توسعه و مافیای تراریخته‌ها

روزنامه وطن امروز؛ علی هدایت: «سلامت نسل» موضوعی است که با کیفیت زیست ایرانیان و در شکل بالاتر «بودن یا نبودن» ما در آینده مرتبط است. قانونی شدن «تولید و واردات مواد تراریخته» هر چند پیش از این به شکل نامحسوس در برخی قوانین داخلی عنوان شده اما تثبیت آن به‌عنوان بخشی از اهداف پیشرفت کشور در «برنامه ششم توسعه» می‌تواند کل رویه کشاورزی و سلامت کشور را دچار چالش کند.

دستکاری با علم ناقص!

محصولات تراریخته یا «GMO» حاصل دستکاری ژنتیکی موجودات زنده اعم از گیاه و دام است. هدف از این دستکاری پاسخ به سیل مصرف حاصل از سبک زندگی سرمایه‌داری با طمع سودآوری بیشتر به دنبال تولید حداکثری با بهترین سر و شکل ظاهری فرآورده است.

مشکل اینجاست که علم بشر در حوزه «مهندسی ژنتیک» محدود است و از توانایی تاثیرگذاری و مدیریت همه خصوصیات فرآورده نهایی برخوردار نیست و حتی دقیقا نمی‌داند حاصل پیوند ژنتیکی مثلا ماهی و گوجه‌فرنگی یا ویروس و ذرت چه خواهد شد و عاقبت مصرف‌کننده چنین فرآورده‌ای اعم از دام یا انسان به کجا ختم می‌شود!

اروپایی‌های باهوش

در حال حاضر معدودی از کشورها از جمله آمریکا، کانادا و آرژانتین به تولید انبوه محصولات تراریخته اعم از ذرت، گندم، برنج، سویا و انواع میوه‌ها اقدام کرده‌اند و با فشار بر نهادهای بهداشتی و ‌زیست‌محیطی می‌کوشند بازار فروش محصولات خود را در کشورهای در حال توسعه و فقیر گسترده‌تر کنند.

برعکس این ماجرا در کشورهای اتحادیه اروپایی و سایر توسعه‌یافته‌ها مشاهده می‌شود، به نحوی که آنها با ورود محصولات تراریخته بشدت مخالف هستند و مثلا در کشور استرالیا، ورود هر نوع میوه GMO پیگرد قانونی و مجازات دارد.

پس برخلاف آنچه توسط لابی‌های رسانه‌ای کمپانی بزرگ آمریکایی «مونسانتو» که 90 درصد محصولات تراریخته جهان را تولید می‌کند تبلیغ می‌شود، محصولات نامطمئن دستکاری شده، خرج پروژه‌های رفع گرسنگی و سوءتغذیه در جهان نمی‌شود! مهم‌ترین دلیل این مدعا آمار وحشتناک 870 میلیون نفری «گرسنگی» در جهان است!

«نه» به سرطان و ناباروری

اما چرا میلیون‌ها نفر در جهان با تولید و مصرف محصولات تراریخته مخالفند و هزاران کمپین «ANTI GMO» در کشورها شکل گرفته که حتی آنزیم‌های به کار رفته در تولید محصولات را با هدف حذف مواد دستکاری‌شده ژنتیکی از فرآورده‌های غذایی خود، کنترل می‌کنند؟ مستندات بعدی کمی ترسناک است.

در پروتکل جهانی ایمنی زیستی کارتاهنا که سال 1992 به تصویب جهانی رسید «حفظ سلامت انسان و محیط زیسـت از خطـرات بالقوه محصولات GMO» عنوان شده است.

آکادمی آمریکایی پزشکی محیط‌زیست (AAEM) می‌گوید: مطالعات متعددی نشان می‌دهد سلامت حیوانات مصرف‌کننده محصولات تراریخته با مخاطرات جدی مواجه شده است از جمله: ناباروری، آسیب‌های ریوی، اختلال در سیستم ایمنی، کمبود ویتامین، پیری زودرس، دیابت، انواع سرطان‌ها شامل سرطان کبد، کلیه، قلب، پروستات و در نهایت نرخ بالای میزان مرگ و میر!

مقالات بسیاری نیز درباره تاثیر مصرف محصولات تراریخته بر سلامت بدن و حتی زندگی در کنار مزارع تولید این فرآورده‌ها منتشر شده است. به طور مثال تحقیقات 29 ساله تیم دکتر استنلی ایون از درمانگاه سلطنتی انگلیس، ثابت کرده مصرف گل‌کلم اصلاح ژنتیک شده با ویروس و سویای تراریخته، میزان شیوع ابتلا به سرطان معده و روده بزرگ را به میزان معنا‌داری افزایش می‌دهد.

بازی با سلامت مردم

در کشور ما نیز مخالفت با واردات محصولات تراریخته سابقه‌ای طولانی دارد اما مطابق عرف سایر جوامع در حال توسعه، مردم صیانت از حق و حقوق خود را صرفا برعهده «دولت» گذاشته واز کنکاش در مسائل مهمی همچون «مخاطرات عرضه بدون اطلاع مواد تراریخته» در غذای خود، باز مانده‌اند.

دولت‌های نهم و دهم در رفتاری سلامت‌محور، تولید و تا حدی واردات محصولات تراریخته به کشور را متوقف کردند و در اجرای قانون ملی ایمنی زیستی کوشیدند. همچنین در همین دولت‌ها بود که «قانون ایمنی زیستی» با هدف صیانت از سلامت مردم و پیشگیری از حملات بیوتروریستی به تصویب رسید. اما دولت یازدهم خرداد 94در رفتاری غیرقابل توجیه آیین‎نامه قانون ایمنی زیستی را به حکم جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهور لغو کرد! همچنین واردات محصولات تراریخته افزایش یافت و مطابق مفاد برنامه ششم توسعه بنا دارد واردات و تولید این فرآورده‌های نامطمئن را افزایش دهد.

همچنین فردی که در خود دولت اصلاحات به علت عدم رعایت پروتکل‌های زیستی با افشاگری ابتکار، از میدان به در شده بود، دوباره با طرح‌های گسترده تولید محصولات تراریخته در کشور بازگشت و با تمسخر قانون، رئیس انجمن ایمنی زیستی شد!

ابتکار سال 83، با انتقاد از تولید مزرعه‌ای بی‌مجوز و بدون قرنطینه برنج تراریخته توسط موسسه بیوتکنولوژی کشاورزی وزارت جهاد کشاورزی، تاکید کرده بود: «تولید این برنج باید هرچه سریع‌تر متوقف شود».

ابتکار با بیان اینکه کشورهای دنیا در زمینه این محصولات حتی در بخش‌های پژوهش بسیار با احتیاط عمل می‌کنند، گفته بود: «در حالی که مسؤولان خبر از به بازار آمدن این برنج در سال آینده- 84- داده و امسال نیز کاشت مزرعه‌ای آن در سطح هکتاری، بدون انجام هیچگونه قرنطینه‌ای انجام شده است، هیچ‌گونه ارزیابی زیست محیطی و ریسک و بررسی آثار سوء کوتاه و بلندمدت این محصول انجام نشده است».

یک تقلب برنامه‌ریزی شده

حدود ٨٠ درصد تنـوع زیستی موجود در جهان در کشورهای در حال توسـعه از جمله ایران متمرکز است و بخش عمده حیات اجتماعی و اقتصادی به کشت سنتی محصولات کشاورزی اختصـاص دارد. یک لابی مشخص تلاش می‌کند کشت صنعتی را برابر «تولید محصولات تراریخته» در کشورمان معرفی کند. در حالی که جهان اول با عبور از این فرضیه پرهزینه و بدعاقبت به سمت تولید «محصولات ارگانیک و طبیعی» با استفاده از مطالعه بر آفات و کود طبیعی پیش رفته که اتفاقا سود حاصل از تجارت یادشده به علت رغبت مردم به پرداخت هزینه اضافی خرید محصولات سالم، تضمین شده است.

پس عزم گروهی از سیاستمداران ایرانی برای تبدیل ایران به مرکز واردات و تولید عمده محصولات تراریخته، حتی بدون تسلط بر ملزومات ابتدایی این منظور شامل آزمایشگاه‌های کنترل مخاطرات زیستی و همراه با لغو قوانین ایمنی زیستی، حقیقتا غیرقابل توجیه است!

7 خرداد 94، قاضی‌زاده‌هاشمی، وزیر بهداشت و درمان، در پاسخ به نگرانی‌های مردم درباره واردات و تولید و عرضه محصولات تراریخته حتی بدون «نشانه‌گذاری و درج برچسب هشدار» مندرج در قوانین بالادستی، در پاسخ به جوانی که از وی درباره آزمایش و بررسی اثرات محصولات تراریخته پرسید، با ابراز تاسف از وضعیت آزمایشگاه‌های کشور گفت: در بسیاری موارد ما توان آزمایش و بررسی دقیق این موارد را نداریم و آزمایشگاه‌های ما در این موارد با کمبودهایی مواجه هستند.

عقب‌نشینی سازمان محیط‌زیست

معصومه ابتکار، رئیس سازمان محیط‌زیست در دولت یازدهم نیز در برابر واردات و تولید محصولات تراریخته در کشور موضع‌گیری‌های خوبی داشته است. وی 3 شهریور 94، در همایش بین‌المللی توسعه تجارت و بازار محصولات ارگانیک با ابراز نگرانی از واردات محصولات تراریخته به کشور گفت: این موضوع در شورایعالی ایمنی زیستی با حضور معاون اول رئیس‌جمهور بررسی می‌شود. GMO‌ها یا مواردی که در ژنتیک آن دستکاری می‌شود بدون هیچ کنترلی در سال‌های گذشته به کشور وارد شده است که این امر باعث ایجاد بیماری‌های خطرناک در کشور می‌شود. واردات ذرت و روغن سویای تراریخته از نظر سازمان حفاظت محیط‌زیست غیرقابل قبول است.

ابتکار تاکید کرد: کشاورزی ارگانیک به تنوع زیستی کشور آسیب کمتری وارد می‌کند که ما نیز علاقه‌مند به توسعه آن هستیم.

ابتکار در این همایش که با حضور اسکندر زند، معاون وزیر جهاد کشاورزی و رئیس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی برگزار شد، تومار مخالفت با واردات و تولید محصولات تراریخته را هم امضا کرد اما ناگهان ورق برگشت و در ماده 8 مفاد پیشنهادی شورای محیط‌زیست تدوین لایحه ششم توسعه، ضمن تاکید بر تولید، واردات و مصرف مواد تراریخته در کشور آمد: «دولت موظف است با ایجاد ساختاری توانمند به صورت مستقل و یا وابسته به دستگاه‌های اجرایی ضمن تدوین استانداردهای لازم، بر تولید، واردات و مصرف مواد تراریخته کنترل و نظارت جدی اعمال کند»!

جالب توجه است که درحالی دولت یازدهم درپی قانونی‌سازی محصولات تراریخته است که محمدجواد ظریف هم ۱۶سال پیش در نامه‌ای هشدار داده بود: این محصولات دستکاری شده ژنتیکی می‌تواند به‌عنوان سلاح علیه کشور مورد بهره‌برداری قرار گیرد. تولیدکنندگان این محصولات قادرند نسلی از یک کشور را عقیم سازند.

حملات بیوتروریستی

برخی آمارها حاکی از این است که 20 درصد زوج‌های ایرانی نابارور هستند که این آمار از میانگین سازمان جهانی بهداشت بالاتر است.

هیچ دانشمندی بدون تحقیقات پرهزینه و تسلط بر علوم لبه تکنولوژی نمی‌تواند وضعیت یادشده را ناشی از حملات بیوتروریستی احتمالی آمریکا یا اسرائیل به ایران با محصولات تراریخته یا دستکاری محیط‌زیست ارزیابی کند اما عقل حکم می‌کند ایران نیز مانند روسیه، اتحادیه اروپایی، استرالیا و دیگران از واردات و مصرف مواد تراریخته جلوگیری کند.

تدبیر این است که ایمنی گنج زیستی متنوع ایران را با تولید محصولات تراریخته به خطر نیندازیم و ریسک پراکنش اتفاقی بذر و محصول تراریخته در طبیعت را برخلاف قوانین بین‌المللی ایمنی زیستی، همچون دوره اصلاحات و فاجعه غیرقانونی رهاسازی کور برنج تراریخته در مزارع شمال کشور، به جامعه تحمیل نکنیم. نظر شما چیست؟