روایت زندگی زنی در عمق 400 متری زمین+تصاویر

باوجود خطرهای متعدد و ریزش‌های گاه‌وبیگاه معادن زغال‌سنگ کرمان و حوادثی که در آن‌ها ده‌ها نفر جان خود را ازدست‌داده‌اند اما اینجا در معدن «سراپرده» در شهرستان کوهبنان زنی کار مردانه می‌کند، مهناز میرزایی مهندس معدن و متولد سال ۵۹ است که کار در معدن را از سال ۸۴ در اعماق معادن شمال کرمان آغاز کرده است و دوش‌به‌دوش مردان به کار تولید در این منطقه مشغول است و به عنوان یکی از فعال‌ترین و موفق‌ترین فعالان بخش معدن در کشور شهرت دارد.

نکته جالب اینکه میرزایی از ابتدای شروع به کار در معدن هیچ‌گاه پا پس نکشید . حالا پس از سال‌ها کار در معدن، میرزایی، در سمت مدیر معدن سراپرده مشغول به فعالیت است. زنی که در ابتدای حضورش در معدن در قامت یک زن کارشناس همراه با مردان ساعت‌ها در اعماق زمین، کار و تلاش می‌کرد امروز الگوی بسیاری از زنان و دختران استان کرمان نیز شده است.

میرزایی یکی از آرزویی‌های دوران کودکی‌اش، کار در معدن بوده است وی که به گفته خودش از کودکی ساعت‌ها به چهره سیاه کارگران معدن خیره می‌شده، در خانواده‌ای سخت‌کوش بزرگ‌شده و نان دستان زحمت‌کش پدری را که با شغل کارگری روزگار گذرانده رگخورده است.

نخستین باری که زن معدنچی به معدن زغالسنگ رفت

این در حالی است که اگر نگاهی به لیست فارغ‌التحصیلان دانشگاهی بیکار در کرمان نگاهی کنیم دانش‌آموختگان بخش معدن جزو بیشترین موارد بیکاری در استان هستند اما میرزایی در معدنی کار می‌کند که ۱۵۰ کیلومتر دورتر از شهر کرمان قرارگرفته است.

میرزایی کار در شرایط سخت و در اعماق تاریک زمین را کاری دشوار و مانعی بر سر راه خود ندیده و حتی چند زن دیگر را نیز برای کار در این معدن در کنار خود راغب کرده است و حالا به‌عنوان یکی از چهره‌های موفق در استان شناخته می‌شود.

اما رسیدن به نقطه موفقیت برای زن معدن کار کرمانی راحت نبود، در کنار سختی بیش‌ازحد کار باید با دیدگاه‌هایی که گمان می‌کردند یک زن توان کار در معدن را ندارد نیز دست‌وپنجه نرم می‌کرد، شاید مرور خاطرات روز اول کار میرزایی در معدن نشان‌دهنده این موقعیت باشد. وی در خصوص خاطرات این روز که از به‌یادماندنی‌ترین روزهای زندگی‌اش بوده می‌گوید: من درس معدن را خوانده بودم اما باکار در معدن آشنایی نداشتم، فقط در دوران کارآموزی مدتی در کارخانه زغال شویی به‌عنوان مسئول یکی از قسمت‌ها کارکرده بودم که البته همین هم موجب ورودم به معدن شد.

وی داستان را این‌گونه شروع می‌کند که وقتی به‌عنوان نخستین مهندس معدن زن پای در معدن سراپرده گذاشتم هیچ‌کس تصور نمی‌کرد که من برای کار کردن در معدن آمده باشم، آن‌هم در معدنی که تا آن زمان مهندس معدن نداشت و به همین دلیل نیز کارهای زیادی برای انجام دادن داشت.

وقتی وارد معدن شدم کارگران مرد با تعجب به من نگاه می‌کردند و باورشان نمی‌شد من برای کار به اینجا آمده باشم، جالب‌تر اینکه در همان روز فردی که باید معدن و محیط کار را به من نشان می‌داد سخت‌ترین جاهای معدن را به من نشان داد

میرزایی این‌گونه می‌گوید که وقتی وارد معدن شدم کارگران مرد با تعجب به من نگاه می‌کردند و باورشان نمی‌شد من برای کار به اینجا آمده باشم، جالب‌تر اینکه در همان روز فردی که باید معدن و محیط کار را به من نشان می‌داد سخت‌ترین جاهای معدن را به من نشان داد، بطوریکه در عمق چند صد متری زمین و در مکان‌هایی بسیار تنگ و دور از ذهن برای نخستین بار پا گذاشتم اما به‌هیچ‌عنوان تردید نکردم و مسیرم را ادامه دادم . وی طول معدنی که برای نخستین بار در آن گام گذاشت را چهار کیلومتر در زیرزمین عنوان کرد.

نخستین زن معدن کار استان کرمان در ادامه با اشاره به اینکه در این بازدید از مکان‌هایی عبور کردیم که برای رسیدن به محوطه حفاری باید در عمق معدن سینه‌خیز جلو می‌رفتیم گفت: این واقعیت کار معدن است و روزانه هزاران نفر در این معادن در همین شرایط سخت کار می‌کنند و تصورش هم برای مردم عادی غیرممکن است، من هم برای موفقیت باید پا در این مسیر می‌گذاشتم.

وی گفت: حالا مرور این خاطرات هم برای من جالب است و هم کارگران معدن. حالا بیش از ۹۰ نفر در این معدن در حال فعالیت هستند و از همین محل ارتزاق می‌کنند.

میرزایی روزهایی را به یاد می‌آورد که کارگران معدن به دلیل اینکه زن است صحبت‌هایش را به‌عنوان مهندس معدن جدی نمی‌گرفتند اما پشتکار و اصرار این زن، کارگران معدن را درنهایت به مهارت وتوانش معترف کرد به‌طوری‌که هم‌اکنون معدن سراپرده از بهترین معادن شمال استان کرمان است.

نکته دیگر اینکه در خانواده میرزایی هم مانند بسیاری از خانه‌های دیگر در شهر زرند و کوهبنان کار در معدن امری عادی و جزو امور روزمره است در این خانواده نیز در کنار خانم میرزایی دو برادر و همسرش هم در معدن کار می‌کنند و تشویق و حمایت‌های خانواده، یکی از عوامل موفقیت میرزایی در کارش بوده است.

وی ادامه داد: در ابتدا مردان کارگر در محیط معدن در مقابل دستوراتی که می‌دادم کمی موضع داشتند و تصور می‌کردند یک زن نمی‌توان در معدن کار کند اما من در کار مدیریت و ساماندهی کار معدن همیشه در کنار کارگران بودم، همین همراهی و همکاری و قاطعیت موجب شد، در کارم موفق باشم.

حضورم در این حرفه کاملا اختیاری بود

میرزایی در خصوص اینکه آیا حضورش در این حرفه اجبار بازار کار بوده یا علاقه، این‌گونه گفت که من از ابتدا هدفمند انتخاب رشته کردم و درنهایت در دانشگاه شهید باهنر کرمان قبول شدم و ورودم به این کار نیز کاملاً اختیاری بوده و شخصاً فرم کاریابی در خصوص کار در این معدن را پر کردم، از ابتدا با سختی‌های کار آشنا بودم و وقتی در محیط نیز قرار گرفتم عملاً با موانع و مشکلات روبرو شدم اما من کارهای سخت را دوست دارم و از هیچ چالشی فرار نمی‌کنم بلکه به توانمندی خودم آگاهم و تلاشم را می‌کنم.

این زن معدن کار که مادر نیز شده است می‌گوید که در برخی موارد که مجبور است کودکش را هم به محل کارش آورد و خوشحال است که پس از ورودش به این معدن پای سایر زنان کارشناس معدن نیز به این کار بازشده و چند صباحی است مراجعه دختران جوان برای کار در این معدن افزایش‌یافته است و در برخی معادن دیگر نیز زنان حضور یافته‌اند.

گازگرفتگی و انفجار مهم‌ترین خطری است که معدنچیان را تهدید می‌کند اما به هر صورت خطر در اکثر مشاغل وجود دارد

وی در خصوص معدن محل کارش گفت: این معدن سه میلیون تن ذخیره دارد و ده‌ها معدنچی در اعماق زمین با دستگاه‌های مختلف در حال استخراج سنگ معدن هستند اصولاً کار در معدن سخت است و در بین معادن مختلف ازجمله خطرناک‌ترین معادن محسوب می‌شود.

وی به خودسوزی زغال‌سنگ اشاره کرد و گفت: گازگرفتگی و انفجار مهم‌ترین خطری است که معدنچیان را تهدید می‌کند اما به هر صورت خطر در اکثر مشاغل وجود دارد.

میرزایی در کنار ده‌ها معدنچی دیگر در کرمان با تمام مشکلات و سختی‌ها روزانه ۱۲ ساعت در معدن کار می‌کند و حضور این زن معدنچی که اراده‌ای آهنین دارد بسیاری از زنان کرمانی را برای کار در معدن ترغیب کرده است، این در شرایطی است که باوجود تمام علاقه‌ای که در بین مردم زرند و کوه بنان درزمینهٔ کار در معادن وجود دارد اما عدم ایمنی، استخراج سنتی و کاهش قیمت زغال‌سنگ که در کارخانه‌های داخلی مصرف می‌شود ادامه فعالیت معادن زغال‌سنگ کرمان را تهدید می‌کند.