قطع درختان جنگل به رانش زمین منجر شد

وعده‌های انتخاباتی نه تنها تیشه به ریشه قدیمی‌ترین جنگل‌های جهان زده، بلکه جان مردم روستای شیرین‌آباد در منطقه جنگل ابر را هم به خطر انداخته است. آنقدر که «مقصودلو» استاد دانشگاه در گفت‌وگو با تهران‌امروز احتمال می‌دهد که اگر این روند ادامه داشته باشد و استانداری همچنان مصر به ساخت جاده باشد، رانشی که بر گلوی جنگل ابر چنگ می‌زند، روستای شیرین‌آباد و اهالی آن را هم می بلعد. حال این سوال از سوی افکارعمومی مطرح است که چه کسی پاسخگوی زخمی که بر جان طبیعت این منطقه وارد شده و جوامع انسانی آن را تهدید می‌کند،است؟ نماینده شهر، استانداری گلستان، سازمان محیط‌زیست یا سازمان جنگل‌ها، منابع طبیعی و آبخیزداری؟ قهر طبیعت با مجوز مدیران روستای شیرین‌آباد تاکنون دو نفر را به دلیل سیلاب ناشی از قلع و قمع درختان جنگل ابر از دست داده اما شواهد نشان می‌دهد که قهرطبیعت در این منطقه به کشتن دو نفر راضی نیست و کارشناسان احتمال مدفون شدن این روستا را به دلیل رانش زمین در این منطقه می‌دهند. رانشی که درست از نقطه‌ای شروع شد که تیرماه گذشته درختان آن به پشتوانه استانداری گلستان و با مجوز یک مصوبه دولتی قلع و قمع شدند. یک هفته بعد از آنکه محمود احمدی‌نژاد، رئیس دولت دهم در سفر به سمنان در فرودین ماه سال‌جاری اعلام کرد که گیر بزرگ محیط‌زیست جاده ابر برطرف شده، رانش زمین جان شیرین‌آبادی‌ها را به لرزه انداخت تا عدم توجه به زیست‌بوم همچنان قربانی بگیرد. روزی که مجوز جاده «جنگل ابر» با تلاش نماینده علی‌آباد کتول و استانداری گلستان و با امضای رئیس سازمان حفاظت از محیط‌زیست کشور و سازمان جنگل‌ها ومنابع طبیعی وآبخیزداری به تایید رسید، خبرنگار «تهران امروز» از «محمدجواد محمدی‌زاده» رئیس سازمان محیط‌زیست پرسید اگر قطع درختان در این منطقه و وقو ع سیلاب به مرگ کسی منجر شود، چه کسی مسئولیت آن را برعهده می‌گیرد؟ اما او هیچ پاسخی نداد. کمتر از یک ماه پس از قطع درختان جنگل، سیلاب ناشی از فرسایش خاک- به زندگی مردم «علی‌آبادکتول» سرازیر شده و مرگ چهار نفر را در این منطقه رقم زده ‌است که دو نفر از آنها از روستای شیرین‌آباد بودند. اما باز هم کسی خود را ملزم به پاسخگویی درباره مرگ‌های ناشی از سیلاب این منطقه ندانست. رئیس‌جمهور هم که پایش به سمنان رسید اعلام کرد که گیر بزرگ محیط‌زیستی برداشته شده است. حال افکارعمومی می‌پرسد رئیس سازمان حفاظت از محیط‌زیست و سازمان جنگل‌ها که پای مجوز ساخت این جاده را امضا کرده‌اند، الان چه پاسخی برای اهالی روستای شیرین‌آباد دارند؟ سازمان جنگل‌ها که سال‌ها در مقابل ثبت جهانی جنگل‌های هیرکانی در فهرست یونسکو برای حفاظت بیشتر مقاومت کرده و هماره مدعی مدیریت اصولی خود روی این جنگل‌ها بوده، چه جوابی برای روستانشینان دارد؟آن هم به خاطر جاده‌ای که «پیمان یوسفی‌آذر» مدیرکل سابق جنگل‌های خارج از شمال سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور درباره آن به تهران‌امروز می‌گوید: «این جاده 6 ماه از سال به دلیل یخبندان کاملا مسدود است و هیچ استفاده‌ای از آن نمی‌شود.» از سویی دیگرجان شیرین‌آبادی‌ها در حالی تهدید می‌شود که مسئولان از جمله استانداری گلستان خوب می‌دانند و می‌دانستند که با وجود جاده‌های قابل دسترسی هیچ نیازی به ساخت جاده جدید نیست. آن هم در جنگلی که 7 سال در مقابل بلدوزرها مقاومت کرد اما قافیه را به یک مصوبه دولتی باخت. موافقان ساخت این جاده اطلاع دارند هم‌‌اکنون از 9 محور ارتباطی بین استان گلستان و سمنان سه محور کاملا آسفالت است: محور آسفالت شهرستان آزادشهر به خوش ییلاق و شهرستان شاهرود،، شهرستان گرگان به چهارباغ و شهرستان شاهرود، محور آسفالت شهرستان مینودشت،گالیکش، فارسیان، حسین آباد کالپوش، میامی، شهرستان شاهرود. زمان تردد خودرو‌ها از شاهرود تا گرگان حداکثر 2 ساعت است. ضمن اینکه سه راه آسفالت دیگر، استان سمنان را به استان مازندران متصل می‌کند. به گفته مقصود لو، هنگامی که کارشناسان و متخصصان محیط‌زیست و راهسازی فریاد می‌زدند و هشدار می‌دانند ساخت و خاکبرداری برای جاده‌ای که به هیچ عنوان نمی‌توان به آن جاده روستایی گفت در منطقه‌ای با شیب 80 تا 90 درصد و از بین بردن پوشش گیاهی موجود درآن با موازین علمی و ارزیابی‌های زیست‌محیطی همخوانی ندارد، مسئولان تنها با تکذیب کردن و غیرکارشناسی خواندن این هشدار‌ها، فقط به فکر منافع خودشان بودند و به این روز فکر نمی‌کردند. البته یکی از مخالفین ساخت این جاده، فاضل معاون طبیعی سابق سازمان محیط‌زیست بود که همین مخالفت‌ها به گفته محمد درویش عضو موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور باعث برکناری او شد. عباس پاپی‌زاده بالنگان، نماینده مردم دزفول در مجلس شورای اسلامی با انتقاد از موافقت دولت با عبور جاده از جنگل ابر، می‌گوید: «متاسفانه عملکرد دولت در حوزه محیط‌زیست در چند سال اخیر نشان‌دهنده این است که دولت مسائل اقتصادی را به موضوعات و حیات زیست‌محیطی ترجیح می‌دهد.» دکتر اصغر فاضل احتمال رانش طبیعی در منطقه ابر را کم می‌داند واعتقاد دارد که دود از کنده برنامه‌های مدیریتی و دخالت‌های انسانی بلند می‌شود: «موقعیت جنگل ابر نیز به دلیل شرایط زیستگاهی پیچیده، نوع ساختار گیاهی، شیب تند و قرار گرفتن در منطقه‌ای که به لحاظ اقلیمی از بارندگی‌های متناوب و بعضا با حجم بالا برخوردار است، شرایط شکننده‌ای دارد که دستکاری انسانی در آن احتمال بروز هر یک از این ناهنجاری‌ها را افزایش می‌دهد.» او تاکید می‌کند که به‌طور طبیعی و عادی در یک منطقه جنگلی به‌ویژه در مناطق جنگلی پهن برگ مانند جنگل ابر انتظار بروز اتفاقاتی مانند سیل و رانش زمین را نداریم، اما هرگونه دستکاری انسانی از قبیل برش مقطعی زمین، ایجاد فشارهای فیزیکی و تاثیر سازه‌های انسان ساخت می‌تواند موجب ناپایداری سطحی زمین شده و رانش زمین را در پی داشته باشد. حال سوال اینجاست که مطالعات و ارزیابی چطور مسئولان را به رغم همه هشدارها، مصمم به ساخت چنین جاده‌ای کرده است؟ فاضل دو احتمال می‌دهد: «احتمال اول این است که مطالعات و ارزیابی اثرات زیست‌محیطی توسعه در این منطقه صورت نگرفته باشد و بدون انجام این مطالعات یک توسعه کورکورانه و دستکاری غیراصولی در محل صورت گرفته باشد که در این صورت یک اقدام غیرقانونی صورت گرفته که مستلزم پیگیری و برخورد قانونی است.» او احتمال دیگری هم می‌دهد: «ممکن است مطالعات و ارزیابی زیست‌محیطی صورت گرفته باشد، اما پیمانکار یا مجری طرح بدون توجه به توصیه‌های این مطالعات و ارزیابی‌ها، خودسرانه و خارج از اصول فنی، اقداماتی انجام داده باشد که باز هم تخلف محسوب شده و قابل پیگیری و برخورد است.» آنچه که ازحرف‌های فاضل معلوم می‌شود این است که منطقه ابر به‌طور طبیعی سیل زا و زلزله خیز نیست بلکه فعالیت‌های انسانی آن را در سراشیبی حوادث طبیعی قرار داده است. او نکته دیگری را هم گوشزد می‌کند؛ تخلفی صورت گرفته است و پیگیرد قانونی دارد. حال یک سوال در اذهان عمومی می‌چرخد. دخالت‌های انسانی تاکنون خسارت‌های مالی وجانی زیادی برای کشور و مردم مناطق شمالی کشور به‌وجود آورده است اما تاکنون از پیگرد قانونی، خبری نبوده است. آیا جنگل ابر می‌تواند این بار پیشتاز برخوردهای قانونی با کسانی باشد که جان مردم و خاک سرزمین مان را در خطر نابودی قرار داده‌اند؟