نجاری که سوسنگرد را نجات داد / عکس

فارس: فتح‌الله همتی پیرامون خاطرات خود از سال‌های دفاع مقدس می‌گوید: با حمله عراق به همراه یکی ـ دو نفر از بچه‌های کارگاه خودمان را به اهواز رساندیم، در خط و پشت خط نیز بر سر زبان‌ها افتاد و معروف شدم به «دایی همتی جبهه‌ها». نیاز، آدم را می سازد و غنی می کند و سختی ها وا می دارد که بهترین تفکرها را انجام دهی. لحن مهربانی دارد و همه دایی همتی صدایش می کنند، جلو می روم، می گوید: خوبی دایی جان؟ روزگار چطور است؟ با خود اندیشیدم شاید با کسی یا آشنایی مرا اشتباه گرفته است که از تعجب من به خنده می آید و می گوید: من دایی همتی ایرن هستم و همه دختر و پسرهای ایران زمین خواهرزاده های من می شوند، اطرافیانش هم شروع به خنده می کنند و از من هم دعوت می کنند تا همراه جمع آنها خاکی شوم، واقعا این همه خاک را از جبهه ها آورده اند؟ صمیمی و مهربانند و تقریبا همگی گویشی از جنوب کشور دارند، دایی همتی با لهجه لُری خود می گوید اینها بچه های سوسنگرد و دشت آزادگان هستند. منم از بروجرد، سال 59 خودم رو قاطی آششون کردم، می خندد و ادامه می دهد: عجب آش خوشمزه ای هم است. دایی می گوید: قبل از انقلاب از بروجرد به تهران آمدم و در مغازه خواهرزاده ام به حرفه نجاری مشغول شدم، چشمکی و نیش خندی می زند و می افزاید: چون خیلی دوست داشتنی بودم، همه داخل کارگاه برایم جان می دادند به پیروی از خواهر زاده ام من را دایی صدا می کردند، سالها گدشت و با حمله عراق به همراه یکی دونفر از بچه های کارگاه خودمان را به اهواز رسانیدم، در خط و پشت خط نیز بر سر زبانها افتاد و معروف شدم به دایی همتی جبهه ها!

«فتح الله همتی» معروف به «دایی همتی» پل چوبی جاده سوسنگرد ـ بستان را ساخت. این پل 85 متری در عملیات امام مهدی (عج) مهمترین راه محسوب می شد، این پل که اولین راه بین رودخانه در جبهه بود به پل «دایی همتی» معروف شد. فتح الله همتی با بیان اینکه عراقی ها در ماه های ابتدایی جنگ تحمیلی سوسنگرد را محاصره کرده بودند می گوید: ما پشت رودخانه در پدافند بودیم و عراقی ها مقابل ما بودند؛ برای انجام برخی مأموریت ها باید با قایق به آن طرف رودخانه می رفتیم، قبل از اجرای عملیات امام مهدی(عج) در اسفند 1359 و حضور گسترده نیروها در منطقه، امکان عبور از رودخانه با قایق وجود نداشت و باید برای جابجایی گسترده نیروها کاری می کردیم. * پلی که دایی ساخت! دایی همتی می افزاید: گفتم باید یک پل روی رودخانه بزنیم؛ عرض رودخانه تقریبا 85 متر بود و برای ساخت پل، سیم بوکسل آوردم و از این طرف رودخانه به آن طرف کشیدم و با کمک رزمنده‌ها با ریختن بتن روی زمین، سیم بوکسل را محکم در زمین نگه داشتیم. آب رودخانه بالا آمده بود و بچه ها با قایق می رفتند و سیم بوکسل را جابه جا می کردند. هنگام کار، دشمن بمب و گلوله به طرف ما می ریخت؛ هنوز سیم بوکسل کاملاً وصل نشده بود که خمپاره ای در اطراف ما به زمین خورد و تعدادی از رزمنده ها مجروح شدند؛ یک سرباز هم از ناحیه دستش مجروح شد اما همت بچه ها این سیم به دو طرف وصل شد.

برای ساختن پل، تخته های سه متری درست کردیم و بچه ها این تخته ها را با سیم به هم وصل کردند؛ بالاخره این پل 85 متری ساخته شد و برای اینکه روی آب خیلی تکان نخورد، غواص هایی داخل رودخانه رفتند و این پل را از پایین با سیم بوکسل به کف رودخانه وصل کردند. * مهندس دایی همتی! فردای آن شب فرمانده آمده بود و پرسید مهندس این پل کیست؟ بچه با خنده گفته بودند: مهندس دایی همتی طراح آن است . فرمانده خواسته بود تا من راببیند. یکی از رزمنده ها دوان دوان آمد نفس زنان گفت مهندس دایی! مهندس دایی! خنده ای تحویل خوش مزگیش دادم گفتم: مگر سر آوردی؟ محمد جواب داد: به جان خودم فرمانده گفت برو و مهندس دایی همتی را صدا کن. همه بچه زدند زیر خنده! به آنها تشری زدم و با محمد رفتم ببینم چه خبر است. وقتی پیش فرمانده رسیدم گفت: مهندس دایی همتی شمایید؟ که من هم زدم زیر خنده و گفتم: من نجار دایی همتی، دایی رزمنده ها هستم امری هست در خدمتم. فرمانده ادامه داد: پل را شما طراحی کردید؟ گفتم: نظر من بود که اینگونه ساخته شود و همت بچه ها آن را ساخت و استوار کرد. * نیاز، آبستن زایش تفکر است دایی رو به من ادامه می دهد: دخترم در طول جنگ از این ابداعات کم نبود، نیاز آدم را می سازد و غنی می کند و سختی ها وا می دارد که بهترین تفکرها را انجام دهی و من از این مقوله مستثنی نبودم، وقتی نیاز نداری دنبال راه حل برای رفع آن نیستی. وی بیان می کند: پل های دیگری در زمان جنگ با ابزار ساده و همچنین پیچیده ساخته شد که از بین آنها می توانم به پل های پل بشکه ای، پل ضربتی، پلهای دوبه ای، پلهای متحرک و معلق، فرش باتلاقی و باتلاقروی جبل و همچنین پل های تانک رو اشاره کنم. * پلی از بشکه این رزمنده بیان می کند: طرح پل بشکه ای در عملیات ثامن الائمه (ع) ساخته شد که برای ساخت آن بشکه های 220 لیتری خالی را جمع آوری کرده و با متصل کردن آنها به یکدیگر کار جابه جایی نیروها و امکانات در عملیات شکست حصر آبادان انجام شد. * پل برای عبور تانک وی ادامه می دهد: تقریبا هیچ رودخانه ای نتوانست بچه های مهندسی جهاد را شکست بدهد. طراحی و اتصالات قطعات پل های تانک رو آن قدر استادانه بود که دو نفر نیروی معمولی می توانستند آن را روی رودخانه نصب کنند. البته این پل که ساده مونتاژ می شد، کاملا بر اساس محاسبات مهندسی طراحی و ساخته شد تا جایی که کاروان تانک های 60 تنی روی آن عبور می کردند. عراق مدت ها نفهمید ایران چطور بدون پل ، فاو را پشتیبانی می کند. خضر، این وسیله عظیم الجثه که نه خروش اروند حریفش شد، نه حملات هواپیماهای عراقی، با یک ایده مهندسی و اجرای ساده، بین دو ساحل اروند حرکت می کرد. یک موتور تراکتور روی یک قطعه پل شناور نصب شد و یک سیم بکسل که در دو طرف اروند محکم شده بود، به رینگ چرخ این تراکتور متصل بود. روی این خضرها همه چیز قابل جابه جایی بود حتی تانک و کامیون های پر از بار.

دایی درباره رودخانه های غرب کشور می گوید: بر عکس رودخانه های جنوب به دلیل دره های شیب دار و عمیق، خروشان و نا آرام هستند که روش ساخت پل ضربتی در عملیات در این دو منطقه متفاوت است. در این رودخانه ها با لوله های بسیار بزرگ بسترسازی و بعد روسازی می شد تا در برابر سیلابهای خروشان مقاوم باشند. * ساخت پل دوبه ای وی به یاد می آورد: شهید هزاردستان که طراح بسیاری از پل‌ها و سازه های جهاد در جنگ تحمیلی محسوب می شود توانست با طراحی پلهای دوبه ای (قطعات فلزی شناوری که در بنادر جنوب برای تخلیه و بارکشی استفاده می شود) نام خود را به عنوان یکی از جهادگران دفاع مقدس ثبت کند و در طول سه سال حضور در جبهه ها تا زمان شهادتش 12 پل روی کارون و بهمنشیر ساخت. * پلهای متحرک و معلق پل خیبر، پل بعثت، پلهای متحرک و معلق در جنوب و غرب کشور ازجمله شاخص ترین پلهای ساخته شده در دوران دفاع مقدس است. پلهای معلق در کوهستانهای صعب العبور مناطق غرب کشور از ویژگیهای منحصر به فردی برخوردار بود به گونه ای که همچنان پس از گذشت سالها از پایان جنگ این سازه ها کاربری دارد. دایی اظهار می کند: پل خیبر که از آن به عنوان یکی از شاهکارهای مهندسی جنگ نام برده می شود، بزرگترین پل شناور دنیا به طول 14 کیلومتر است که بر روی هور زده شد. برای شناورسازی آن از مواد پلیمری استفاده شد تا در صورت حمله هوایی دشمن به سرعت قابل تعمیر و تعویض باشد و در فواصل معینی از طول پل پارکینگ و محل توپ ضد هوایی تعبیه شد و قطعات یدکی نیز در طول مسیر به پل اصلی متصل شد تا در صورت نیاز به سرعت عوض شود. ساخت پل بعثت در عملیات والفجر8(فتح فاو) ساخته شده که برای در امان ماندن از آتش شدید دشمن و اتصال ایران به فاو بر روی اروند خروشان در حالی کلید خورد که اکثر نظامیان با آن مخالف بودند اما جهادگران با محاسبات دقیق و شبانه روزی خود بر روی اروند این پل را در ماه رمضان و در گرمای طاقت فرسای جنوب ساختند و با لوله هایی با قطر 156 اینچ دو ساحل اروند را یه یکدیگر متصل کردند. * ساخت پل بروی باتلاق وی در انتها می گوید: جهادگران علاوه بر ساخت "فرش باتلاقی" که یک سازه مهندسیی و ساخته شده از پروفیل های محاسبه شده آلومینیوم است،"باتلاقروی جبل" را برای عبور از باتلاق و نیزارها ساختند؛ این دستگاه بزرگ با چرخهایی با قطر بیش از 4 متر برای یدک کشی، بازکردن راه و موانع در باتلاقها و نیزارهای جنوب ساخته شد. در کل نو آوری و تلاش بچه برای رسیدن به پیروزی کم نبود و این تنها گوشه ای از آنچه بود توسط من روایت شد.