مدیریت و بهره برداری پروژه فرودگاه بین المللی امام خمینی (ره)

موقعیت فرودگاه بین المللی امام خمینی(ره) در منطقه به شکلی است که در صورت بهره برداری مناسب از آن می توان امید داشت با توجه به تاثیر آن در کاهش هزینه های هوایی، تاثیر بسزایی در صنعت هواپیمایی منطقه داشته باشد. کم توجهی به توسعه فرودگاه بین المللی امام خمینی(ره) موجب شده است تا فرودگاه های منطقه با سرعت فراوانی به سمت توسعه حرکت کنند، تعدادی از این فرودگاه ها در راستای رفع نیازهای داخلی و بین المللی کشورها و تعدادی از آن ها مانند دبی، استانبول و قطر به منظور اخذ درآمد و سهم بیشتری از صنعت هوایی منطقه به سرعت در حال رشد است، فرودگاه بین المللی استانبول با ظرفیت ۵۰ میلیون نفر، فرودگاه بین اللمللی دبی با ظرفیت ۶۰ میلیون نفر، فرودگاه بین المللی قطر با ظرفیت ۵۰ میلیون نفر (۲۰۱۶) و سرمایه گذاری ۱۶ میلیارد دلار، که البته باید بدانیم حدود ۷۰ درصد از این مسافرین را مسافرین ترانزیت تشکیل می دهد. مسافرینی که صرفا با خود درآمد به همراه دارند. (پرترافیک ترین فرودگاه دنیا، فرودگاه هیدرو با ظرفیت ۶۴ میلیون نفر) فرودگاه قطر فرودگاه بین المللی دبی در منطقه خاورمیانه با ظرفیت ۶۰ میلیون نفر مسافر، سالانه حدود ۲۰ میلیارد دلار درآمد نصیب این کشور می نماید. یعنی هر مسافر ۳۳۴ دلار ارز وارد کشور امارات می کند. در آمد ۲۰ میلیارد دلار ۲۷% تولید ناخالص داخلی امارات متحده عربی را تشکیل می دهد. این کشور قصد دارد ظرفیت فرودگاه را به ۹۰ میلیون مسافر افزایش دهد. مسلماً ساخت یک فرودگاه با ظرفیت مناسب و امکان فرود هواپیماها با ظرفیت‌های مختلف از مبانی موفقیت می‌باشد. اما مهمترین دلیل در موفقیت یک فرودگاه مدیریت و بهره‌برداری از آن می ‌باشد، می توان گفت بسیاری از فرودگاه های مدرن تنها به وسیله استفاده از بهره برداران توانمند توانسته اند موفقیت های روز افزون را به دست آورند، لذا مهمترین مساله در ساخت و راه اندازی یک فرودگاه، اپراتورها و یا بهره برداران هستند. بهره برداری فرودگاه های بین المللی امروزه تبدیل به یک حرفه تخصصی در دنیا شده است، از یک طرف صنعت هوایی و از طرف دیگر صنایع دستی، فروشگاه های بزرگ و کوچک، رستوران های بین المللی و تفریح و سرگرمی بخشی از مسئولیت های این حرفه در فرودگاه های دنیا می باشد. بهره‌برداری از فرودگاه‌ها شرح وظایفی دارد و می توان گفت فرآیندی بسیار پیچیده است که نا هماهنگی های کوچک در آن می تواند نتایج مخرب و زیان باری را به همراه داشته باشد، لذا معموملا دولت های به منظور جلوگیری از این خسارات بزرگ در انتخاب این بهره برداران دقت کافی را به خرج می دهند. از جمله وظایف این بهره برداران می توان به موارد زیر اشاره کرد: ۱- ورود ایرلاین های معتبر و متعدد ارتباط مستقیم با اعتبار بهره برداران و نهایتا افزایش درآمد فرودگاه دارد: مذاکره در خصوص دعوت از شرکت‌های هواپیمایی بزرگ به منظور پر کردن خط پروازی با فرودگاه. معمولاً این بهره‌برداران بین المللی حداقل با ۲۰۰ ایر لاین در سطح دنیا در ارتباط و قرارداد هستند و به منظور اخذ این درآمدها که نهایتاً منجر به افزایش درآمدهای خود خواهند بود این وظیفه را به عهده می‌گیرند. ۲- فرودگاه های بین المللی محلی مناسب برای عرضه کالاهای ملی و صادرات کالاهای وطنی دعوت از شرکت‌های بزرگ و فروشگاه‌هایی جهت حضور در فرودگاه‌ها که عموماً کالاهای محلی را برای مسافرین و میهمانان خارجی عرضه می‌کنند و توجه به حضور این فروشگاه‌ها در کشورهای مختلف امکان صادرات کالا از ایران به سایر کشورها را فراهم می‌آورند. این فروشگاه‌ها بخش عمده‌ای از صنایع دستی کشور را در فرودگاه‌ها نمایش می‌دهند. جالب است بدانیم بیش از ۵۰% درآمد فرودگاه دبی ناشی از درآمد های غیر هوایی که شامل فروشگاه ها و رستوران ها می شود. اگر چه میزان مسافرین در ۳ ماه اول سال ۲۰۱۵ در دبی ۷% رشد داشته است، ولیکن درآمد غیر هوایی نزدیک به ۱۵% رشد داشته است. جالب است بدانیم خرده فروشی در فرودگاه دبی بیش از ۱.۸ میلیارد دلار درآمد ایجاد نموده است و نزدیک به ۵۰۰۰ نفر را مشغول به کار نموده است، مدیر درآمد های غیر هوانوردی فرودگاه دبی این گونه عنوان می کند: در سال ۲۰۱۸، که فرودگاه دبی ۹۰ میلیون نفر مسافر را جابجا خواهد نمود، خرده فروشی به ۲.۸ میلیارد دلار خواهد رسید و موجب اشتغال ۸۰۰۰ نفر خواهد شد. ۳- حضور رستوران‌های بزرگ در فرودگاه‌ها که برای تولید غذا از مواد داخلی استفاده می‌کنند و این خود باعث ورود استانداردهای بین المللی به کشور شده و تولید‌کننده‌های مواد غذایی بالاجبار از استانداردهای بین المللی پیروی خواهند کرد. ۴- ورود گردشگران خارجی یکی از توانمندی های بهره برداران، توسعه صنعت گردشگری است، در حقیقت می توان گفت که بهره برداران توانمند اقداماتی را در خصوص افزایش درآمد و ترافیک فرودگاه انجام خواهند داد که نهایتا منجر به افزایش درآمد ملی خواهد شود. از طرفی یکی از بزرگترین ضعف‌های ما در اداره پروژه‌های بزرگ مدیریت بهره‌برداری است که در صورت توجه به این موضوع و پیروی از الگوها و مدل‌های صحیح، به راحتی می‌توان به آن دست یافت. امیدواریم و دعا می کنیم دولت محترم با کمک خواستن از بخش خصوصی داخلی و خارجی بتواند، پروژه بین المللی فرودگاه امام خمینی(ره) را که یکی از فرودگاه های معتبر بین المللی خواهد بود در زمان کوتاه افتتاح نموده تا بتوانیم درآمد سرشاری که سالیان اخیر به هر دلیل از دست داده ایم را به جیب مردم برگردانیم. علیرضا شیرمحمدی فرد كارشناس حمل و نقل هوايي