مشکل ازدواج جوانان کجاست؟ همسر گزینی یا مشکلات فرهنگی و اقتصادی

گروه اجتماعی فردا- شاهرخ صالحی کرهرودی : طرح سایت همسان گزینی برای اولین بار در میانه‌های سال 93 مطرح شد؛ طرحی که قرار بود به صورت مشترک میان سازمان تبلیغات اسلامی، وزارت ورزش و جوانان و مراکز مشاوره ازدواج اجرا شود و با طراحی سایت اینترنتی و اخذ مشخصات جوانان مجرد و جویای همسر، آنها را به زوج «هم کفو» آنها برساند.

سابقه سایت‌های همسریابی

اگرچه محمود گلزاری، معاون سابق وزارت ورزش می‌گوید که طرح مشترک "همسان گزینی" همسریابی نیست و با آن تفاوت‌های زیادی دارد ولی استفاده از شبکه فضای مجازی و بستر اینترنت برای اجرای این طرح، اولین چیزی را که به ذهن‌ها متبادر می‌کند، موضوع «همسریابی اینترنتی» است.

موضوع دوستی و ازدواج‌های اینترنتی اگرچه در کشورهای غربی سابقه طولانی‌تر از ایران دارد اما این مدل از ازدواج‌ها از سال‌های 86 و 87 و همزمان با موج فراگیری اینترنت در ایران آغاز شد. البته اعتماد به این سایت‌ها بسیار زیاد نبود به طوریکه در تحقیقی که از سوی یکی از مراکز در خصوص یکی از سایت‌های اینترنتی همسریابی در همان سال‌ها صورت گرفته بود مشخص شد که از حدود 1000 عضو آقا بیش از 70 درصد به دنبال ازدواج موقت و در مقابل 66 درصد خانم‌ها به دنبال ازدواج دائم هستند.

در ادامه در سه سال اخیر، رشد سایت‌های دوستی و همسریابی اینترنتی البته رشد ناگهانی و قارچ گونه‌ای، سایتهایی که در نهایت یا کلاهبردار بودند یا از اطلاعات مشتریان خود سوءاستفاده می‌کردند به طوریکه از سال 90 به بعد پلیس فتا در یک طرح ضربتی بسیاری از این سایت‌ها رو فیلتر و برخوردهایی هم با گردانندگان آن صورت گرفت.

مصطفی اقلیما رئیس انجمن مددکاری در خصوص این سایت‌ها می‌گوید: بررسی‌ها نشان می‌دهد چون دوستی‌ها و آشنایی‌های اینترنتی تعهدی میان افراد به وجود نمی‌آورد، می‌تواند خیلی زود به جدایی منجر شود. همچنین شناختی که از این طریق شکل می‌گیرد چندان کامل نیست چون ازدواج باید با آگاهی و درک عمیق صورت بگیرد.

به گفته وی تحقیقات نشان می‌دهد ازدواج‌های اینترنتی اگر هم اتفاق بیفتند از روی عقل و منطق نیستند و متأسفانه سوءاستفاده در این سایت‌ها بسیار زیاد است ؛ کمتر از 15درصد از افرادی که عضو سایت‌های همسریابی می‌شوند شانس آن را دارند تا با فردی آشنا شوند که بتوانند در مورد ازدواج به مرحله شناخت برسند و موضوع خانوادگی شود و معمولاً بیش از 90 درصد رابطه‌هایی که به شکلی در این سایت‌ها ایجاد می‌شود با اهداف جنسی است و اخلاق در بسیاری از موارد در این سایت‌ها زیر پا گذاشته می‌شود.

از نکات منفی سایت‌های همسریابی می‌توان به این مسئله اشاره کرد که هر فرد همزمان با افراد زیادی ارتباط برقرار کرده و به محض آنکه فرد مقابل تنها یکی از ملاک‌ها را نداشت به راحتی حذف و فرد دیگری جایگزین می‌شود و افراد وقتی برای شناخت یکدیگر نمی‌گذارند ، این در حالی است که اکثر خانم‌های عضو این سایت‌ها مثلاً اگر فردی یکی از معیارهایشان را نداشت و تصمیمش برای ازدواج جدی بود رها کرده و با فرد دیگری ارتباط برقرار می‌کردند که پروفایل پر باری از خود تایپ کرده بود اما هدفش ازدواج شاید نبود و برای جذب خانم‌ها پروفایل خوبی از خود ساخته بود و این چرخه ادامه داشت ، یا آقایان به همین ترتیب همزمان با تعداد زیادی خانم در ارتباط بودند .

اما مسئولان سازمان تبلیغات اسلامی و وزارت ورزش و جوانان که قرار است مجریان سایت همسان گزینی باشند، تاکید دارند که این سایت همسریابی اینترنتی نیست و حتی ازدواج موقت و ورود افراد متاهل به دایره اعضای آن ممنوع است. اما این سایت قرار است دقیقا چه کاری انجام دهد؟

· اولین سایت همسان گزینی دولتی در ایران

آمارهای سازمان ثبت احوال نشان می‌دهد 11 میلیون جوان مجرد در سن ازدواج در کشور وجود دارند البته این آمار جدا از حدود 1.5 میلیون جوان مجرد دیگری است که از سن ازدواج گذشته‌اند یا به دلایلی بعدا مجرد شده‌‌اند.

گلزاری که خودش مبدع این طرح بوده و تا چند روز قبل هم معاون ساماندهی امور جوانان وزارت ورزش و جوانان بود، در خصوص عملکرد این سایت می‌گوید: سایت همسان‌گزینی دختران و پسران را به یکدیگر معرفی نمی‌کند بلکه واسطه‌های ازدواج که افراد مورد اعتماد مردم و خانواده‌ها هستند در این سایت فعالیت می‌کنند .

گلزاری توضیح می‌دهد: واسطه‌های ازدواج افرادی مانند روحانیون، استادان دانشگاه و پزشکان مورد قبول جامعه هستند. آنان اطلاعاتی که از دختران و پسران به منظور همسریابی در اختیارشان گذاشته‌اند را به اشتراک می‌گذارند و ما در قالب سامانه همسان‌گزینی از این دختران و پسران تست شخصیتی می گیریم. اگر مشخص شود که آنان دارای مشکلات روانی هستند دختران و پسران را به یکدیگر معرفی نمی‌کنیم بلکه آن‌ها ابتدا باید درمان شوند .

وی ادامه می‌دهد: سامانه همسان‌گزینی، دختران و پسران سالم و هماهنگ با یکدیگر را پیدا می‌کنند، سپس خانواده‌ها و در نهایت دختر و پسر در فضای واقعی با یکدیگر آشنا می‌شوند. کل فعالیت سایت همسان‌گزینی معرفی جوانان به خانواده‌های جوانان است .

حالا آنگونه که گلزاری گفته قرار است واسطه‌های ازدواج، جوانان خوب را برای ازدواج بهم معرفی کنند، ولی آیا گره ازدواج تنها پیدا کردن زوج مناسب است؟

مشکلات ازدواج جوانان

کارشناسان مسائل اجتماعی بر مسائل متعددی در بحث موانع ازدواج تاکید می‌کنند. دکتر رحمت ا...صدیق سروستانی استاد جامعه شناسی دانشگاه تهران بیکاری و عدم اشتغال جوانان را یکی از معضلات مهم در بحث ازدواج جوانان می‌داند و می‌گوید: با شرایط کنونی کشور که زیرساخت‌های مناسب برای ازدواج جوانان فراهم نیست، زندگی مشترک زیر یک سقف برای جوانان اتفاق نمی افتد. به عبارتی ابتدا باید در جامعه اشتغال ایجاد شود و سپس برای اشتغال جوانان تبلیغ شود تا بعد از این که جوان کاری پیدا کرد، آن وقت مسئله ازدواج مطرح شود .

دکتر مصطفی اقلیما رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران هم اشتغال و مسکن را دو مشکل عمده در بی‌رغبتی جوانان به ازدواج معرفی می‌کند و معتقد است: فراهم کردن زمینه ازدواج در واقع در ایجاد زمینه اشتغال و ساخت مسکن ارزان خلاصه می شود. یعنی جوان باید بتواند درآمد کافی و سرپناهی داشته باشد تا اقدام به تشکیل زندگی مشترک کند .

اما در نقطه مقابل این نظرات، کارشناسان دیگری هم هستند که مشکلات فرهنگی را مهمتر از مشکلات مالی دانسته و بر آن تاکید می‌کنند. دکتر اورعی جامعه شناس و عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی با اشاره به نتایج یک تحقیق در خصوص مساله ازدواج توضیح می‌دهد: طی تحقیقی که صورت گرفته و نظرسنجی که از تعدادی از جوانان ۱۹ تا ۲۰ ساله انجام شده، مشخص شده که آن ها برای ازدواج مشکل مالی دارند اما وقتی از دانشجویان ارشد و دکترای یکی از دانشگاه های تهران پرسیده شد که اگر ۱۰ میلیون تومان پول داشتید چه می کردید، حتی یک نفر نگفت با این پول ازدواج می کردم. آن ها در پاسخ گفتند مشکل ما، مالی نیست بلکه پیدا نکردن زوج مناسب است. در واقع جوان امروزی حتی در صورت داشتن شرایط ازدواج و امکانات مالی کافی، به علت نداشتن شناخت کافی نسبت به روحیات فردی و شخصی خودش و شناخت ناکافی از جنس مخالف نمی تواند به کسی اعتماد کند و از ترس شکست در ازدواج، به آن فکر نمی کند و هیچ اقدامی انجام نمی‌دهد .

با این اوصاف به نظر می‌رسد بخشی از مجردها به واسطه مشکلات معیشتی و مالی به سمت ازدواج نمی‌روند و آنهایی هم که مشکل مالی ندارند یا از ازدواج می‌ترسند یا فرد مناسبی را برای ازدواج پیدا نمی‌کنند. اما هرچه هست این است که مشکل 11 میلیون جوان مجرد تنها مساله همسان گزینی نیست و همسان گزینی تنها یک بخش کوچکی از مساله ازدواج است.