طرحی‌برای‌موزه‌فولکلور‌ایران

شیرین السادات امامی: با نگاهی به موزه از زاویه ای جدید ، ضرورت طراحی موزه ی فولکلوریک برای کشوری با پشتوانه ی فرهنگ و تمدن چندین هزار ساله را می توان توجیه نمود و به معرفی طرح پیشنهادی پرداخت.

موزه مکانی است جهت حفظ و نگهداری از ارزش های ماندگار . حال در برخی‌ از موزه‌ها عنصری مادّی حفظ و حراست میشود، همانند موزه جواهرات و در برخی‌ دیگر، از ارزش‌های معنوی نگهداری صورت می‌پذیرد ، به مانند موزه ی فولکلور.

واژه ی فولکلور از دو کلمه ی انگلیسی فولک به معنی توده و نیز لور به معنی دانش تشکیل گردیده است . فولکلوریا دانشی در اختیار توده ی مردم . آن چه به عنوان دانش در میان عوام رایج است مسلما سینه به سینه و نسل به نسل به طور شفاهی در میان قرن ها و نسل ها در گذر است پس مجموعه ای خواهد بود شامل افسانه‌ها ، داستان‌ها ، موسیقی ، رقص ، تاریخ شفاهی ، ضرب‌المثل‌ها ، باورهای عامه و آداب و رسوم . فرهنگ عامه، فرهنگ عامیانه، فرهنگ توده و فرهنگ مردم مترادف هایی است جهت معرفی بهتر واژه ی فولکلور. ایران به لحاظ پهناوری قلمرو در گذشته و قدمت تاریخی ،دارای آداب و رسوم و عقاید متنوع است و به همین لحاظ دارای فولکلور غنی است.

مطلب اصلی

چرا موزه ی فولکلور ؟ چه ضرورتی دارد که فولکلور به موزه آورده شود ؟

بیایید به موزه از زاویه ای جدید نگاه کنیم ،ورای زوایا یی که تا به حال به آن نگریسته شده است . موزه به منظور ممانعت از به فراموشی سپردن شدن یک ارزش ، ممانعت از تغییر،تحریف و یا نابودی آن و نیز جلوگیری از ثبت آن ارزش به نام قوم ،ملیت ویا فرهنگ دیگری است .پس چرا همواره انتظار می رود که شیئیت یک ارزش ویا یک شی با ارزش در موزه به نمایش گذارده شود ؟ آیا نباید برای ارزشی که فاقد جسمیت است نیز مکانی در موزه در نظر گرفت؟آیا می توان به صرف این که یک ارزش ، شئ نیست آن را نادیده گرفت تا فراموش شود ؟

سال هاست که بین دو کشور افغانستان و ترکیه بر سر ملیت مولانا جلال الدین بلخی بحث و مجادله است زیرا که محل تولد وی هرات افغانستان و محل دفن او قونیه ی ترکیه می‌باشد. چه مدرکی‌ بزرگ تراز کتاب مثنوی معنوی مولوی به زبان فارسی سلیس برای اثبات ایرانی‌ بودن وی ؟ چرا مردم ازسراسر دنیا برای تماشای رقص سما ،این رقص معنوی ، ارزشمند و البته ایرانی‌ در شهر قونیه گردهم جمع شوند و بزرگداشت مولانا را جشن بگیرند؟ در مسکو، پایتخت کشور روسیه به هنگام تماشای رقص ملی این کشور ، درمی یابیم که آداب و رسوم مملکتمان که پشتوانه ی آن فرهنگ غنی و فلسفه ی فکری مردم مان است را ، در جایی‌ به غیر از ایران به تماشا نشسته ایم. همه ساله در کشورهای همجوار چون لهستان ، پاکستان ،قزاقستان و ... شاهد برگزاری جشن نوروز، آیینی صد در صد ایرانی ونیز سایر مراسمات مذهبی ، ملی و آیینی به عنوان جشن ملی هستیم. ا لبته روسیه،ترکیه،افغانستان، لهستان ، پاکستان ،قزاقستان و سایرکشور‌های هم جوار زمانی‌ جزء کشور ایران بوده اند و اینکه آداب و رسوم ، فرهنگ و در نتیجه جشن های ملی‌ این اقوام و ملل هم ریشه با آداب و رسوم،فرهنگ و جشن های ایرانی‌ باشد، نه تنها دور از ذهن نیست بلکه باعث افتخار است.به این شرط که بر همه ی دنیا ایرانی‌ بودن ریشه ی این فرهنگ روشن گردد و این موضوع ممکن نیست مگر با طراحی موزه‌ای با عنوان موزه فولکوریک ایران و اجرای جشن های ملی‌،مذهبی‌،آیینی در این موزه .

پروژه ای که در زیر به تفکیک طبقات توضیح داده می شود ، طرح پیشنهادی برای موزه ی فولکلوریک ملی می باشد.

پروژه در ۳ سطح طبقاتی تعریف میگردد:

سطح اول شامل میدانگاه ورودی ،سالن آمفی تئاتر ،بخش مدیریت ،حراست،بانک و بخش‌های خدماتی است. میدانگاه ورودی مکانی است جهت برگزاری اعیاد و جشن‌های آیینی و خاص ایرانی‌ همچون عید نوروز،چهارشنبه سوری،شب یلدا و ... .در گذشته مردم این اعیاد و جشن‌ها را با هم و به صورت دسته جمعی جشن می‌گرفتند ولیکن امروزه عید نوروز به سفره‌ای کوچک در خانه‌هایمان ختم میگردد و یا جشن چهارشنبه سوری شبی‌ مخاطره آمیز همراه با رعب و وحشت برای تمام شهر به ارمغان می‌‌آورد و در شب یلدا جمع کوچک، نهایتاً ۱۰-۱۵ نفره در منزل پدر بزرگ‌ها و مادر بزرگ‌ها جشن می گیرند .این میدانگاه وسیع ،فرصتی به منظور یک دورهم نشینی ایرانی‌ برای تعدادی افراد بسیار زیادی اعم از ایرانی‌ ویا مهمان هایغیرایرانی‌ که تمایل به حضور در جشن ایرانی‌ ها را دارند، فراهم می‌‌آورد.

سالن آمفی تئاتر که در واقع قلب موزه است مکان برگزاری مراسم مذهبی‌ وآیینی است. در موزه‌های مختلف دنیا در سالن‌ها ،اتاق‌ها و یا راهرو‌ها ،اشیای گران بهای بسیاری را به نمایش گذاشته اند که شما برای دیدن آن‌‌ها باید از فضایی به فضای دیگر و از بخشی به بخش دیگر جابه جا شوید و این در حالی است که در موزه فولکوریک، همین طور که روی صندلی خود در آمفی تئاتر نشسته اید ، در مدت کوتاهی فرهنگ ، آداب ورسوم ، نوع نگرش و خلقیات اقوام مختلف ایرانی را در نحوه ی اجرایشان به تماشا می نشینید.

سطح دوم شامل رامپ نمایشگاه و طبقه ی دوم آمفی تئاتراست . نمایشگاهی که در طول یک رامپ تعریف می گردد. نمایشگاهی از جواهرات ،لباس ها ، کتب و مجلات با موضوع مردم شناسی ، فرهنگ شناسی و موسیقی اقوام مختلف ایرانی است.

در سطح سوم یک رستوران و شربت خانه با انواع غذاها و شربت های محلی و ایرانی طراحی شده و همین طور راه پله ای سیال که رستوران و شربت خانه به لنداسکیپ متصل می کند و این در حالی است که به هنگام پایین آمدن از این پله ، از یک سو بر میدانگاه ورودی و از سوی دیگر به لنداسکیپ مشرف هستید.

سطح چهارم

آخرین لول طبقاتی هر پروژه ، اوج کمال آن پروژه است . در واقع اوج کمال دروحدت و یکی شدن است که به نظر من ازدواج یکی از زیباترین جلوه های وحدت می باشد، پس درآخرین طبقه ی ساختمان موزه یعنی در اوج ، اوج کمال را به نظاره می نشینیم و آداب و رسوم غنی ایرانیان در برگزاری مراسمات عروسی موید این تفکر خواهد بود.

برنامه ی موزه

ابتدا اجرای مراسم ملی ، مذهبی و آیینی در سالن آمفی تئاتر با توجه به تقویم باستانی می باشد . پس از اتمام ، همه ی بازدید کنندگان از طبقه ی دوم آمفی تئاتر به سمت رامپ نمایشگاه هدایت می شوند . نمایشگاه به صورت غرفه غرفه می باشد و هر غرفه معرف آداب و رسوم و پوشش قوم خاصی است.

اکنون نوبت فراغتی در رستوران و شربت خانه می باشد و سپس پایین آمدن از پله های سیال متصل کننده ی رستوران به لنداسکیپ . در هنگام فرود آمدن ، بافت تجاری در لنداسکیپ قابل رویت است . در قسمت تجاری موزه ، لباس ها ، جواهرات ، شیرینی ها و دسرهای قسمت رستوران و شربت خانه و لوح فشرده ی اجرای مجموعه مراسمات ملی ، مذهبی و آیینی ایرانی به تفکیک به فروش می رسد.

لازم به ذکر است که پارکینگ و دسترسی ها شامل ورودی ها و دسترسی های افقی و عمودی هر قسمت به خصوص سالن ازدواج از سایر قسمت های موزه متفاوت و متمایز طراحی گردیده است .

در مورد سایت و محل ساخت موزه با توجه به اینکه موزه ی فولکوریک ایران یک پرژوه ی ملی‌ است ،از نظر نگارنده ی طراح ، پایتخت بهترین مکان برای احداث ساختمان موزه می‌باشد.

نتیجه گیری

فرهنگ یک ملت هویت آن ملت می باشد و جهت ممانعت از به فراموشی سپرده شدن این هویت باید از فرهنگ آن ملت به بهترین شکل ممکن پاس داری نمود. تجلی و بازتاب فرهنگ هر قوم را می توان در آداب و رسوم ، عقاید و حتی نحوه ی زندگی آن ها نظاره گر بود . با توجه به حضور اقوام متفاوت در کشورمان ، فرهنگ های متفاوتی در زیر یک بیرق جمع شده اند . این تفاوت ها همان طور که فولکلوری غنی را پدید آورده ، مسئولیت سنگینی نیز در جهت گردهم آوری ، حفظ و حراست ازاین فرهنگ ها را بر دوشمان نهاده است. پس نیازمند مکانی جهت گردهم آوری ، حفظ و حراست ازاین فرهنگ ها می باشیم. چه فضایی کاراتر از موزه . موزه ای که در آن ، این بار به جای نمایش جسمیت یک شئ ، روح فرهنگ را به نظاره می نشینیم. موزه ای با عنوان موزه ی فولکلوریک ایران.