومان براي آن كنار بگذاري، باعث شده امسال پنجمين سالي باشد كه ما شرعا و رسما زن و شوهريم ولي چون مراسم ازدواج نگرفته و خانه نداريم همه‌جا نامزد تلقي مي شويم. او درباره مشكلات عقد طولاني مي‌گويد: بي‌اغراق بايد بگويم اين نوع رابطه به‌شدت باعث سردي ارتباط من و همسرم شد. من مطمئن هستم ما اگر زير يك سقف زندگي مي كرديم هيچ‌وقت اين مشكلات اين همه عميق نمي شد. زناني كه عقد كرده‌اند ولي با همسرشان زندگي نمي‌كنند عين همان كارهايي را كه همه زنان ديگري كه سر خانه و زندگي خودشان هستند بايد درباره همسرانشان انجام دهند، ‌درباره همسران خود انجام مي دهند؛ بي‌آنكه در قالب روابطي مشخص و در خانه و زندگي خود فرد اين اتفاق بيفتد و اين هزار مشكل ريز و درشت ايجاد مي كند. اين دعواها بيشتر مال بي‌سوادهاست! يكي از قضات دادگاه خانواده تهران درباره طولاني شدن دوران عقد به «آرمان» مي‌گويد: اين ازدواج ها محكوم به شكست است. بر اساس تجربه اين را به شما مي‌گويم كه همه زوج‌هايي كه زندگي خودشان را به اين شكل و كيفيت شروع مي‌كنند در ادامه زندگي هم همين‌طور كج‌دار و مريز ادامه مي‌دهند تا به جايي مي‌رسند كه مسالمت‌آميز از هم جدا مي‌شوند. قاضي محبي ادامه مي‌دهد: تا كي مي‌خواهيم اصل را رها كرده و به فرعياتي از اين دست بپردازيم؟ مراسم ازدواج در ايران منحصر به شام دادن به يك عده آدم تحت عنوان فاميل دور و نزديك شده كه حالا اگر اين آدم‌ها اين وعده شام را بخورند يا نخورند فرقي به حال هيچ كسي ندارد. اين قاضي دادگستري در ادامه مي‌گويد: معلوم است كه با اين شرايط بد اقتصادي و جو نامناسب رواني كه عليه ازدواج در جامعه ايجاد شده و به همان نسبت آزادي‌ها و بي‌بند و باري‌هايي كه علني شده ديگر كسي ميل به ازدواج و زندگي زير يك سقف نداشته باشد. چرا هيچ خانواده ايراني در باورش نمي‌گنجد دخترش بدون مراسم ازدواج راهي خانه بخت شود يا پسرشان دختري را بگيرد كه جهیزيه آن‌چناني ندارد و با هر حداقلي در كنار هم زندگي‌شان را شروع كنند. اين قاضي معتقد است: همه مشكلات دير ازدواج كردن و طلاق مادي نيست و حتي در جاهايي هم كه مادي است باز ريشه فرهنگي دارد. اين قاضي خانواده مي‌گويد: افرادي كه سواد و شعور اجتماعي بالايي دارند زندگي‌شان را زير يك سقف با هر شكلي و با هر وسيله‌اي كه هر كدامشان بتوانند تهيه كنند شروع مي‌كنند و اين دعواها بيشتر مال بي‌سوادهاست! نداشتي بيخود زن گرفتي! در مقابل مرد جوان درباره مشكلات اين مقطع و دليل طولاني شدن زمان عقد مي‌گويد: پنج سال است آماده شدن خانه و تهيه پول مراسم عروسي تبديل به كابوس شب‌ها و فكر ناراحت‌كننده همه روزهاي من شده است و همين مساله باعث شده تا حد زيادي درباره ازدواج و همسري كه خودم آن را انتخاب كردم دچار شك شوم. همسرم خيلي زياده‌خواه نيست، اما نمي‌تواند خودش را قانع كند كه بدون هيچ جشن و مراسمي به خانه خودمان برويم و من و خانواده‌ام هم واقعا نداريم كه بخواهيم الان سرويس 10 ميليوني بخريم و لباس عروس و خرج شام ميليوني بدهيم. وقتي حرف‌هاي مرد به اينجا مي‌رسد زن با لحني اعتراض‌آميز مي‌گويد: نداشتي بيخود زن گرفتي! جر و بحث بين آنها آن‌قدر بالا مي‌گيرد كه متوجه رفتن من نمي‌شوند. طولاني شدن اين دوران آثار و تبعاتي دارد سال 90 مسئول اتاق فكر نهاد نمايندگي مقام معظم رهبري در دانشگاه‌ها با اشاره به اينكه نمي‌توان گفت به درازا كشیده شدن دوران عقد بد است، گفته بود: طولاني شدن اين دوران آثار و تبعاتي دارد كه معلوم نيست دختران و پسران امروزي بتوانند به خوبي آن را تحمل كنند. حجت‌الاسلام پناهيان تصريح كرد: اين برخورد در برخي خانم‌ها حتي ممكن است طبيعي هم باشد در حالي كه اگر زير يك سقف زندگي كنند نوسانات در مرزهاي منفي زياد اوج نمي‌گيرد يا ممكن است آقايان و خانم‌ها دچار محاسبه‌هايي شوند، اينكه درست انتخاب كردند يا نه. او درباره آسيب‌هاي طولاني شدن دوران عقد گفت: از نظر عاطفي ممكن است براي دخترخانم‌ها طولاني شدن دوران عقد مشكلاتي به وجود آورد. خانمي كه علاقه‌مند به تشكيل زندگي و ارتباط عاطفي با همسر خود باشد، ممكن است دچار مشكلاتي شود كه مردان به خوبي آن ضرورت‌ها را درك نكنند و به اين ترتيب سوءتفاهم‌هايي براي خانواده‌هاي نوپا به وجود‌ آيد. او شكل نگرفتن عواطف و احساسات خانم‌ها به‌طور كامل نسبت به همسر و زندگي مشترك در دوران عقد را دليل ديگر به وجود آمدن اين آسيب دانست و گفت: به همين علت ممكن است كه دختران، بعضي اوقات در تمايل خود به آغاز زندگي مشترك دچار نوساناتي شوند و ناراحتي‌هاي خاصي پيش ‌آيد و حتي از همسر خود بدون دليل خاصي احساس تنفر كنند. او در ادامه تصريح كرد: اين برخورد در برخي خانم‌ها حتي ممكن است طبيعي هم باشد در حالي كه اگر زير يك سقف زندگي كنند نوسانات در مرزهاي منفي زياد اوج نمي گيرد. او با اشاره به اينكه زوج در دوران عقد ممكن است هنوز خود را در موقعيت انتخاب ببيند، گفت: خيلي وقت‌ها ممكن است زوجين در اثر برخورد با كوچك‌ترين ناملايماتي به انتخاب خود شك كنند و وقتي در انتخاب ترديد ايجاد شد دلسردي‌هايي ممكن است به وجود ‌آيد كه به آسيب‌ها دامن بزند يا به طلاق منجر شود.