به جای توجه به محتوا٬ فقط به زیرساخت توجه شده / مرکز پژوهشی جدی درباره فضای مجازی نداریم

به گزارش سرویس اجتماعی فردا ؛ برنامه "گفت‌وگوی اجتماعی" در رادیو گفتگو با موضوع سلامت و تهدیدات در فضای مجازی با حضور دکتر مهدی صرامی عضو انجمن فضای مجازی، محمدصالح مفتاح کارشناس حوزه فضای مجازی، دکتر حسن نجفی سولاری مشاور شورای عالی فضای مجازی و دکتر محمد بیاتیان عضو کمیسیون صنایع مجلس به روی آنتن رفت.

محمدصالح مفتاح به وضعیت فضای مجازی اشاره کرد و گفت: بالاترین نهادی که با حکم رهبری تشکیل شده شورای عالی فضای مجازی است و در حوزه های دیگر، نهادهای دیگری هم مسئولیت دارند یعنی از نهادهای سیاسی و منیتی گرفته تا نهادهای فرهنگی، هر کدام به مناسبت فعالیت خودشان بخشی را بعنوان فضای مجازی دارند. مثلا دادسرای تخصصی وجود دارد و یا مرکز رسانه های دیجیتال در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و نهادهای دیگر مثل پلیس فتا تشکیل شده است.

وی در رابطه با قوانین حاکم بر فضای مجازی گفت: در این حوزه با دو نوع قانون مواجه هستیم. یکسری قوانین و مقررات عامی که در فضای عمومی اعمال می شود مثل قانون مجازات اسلامی و یکسری قوانین هم وجود دارد که قوانین و مقررات اختصاصی فضای مجازی است که از مهمترین آنها می توان به قانون جرائم رایانه ای اشاره کرد که از سال 88 در کشور ما اجرا می شود.

این کارشناس حوزه مجازی با ذکر اینکه با وجود تمام این قوانین با دو مشکل مواجه هستیم، عنوان کرد: فضای مجازی به سرعت تغییر شکل و ماهیت می دهد و ارتباطات و ابزارهای جدید شکل می گیرند و از جهت دیگر با مسائل جدید مواجه هستیم و هربار که تحول فنی رخ می‌دهد مسئله‌های جدید شکل می‌گیرد و از طرف دیگر با کاربرانی مواجه هستیم که با حوزه قانونی این موضوع آشنا نیستند.

مفتاح با ابراز تاسف از اینکه شورای عالی فضای مجازی پس از پایان دوره سه ساله اول خود، فعالیتی نداشته است، افزود: در دوره فعالیت این شورا شاهد اتفاق مثبتی نبودیم و همیشه بین نهادهای مختلف درگیری وجود داشت. با اینکه رهبری در حکمی که برای این شورا دادند و جایگاه بالایی را برای این شورا در نظر گرفتند، متاسفانه از زمانی که دوره سه ساله آن به پایان رسید تمدید نشد و حکم جدیدی هم صادر نشد.

دکتر حسن نجفی سولاری به چگونگی تشکیل شورای عالی فضای مجازی پرداخت و گفت: این شورا به دستور مقام معظم رهبری هم طراز شورای امنیت ملی و شورای عالی انقلاب فرهنگی است و اضافه بر آن تاسیس مرکز ملی فضای مجازی را برای اولین بار در کشور اعلام کردند. برای اعضای این شورا افرادی را منصوب کردند که حکم حقوقی دارند مثل رئیس جمهور، رئیس قوه مقننه، رئیس قوه قضائیه، وزیر اطلاعات، وزیر ارشاد، وزیر فنآوری و اطلاعات و رئیس سازمان صدا و سیما و علی الهذا. تعدادی از اعضا هم حقیقی هستند که از کارشناسان این حوزه منصوب فرمودند.

مشاور شورای عالی فضای مجازی ادامه داد: این شورا از چهار کمیسیون تشکیل شده است. خوشبختانه با وجود اینکه این شورا تشکیل جلسه نداده است اما مرکز ملی در قالب معاونت ها کار خودش را انجام می دهد و تعداد زیادی اسناد بالادستی را بررسی و پروژه های متعددی را دنبال می کنند و همه دستگاه های مسئول مکلف هستند و الان نیز همکاری می کنند تا اسناد بالا دستی را تبدیل به سندهایی بکنند که وضعیت رهاشدگی فضای مجازی کشور به سامان برسد.

صرامی با انتقاد از اینکه بیش از چهار ماه از آخرین جلسه شورای عالی فضای مجازی می‌گذرد و هنوز جلسه‌ای تشکیل نشده است، گفت: مطابق آیین‌نامه داخلی این شورا، نباید جلسات بیش از یک ماه از هم فاصله داشته باشند.

وی افزود: دبیرخانه شورا در حال فعالیت است اما جلسات شورا برگزار نمی شود و رئیس شورا که رئیس جمهور است باید مطابق آیین نامه مصوب شورا به شکل قانونی جلسات را برگزار کند.

عضو انجمن فضای مجازی با بیان اینکه این شورا به عنوان فرصتی برای دستگاه‌هایی است که می خواهند در این زمینه فعالیت داشته باشند، می‌باشد، اظهار داشت: اگر دستگاهی می خواهد در فضای مجازی کار کند و مسئولین کشور انگیزه دارند برای پیشرفت فضای مجازی کشور کار کنند، بهترین فرصت برای کار، شورای عالی مجازی است.

مفتاح با ابراز تاسف از اینکه در دوره فعالیت این شورا شاهد اتفاق مثبتی نبوده‌ایم، عنوان کرد: همیشه در این شورا درگیری‌های مختلف میان نهادهای مختلف وجود داشت.

صرامی با ذکر اینکه از ظرفیت قانونی کشور به درستی استفاده نمی‌کنیم، افزود: مسئولین کشور باید از این ظرفیتی که به شکل قانونی فراهم شده با اختیارات بسیار خوب و کافی استفاده کنند. حتی کشورهای پیشرفته دنیا چنین ساختارهایی را برای فضای مجازی به عنوان یک موضوع راهبردی برای خودشان دارند، ما باید از این مسئله استفاده کنیم در غیر این صورت این مسئله یک فرصت‌سوزی تاریخی است که مسئولین ما در سطوح اجرایی این شورا را یا تشکیل نمی‌هند و یا اگر تشکیل می‌شود با مصوباتش خیلی سرد برخورد می‌شود و یا اصلا موضوعاتی که در اختیار می‌گذارند، راهبردی نیستند.

وی ادامه داد: موضوعات مهمی در فضای مجازی رخ می دهد ولی می بینیم آخرین جلسه ای که برگزار شده چندین ماه پیش برگزار شده و علی رغم اینکه دبیرخانه کار خودش را انجام داده، موضوع بسیار ساده ای را بررسی کرده است در حالی که در فضای مجازی موضوعات جدید و خیلی مهم از جمله شبکه های اجتماعی مطرح است.

مفتاح یادآور شد: در طول این سه سال جلسات با زمان های طولانی تشکیل شده و این مسئله در دوره های قبل هم اتفاق افتاده است و در کوچکترین مسائل درگیری های وجود داشته که به نظر می رسد هر دو دولت بر روی این مسائل جدی نبوده اند.

نجفی سولاری با تاثیر فضای مجازی در زندگی مردم گفت: فضای مجازی در اشتغال، فرهنگ و اقتصاد مردم اثرگذار است و نباید این موضوع را دست کم بگیریم و آن را رها کنیم. مخصوصا که تهدیدات جنگ نرم از این معبر وارد می شود و در صورت رها کردن آن به همه لطمه می زنیم که در راس آن خود دولت است.

وی عدم توجه به طراحی های دشمن را بعنوان تهدیدی جدی برای کشور معرفی کرد و گفت: متاسفانه اراده ملی برای فهم و رفع این قضیه وجود ندارد و این مسئله نگران کننده است.

مشاور شورای عالی فضای مجازی با اشاره به اینکه همه منابع ما صرف زیرساخت ها می شود، متذکر شد: نیاز اصلی جامعه ایرانی تولید محتوا و ارائه خدمات بومی است. مسئولین نظام و افرادی که قدرت اجرایی دارند باید پای کار بیایند و در حوزه تولید محتوا و ارائه خدمات بومی با کمک مرکز ملی فضای مجازی، فعالیت خود را انجام دهند.

صرامی در ارتباط با سلامت فضای مجازی متذکر شد: اگر فضایی سالم نباشد هرچقدر در آنجا مزیت وجود داشته باشد نمی توانید هیچ استفاده کنید، بنابراین مسئولان امر باید این موضوع را بعنوان پایه سیاستگذاری بگذارند که چگونه این فضا سالم شود تا بتوانیم از آن به بعد از این فضا، فرصت محور استفاده کنیم.

دکتر محمد بیاتیان با بیان اینکه سیاستگذاران و تصمیم گیران در این حوزه راه حل های زیادی را مطرح کردند ولی در حوزه اجرا خیلی از آنها اجرایی نشده است، افزود: امروز در هر خانه ای ارتباط با فضای مجازی است و مهمترین کار سم زدایی کردن و سالم زدایی این فضا است.

وی افزود: نباید این فضا را فضای مطامع سیاسی خودمان کنیم و بخاطر اینکه برای چند صباحی در سطر باشیم و رقیبی را به پایین بیاوریم، کارهایی را انجام دهیم که به مصلحت جامعه نباشد.

عضو کمیسیون صنایع مجلس آموزش و اگاهی را برای سالم سازی فضای مجازی موثر دانست و افزود: تنها دولت و سیستم های اجرایی و شورای فضای مجازی نمی توانند کار سالم سازی این فضا را برعهده بگیرند و باید به سمت آگاه کردن جامعه، درگیر کردن خانواده ها، حوزه های علمیه، مدارس و همه کسانی که می توانند موثر باشند، برویم.

مفتاح با اظهار به اینکه باید دو مسئله جدی توجه داشته باشیم، عنوان کرد: محتوا و ابزارها و مسائل فنی و زیرساخت‌ها دو مسئله ای هستند که باید در کنار هم دیده شوند. البته از نظر کارشناسان حوزه فضای مجازی اولویت با محتوا است و باید به آن توجه می شده است و دقیقا برعکس آن بوده و همه چیز به ابزار و فضای فنی و زیرساخت ها سوق داده شده و هنوز نتوانسته ایم در این فضا برنامه محتوایی جدی را داشته باشیم. در حالی که با این ابزارها و با همین وضعیت می توانستیم برنامه ریزی های جدی را در حوزه محتوایی انجام دهیم.

بیاتیان با ابراز نگرانی، خاطر نشان کرد: آنچنان که باید در زمینه فضای مجازی ورود پیدا نکرده‌ایم و وضعیت به گونه‌ای شده که نسل بعدی ما را دیگران تربیت می‌کنند و این مخل امنیت ملی ما است.

یادآور می شویم؛ برنامه "گفت‌وگوی اجتماعی" هر روز از ساعت 13:30 الی 14:30 از شبکه رادیویی گفت‌وگو پخش می شود، مجری کارشناس این برنامه دکتر بابک حسن زاده می باشد.