زنگ‌خطربحران‌کم‌آبی

مشکل کمبود آب در کشور اگر در سالهای گذشته فقط مربوط به خشک شدن دریاچهها و تالابها بود اما اکنون تأمین آب برای بسیاری از شهرها مایه نگرانی شده است. وزارت نیرو از ابتدای امسال بارها هشدار داده که ۳۷ میلیون ایرانی در معرض کمآبی قرار دارند و در صورتی که صرفهجویی نکنند تابستان آینده با مشکل کم آبی رو به رو خواهند شد و سهمیهبندی در انتظار نیمی از جمعیت خواهد بود. وزیر نیرو میگوید: «سرانه آب تجدید شونده هر ایرانی از حدود 4 هزارمترمکعب در نیمه دوم دهه پنجاه، اکنون به کمتر از 1600 مترمکعب رسیده است و یکی از علائم بحران آبی کشور خشک شدن دریاچهها است که مردم بخوبی آن را لمس میکنند. دریاچه های بختگان، گاوخونی، ارومیه و هامون خشک شد و ما اینها را با چشمان خودمان میبینیم.» خشکسالی و مصرف بیرویه 2 عامل مهم و تأثیرگذار در کمبود آب کشور است. ایران 8 سال است که وارد دوران طولانی خشکسالی شده و به گفته کارشناسان این دوره حتی شاید 30 سال طول بکشد. براساس آمار وزارت نیرو، منابع آبی در 24 استان خوب نیست و فقط 7 استان وضعیت معمولی دارند. عمده سدهای بزرگ کمتر از 30 درصد حجم مخزن آب ذخیره دارند و مساحت 58 درصد کل تالابها از بین رفته و بستر آنها به خاک و نمک تبدیل شده است. 6500 روستا فاقد آب شرب هستند که اکنون تأمین آب برای ساکنان آنجا از طریق تانکر است. با وجود این آمار اما مصرف آب در کشور ما 2 برابر متوسط جهانی است. در دنیا مصرف روزانه یک شهروند 100 لیتر و در ایران 190 لیتر است چیزی حدود دو برابر مصرف جهانی. این در حالی است که متوسط بارش در جهان 750 میلیمتر و در ایران 250 میلیمتر است یعنی حدود یک سوم متوسط جهان در ایران بارش داریم اما دو برابر جهان آب مصرف میکنیم. در کشورهای پربارش که حتی کمبود آب ندارند صرفهجویی در مصرف آب بسیار جدی قلمداد میشود و مصرف زیاد آب جریمه های سنگین برای شهروندان در پی دارد. اما در کشور ما با وجود کم آبی و مصرف بسیار بالا، جریمه ها جدی نیست و در حد هشدار باقی مانده، موضوعی که امسال وزارت نیرو بر آن تأکید کرده و اعلام شده هشدار کمبود آب امسال جدی است و جریمه های سنگین در انتظار شهروندان پر مصرف. خشکسالی پدیدهای طبیعی است و ما نمیتوانیم مانع وقوع آن شویم. این پدیده طبیعی همواره در ایران رخ داده اما مسأله این است که مجبوریم با راهکارهای اصولی برای حفظ منابع آبی تلاش کنیم. ذخیره آبهای زیرزمینی و کاهش مصرف 2 راهکار اصلی است که برای مقابله با کم آبی مطرح میشود. اما در سالهای گذشته به دلیل مصرف بالا حتی ذخیره آبهای زیرزمینی نیز از بین رفته است. کارشناسان هشدار میدهند باید مصرف آبهای زیر زمینی را به عنوان اقدامی اضطراری و امنیتی متوقف کنیم و سفرههای آب زیرزمینی را برای سالهای آتی که خطر کم آبی بیشتر میشود نگه داریم. بازنگری در طرح‌های سدسازی اگرچه طرحهای سدسازی پیامدهای شگرفی بر محیط زیست دارند و برای ذخیره آب و توسعه زیرساخت‌ها، سدسازی همواره مورد توجه بوده است اما به دلیل کاهش بارندگی در سالهای گذشته و خشکسالی، ساخت بسیاری از سدها در کشور اکنون توجیه اقتصادی و زیست محیطی ندارد. به همین دلیل معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا از توقف برخی طرحهای سدسازی خبر داده است. به گفته معاون وزیر نیرو در حال حاضر در شرایطی قرار داریم که وضعیت منابع آبی کشور، روانابها، میزان بارشها و حتی میزان تبخیرها نیز نسبت به دهههای گذشته تغییرات عمدهای داشته است و به دلیل وضعیت آب در کشور مدیریت یکپارچه و صحیح در این بخش ضروری است و در این راستا اجرای طرحها بر اساس نیاز کشور خواهد بود. میگوید هنوز برای اینکه بگوییم ساخت چند سد در کشور متوقف خواهد شد و در چند طرح تغییر حجم داده خواهد شد زود است، اما مطالعات و بررسیهای بازنگری در طرحهای سدسازی و ساخت شبکه که در سال گذشته در معاونت آب و آبفای وزارت نیرو و در سطح کشور آغاز شده بود، همچنان ادامه دارد. منبع: روزنامه ایران