انتقاد از طرح نوزاد سه والد

مهر: دکتر محمود تولائی رئيس سازمان بسيج علمی پژوهشی و فن آوری کشور با انتقاد از اعلام خبر «امکان تولد نوزاد سه والد در ایران با هدف جلوگیری از تولد نوزاد معلول» گفت: این روشی که در این خبر تشریح شده است، شبیه کلونینگ است که در این روش سلول را تخلیه کرده و هسته ای از سلول دیگر را در آن جایگزین می کنند. وی افزود: در این روش که بدان اشاره شده است، هسته را نگه می دارند و سیتوپلاسم و اجزاء آن که میتوکندری است را از سلول دیگر جایگزین می کنند. این روش شبیه کلونینگ است که در سلولهای انسانی به دلیل عوارضی که برایش مطرح است و هنوز بسیاری از ابعاد آن روشن نشده است، کاربرد آن به لحاظ علمی برای انسان ممنوعیت دارد و هم فقهای ما تاکنون اجازه نداده اند. این عضو انجمن ژنتیک کشور تأکید کرد: در روش جایگزین سیتوپلاسم و میتوکندری که در این گزارش بدان اشاره شده است، به نوعی انتقال ژن مطرح است یعنی میتوکندری هم حاوی ژن است و در این روش هم عوارضی قابل پیش بینی است، یعنی حتی اگر به دلیل علمی کاری امکان پذیر باشد، حتما باید روی عوارضش کار شده باشد و معمولا فرایند کار بدین صورت است که بعد از اتمام مراحل تحقیقاتی و آزمایشگاهی باید اول روی حیوان کار شود و بعد از بررسی دقیق، نتایج آن به کمیته اخلاق پزشکی ارائه شود و کمیته های اخلاق پزشکی ناظر بر صدور مجوز برای انجام چنین موضوعاتی هستند. دکتر تولایی یادآور شد: اگر کمیته اخلاق پزشکی مجوز صادر کردند حتما هم مراتب سلامت پزشکی موضوع را مورد توجه قرار می دهند و هم وجاهت شرعی آن را بررسی می کنند. بنابراین اگر کسی بخواهد بدون طی کردن چنین فرایندهایی، آن هم روی سلولهای انسانی کاری انجام دهد باید حتما تعهد دهد که تبعات احتمالی ناشی از عوارضی که قابل پیش بینی است را نیز بر عهده می گیرد. وی تأکید کرد: امروز فرصتهای دیگری در حوزه باروی در کشور وجود دارد که ضرورتی ندارد از روشهایی که هنوز مراحل تست حیوانی آن طی نشده و از لحاظ اخلاق پزشکی مورد بررسی قرار نگرفته است، بهره بگیریم. در مواردی که احتمال معلولیت قابل پیش بینی است بهتر است حاملگی به صورت طبیعی صورت گرفته و خانواده ها از روش تشخیص قبل از تولد که تا ۱۶ هفتگی هم شرعا امکان سقط جنین معیوب وجود دارد، استفاده کنند که هم روشی شرعی است و هم به لحاظ قوانین جاری کشور قانونی است و در مواردی که قطعیت معلولیت به هر دلیلی از سوی متخصصین تشخیص داده شده است و اشکال را ناشی از مادر متصورند، «روش اهدای تخمک» الان وجود دارد که این هم راهکار شرعی و هم قانونی دارد. رئيس سازمان بسيج علمی پژوهشی و فن آوری کشور عنوان« نوزاد سه والد» را در این گزارش خدشه دار خواند و تصریح کرد: والد یا صاحب تخمک و یا صاحب اسپرم است که در اینجا برای صرفا سیتوپلاسم، اطلاق والد صحیح نیست و به نظر می رسد که باید این مباحث علمی و تحقیقاتی را از فضای ژورنالیستی و تبلیغاتی دور نگه داریم چون بالاخره کارهای زیادی در داخل آزمایشگاه شدنی است اما بحثها در مورد تبعات اخلاق زیستی و اخلاق پزشکی آنها مطرح است و این بحثها در تمام ادیان و مذاهب نیز وجود دارد و عمدتا این نوع تحقیقات در دنیا بر روی موجودات گیاهی و حیوانی متمرکز می شود تا تبعات اخلاق پزشکی کمتری به دنبال داشته باشد و بعد از اینکه این مراحل طی شد و کمیته های اخلاق پزشکی آن را تأیید کردند تازه خبرشان را مطرح می کنند و به نظر می رسد رسانه ای کردن این گونه موضوعات اصلا درست نیست. دکتر تولایی طرح چنین اخباری را در واکنش به دستاوردهای کشورهای دیگر، صحیح ندانست و تأکید کرد: هر حرفی که در دنیا مطرح می شود را که ما نمی توانیم دنباله رو آنها باشیم ما یک کشور با نظام مبتنی بر مبانی دینی هستیم و حتی کشورهایی که حکومتهای غیردینی هم دارند مبانی اخلاقی را در حوزه پزشکی و زیستی مطرح می کنند مثلا همین فرایندی که منجر به تولد گوسفند دالی در آمریکا شد، حدود ۱۰ سال از کلیسا مخفی نگه داشته شد و مراحل تحقیقاتی آن مخفیانه طی شد و بعد از اینکه به یک فرایند اطمینان بخش رسیدند آن را آشکار کردند چه رسد به اینکه از این روشها در جوامع انسانی استفاده کنند، لذا توصیه می شود از رسانه ای کردن این موضوعاتی که مراحل زیادی را باید پشت سر گذارد، اجتناب شود.