آندوسکوپی خطر ندارد

سرویس اجتماعی «فردا» - این روزها انعکاس مجدد یک گزارش قدیمی روزنامه جام‌جم در فضای مجازی، سرو صدای زیادی بپا کرده است. اگر اهل عضویت در شبکه‌های اجتماعی مختلف باشید، احتمالا شما هم با پیام‌های متعدد هشدار دهنده درباره خطرات آندوسکوپی روبه‌رو شده‌اید. جالب است که منبع این هشدارهای پزشکی هم گزارش تازه روزنامه جام‌جم اعلام شده،اما داستان از این قرار است که هنوز هم معلوم نیست کدام آدم شیرپاک خورده‌ای، گزارش دو سال و نیم قبل روزنامه جام‌جم را به‌عنوان گزارش امروز در شبکه‌های اجتماعی مثل وایبر، واتس آپ، لاین، فیسبوک و توییتر منتشر کرده است. در متن این پیام هشداردهنده آمده است که «دوستان عزیز فعلا نه خودتون و نه عزیزانتون رو نگذارید در ایران آندوسکوپی بکنند، دلیلش رو می‌تونید در روزنامه جام‌جم همین امروز بخونید که تا همین الان که شبه، خیلی سرو صدا کرده. کار به جایی رسیده کسایی که این روزا میرن خون بدن، در انتقال خون ازشون پرسیده می‌شه جدیدن آندوسکوپی کردین؟ و اگه فرد بگه آره، به‌دلیل احتمال ابتلا به ویروس اچ آی وی (ایدز) ازش خون نمی‌گیرن. لطفا اطلاع رسانی کنید، این یک وظیفه اخلاقی است.» انتشار گسترده یک گزارش قدیمی از روزنامه جام‌جم در فضای مجازی، کار را به جایی رسانده که حتی معاون درمان وزارت بهداشت هم نسبت به انتشار این پیام‌ها واکنش نشان داده است. محمد آقاجانی در گفت‌وگو با پایگاه اطلاع رسانی وزارت بهداشت، تصریح کرده است که اخبار منتشر شده در فضای مجازی درباره استفاده از تجهیزات آلوده در آندوسکوپی صحت ندارد. اما جدای از بازار داغ تائید و تکذیب مشکلات آندوسکوپی در روزهای اخیر، سوالی که در این میان مطرح می‌شود این است که چرا در حالی که مسئولان وزارت بهداشت مدام بر بی‌خطر بودن آندوسکوپی تاکید دارند، اما همچنان مردم نسبت به انجام این عمل تشخیصی، محتاط هستند؛ طوری که حتی پس از گذشت دو سال و نیم از انتشار گزارش جام‌جم، باز هم همین گزارش قدیمی را معیاری برای موثق بودن تردیدهای امروزشان می‌دانند و خودشان به طور خودجوش آن را در سطح وسیعی انعکاس می‌دهند. عمل آندوسکوپی، در حقیقت عمل دیدن اعضای درونی بدن با دستگاهی به اسم «آندوسکوپ» است. آندوسکوپ یک لوله باریک و منعطف است که روی آن دوربینی قرار دارد که با ورود این دستگاه به بخش‌های داخلی بدن، می‌شود مشکلات احتمالی معده، ریه، مثانه، مفاصل و آپاندیس را خیلی سریع‌تر تشخیص داد. این روش یکی از روش‌های بسیار مفید برای تشخیص زودهنگام برخی بیماری‌های مزمن مثل انواع سرطان‌هاست و با کمک این شیوه نوین پزشکی، می‌توان فرآیند درمان بیمار را به شکل سریع‌تر و موفقیت آمیزتری دنبال کرد. اما از آنجا که این دستگاه آندوسکوپ وارد بدن انسان می‌شود و سپس احتمال دارد همان دستگاه دوباره وارد بدن بیمار دیگری ‌شود، برخی بیماران واهمه دارند که مبادا با کمک این روش تشخیصی، برخی بیماری‌های ویروسی و میکروبی از بیماران دیگر به آنها منتقل شود، اما سوال اصلی این است که آیا واقعا احتمال دارد که فردی با انجام عمل آندوسکوپی، به بیماری‌های ویروسی مثل ایدز و هپاتیت مبتلا شود؟ دکتر عباس مومن‌زاده، متخصص بیماری‌های عفونی در گفت‌وگو با جام‌جم اظهار کرد: گرچه احتمال انتقال از این روش خیلی کم است، اما صفر نیست. به گفته مومن‌زاده، ویروس می‌تواند تا هشت ساعت روی هر وسیله‌ای بماند و در صورتی که پزشک بی‌احتیاطی کند و وسایل آندوسکوپی را بخوبی استریل نکند، احتمال انتقال انواع ویروس‌ها، میکروب‌ها و قارچ‌ها به بدن انسان وجود دارد. این متخصص تاکید می‌کند که چون آندوسکوپی یک عمل تهاجمی است و فرد پس از این عمل تا چند روز دچار آسیب‌های خفیفی مثل خروسک می‌شود، به همین دلیل هم ویروس‌ها می‌توانند راحت‌تر در این بافت‌های آسیب‌دیده نفوذ کنند. انجام عمل آندوسکوپی در محیط‌های سالم و بهداشتی و استریل کردن وسایل آندوسکوپی، دو راه عمده پیشگیری از بیماری‌های پس از آندوسکوپی است که مومن‌زاده به آن اشاره می‌کند. همه این حرف‌ها به این معنی است که در صورت رعایت بهداشت از سوی پزشک متخصص، احتمال بسیار پایینی وجود دارد که فردی پس از عمل مفید آندوسکوپی به بیماری‌های مسری گرفتار شود، اما در صورت رعایت نکردن بهداشت از سوی پزشک، احتمال بروز بیماری‌های مختلف پس از آندوسکوپی، صفر نیست. بهترین را‌ه‌حل؛ خرید پنس از سوی بیمار می‌شود تصور کرد که در بیمارستان‌های دولتی و حتی خصوصی و در شرایطی که چند بیمار در انتظار عمل آندوسکوپی هستند، احتمال رخ دادن مشکلات بهداشتی بیشتر است، زیرا این احتمال دور از ذهن نیست که پزشک به‌دلیل تعداد زیاد مراجعه‌کنندگان نتواند برای استریل کردن کامل وسایل آندوسکوپی، وقت کافی بگذارد. به همین دلیل هم واجب است که نظارت بر عمل‌های آندوسکوپی ـ چه در مطب‌های شخصی و چه در بیمارستان‌های دولتی و خصوصی- افزایش پیدا کند تا شک و شبهه‌ها در این‌باره هم فروکش کند و بیماران با آرامش خاطر بیشتری به این عمل تشخیصی، تن بدهند. دکتر ستار جعفری، متخصص بیماری‌های گوارشی نیز احتمال انتقال بیماری‌های ویروسی از طریق آندوسکوپی را خیلی ضعیف می‌داند و به جام‌جم می‌گوید: برای جلوگیری از مشکلات احتمالی، باید هم دستگاه آندوسکوپی و هم «پنس‌های بیوپسی» که برای نمونه برداری استفاده می‌شود، از سوی پزشک معالج به مدت حداقل نیم‌ساعت ضدعفونی شود. این پنس‌های بیوپسی که جعفری به آن اشاره می‌کند، در دو نوع یک بار مصرف و چند بار مصرف در بازار وجود دارد که به گفته این متخصص، قیمت یک بار مصرف‌ها بین 50 تا 300 هزار تومان است، اما چندبار مصرف‌ها بالای 300 هزار تومان است. این پنس‌های نمونه‌برداری به‌دلیل قیمت بالایی که دارد، تهیه آن برای بسیاری از بیماران دشوار است و در این زمینه، بیمه‌ها هم کمک چندانی به بیمار نمی‌کنند. این مسائل باعث شده که برخی پزشکان، از پنس‌های چندبار مصرف برای بیماران استفاده کنند تا هزینه بیمار هم کمتر شود، اما نکته مهم دیگر اینجاست که این پنس‌های چند بار مصرف باید حتما از سوی پزشک معالج، به‌طور کامل استریل شود. جعفری یادآوری می‌کند که به‌دلیل جنس فیزیکی پنس‌های آندوسکوپی و احتمال قرار گرفتن بخشی از بافت بیمار قبلی روی بیمار جدید، استریل کردن پنس‌ها از استریل کردن آندوسکوپ مهم‌تر است. گرچه به‌طور غیررسمی گفته می‌شود که گاه برخی پزشکان، حتی چند بار از پنس‌های یک‌بار مصرف هم استفاده می‌کنند، اما به‌هر حال در صورتی که بهداشت این پنس‌ها رعایت شود، احتمال ابتلای بیمار به بیماری‌های ویروسی بسیار پایین می‌آید. جعفری برای رفع همه این سوءتفاهم‌ها و ابهام ها، پیشنهاد بسیار معقولی ارائه می‌دهد و می‌گوید: بیمار می‌تواند خودش پنس‌های یک بار مصرف آندوسکوپی را خریداری کند و آن را در اختیار پزشک قرار دهد و با این کار می‌شود جلوی ترس و اضطراب بیماران از این عمل را کاهش داد. وزارت بهداشت: با متخلفان، برخورد جدی می‌کنیم اگر حرف‌های معاون درمان وزیر بهداشت را ملاک قرار بدهیم، این مقام مسئول همه حرف و حدیث‌های چند روز اخیر درباره مشکلات بهداشتی عمل آندوسکوپی را رد می‌کند. دکتر احمد تارا، مدیرکل دفتر مدیریت بیمارستانی و تعالی خدمات بالینی نیز در گفت‌وگو با جام‌جم تصریح می‌کند: تاکنون چنین موردی گزارش نشده و البته وقوع چنین اتفاق‌هایی در بیمارستان‌های کشور بسیار نادر است، اما در عین حال اگر بیماری از نحوه آندوسکوپی یک پزشک شکایت داشته باشد، قطعا وزارت بهداشت به این قضیه ورود پیدا می‌کند و در صورت اثبات تخلف، با آن پزشک برخورد جدی خواهد شد. البته تارا هم معتقد است که با وجود این‌که سالانه بیش از 300 میلیون ویزیت بیمار انجام می‌شود، وزارت بهداشت فقط می‌تواند به‌صورت بازرسی‌های دوره‌ای به کیفیت این ویزیت‌ها نظارت کند. این مقام مسئول، بصراحت اعلام می‌کند که ما نمی‌توانیم ایمن بودن عمل‌های آندوسکوپی در مطب‌های شخصی را صددرصد تضمین کنیم و نوع برخورد وزارت بهداشت در این موضوع، معمولا در شرایطی است که گزارشی از تخلف در این زمینه به ما ارجاع شود، اما در صورت دریافت گزارش، مطمئن باشید که وزارت بهداشت با پزشک متخلف برخورد خواهد کرد. در شرایطی که این بار هم وزارت بهداشت درباره مساله آندوسکوپی، موضعی شبیه دو سال و نیم قبل اتخاذ کرده است، در این شرایط شاید انتظار معقول بیماران این باشد که سطح نظارت‌ها بر عمل‌های آندوسکوپی افزایش پیدا کند و این وزارتخانه صرفا به‌دنبال رد کامل دغدغه‌های بیماران نباشد. منبع: جام جم