بلوکه‌کردن‌بودجه‌متروکلانشهرهاتوسط‌‌دولت

هرچند در طول چند سال اخیر این مترو تهران است که به فصل جدایی دولت از مدیریت شهری برای توسعه حمل و نقل عمومی شده است، اما گویا این رویکرد مانند یک ویروس به جان مترو کلانشهرها افتاده است. پرداخت نکردن بودجه و یارانه بلیت مترو و اتوبوس سنگ بزرگی است که این روزها دولت پیش پای مدیران شهری قرار داده تا روند توسعه و تکمیل مترو به عنوان یک وسیله نقلیه پاک کند شود.متوقف شدن عملیات عمرانی بسیاری از خطوط مترو شهرهای بزرگی چون شیراز، اصفهان، اهواز، مشهد و حتی سردرگمی کلانشهرهایی مانند قم و کرمانشاه که قرار بود طرح مونوریل به عنوان باقیات الصالحات دولت در این شهرها باشد دلیلی بر این ادعاست به گونه‌ای که نه تکلیف مونوریل قم به رغم مخالفت‌های اعضای شورای شهر و تولیت حرم حضرت معصومه(س) نسبت به عبور آن از مقابل حرم مشخص است و نه عملیات اجرایی مونوریل کرمانشاه که قرار بود به جذب توریست این کلانشهر کمک کند در قالب طرح «مهرماندگار» شروع شده است. پرداخت نشدن یارانه بلیت مترو و اتوبوس از سوی دولت که قرار بود مطابق قانون به صورت سهم‌هایی یکسان از سوی دولت، شهرداری‌ها و مردم پرداخت شود در کنار پرداخت نکردن بودجه عمرانی مترو نخستین مانعی است که این روزها شهرداری‌های کلانشهرها به ویژه تهران با آن روبه‌رو هستند. سید جعفر تشکری هاشمی، معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران در این باره به روزنامه تهران امروز می‌گوید: «بررسی عملکرد دولت درسال‌های اخیر نشان می‌دهد که متاسفانه پرداخت یارانه‌ها سیر قهقرایی خود را طی می‌کند. از سوی دیگر شاید بتوان گفت که مدیران کلانشهرها در جلب مشارکت دولت برای حل مشکلات شهروندان در حوزه حمل‌و‌نقل ناکام بوده‌اند چراکه دولت همچنان یارانه‌های این بخش را بلوکه کرده است.» به رغم آنکه امسال نمایندگان مجلس مبلغ 100 میلیارد تومان در بخش یارانه بلیت مترو تهران و 300 میلیارد تومان در بخش یارانه بلیت اتوبوس کلانشهرها در قانون بودجه کشوری مصوب کرده‌اند اما با گذشت 10 ماه از سال فقط 10 درصد از یارانه حمل و نقل عمومی تهران در مجموع از سوی مسئولان دولتی پرداخت شده است که به تفکیک این رقم در بخش یارانه بلیت مترو به 13 درصد می‌رسد. کارشناسان حمل و نقل بر این باورند که متاسفانه پرداختی دولت برای یارانه‌ها وضعیت مناسبی ندارد، البته این سیاست در بخش اتوبوسرانی نیز قابل مشاهده است. وضعیت ناوگان اتوبوسرانی تهران بهتر از مترو نیست چرا که آمارها نشان می‌دهد دولت در دو‌سال اخیر نه تنها اتوبوسی را به مدیریت شهری تهران واگذار نکرده، بلکه روند پرداخت یارانه اتوبوسرانی روند مطلوبی نداشته است. این در حالی است که برابر توافقات با وزارت کشور باید یک سوم هزینه‌های سفر شهروندان توسط دولت تامین شود اما امروز ۹۰ درصد از هزینه‌های حمل و نقل عمومی‌شهروندان را شهرداری پرداخت می‌کند و دولت ۱۰ درصد از این هزینه‌ها را تامین می‌کند. مشکل پرداخت نکردن مطالبات بخش حمل‌و‌نقل عمومی تنها مشکل پایتخت نیست چرا که این ویروس به جان سایر کلانشهرهای کشور نیز افتاده است‌. معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری شیراز خبر از توقف 13 کیلومتر از مترو این کلانشهر به دلیل پرداخت نشدن بودجه از سوی دولت می‌دهد و به روزنامه تهران امروز می‌گوید: «از ابتدای سال تاکنون کمتر از 10درصد بودجه قطار شهری شیراز محقق شده است. نبود اعتبارات باعث شده که در اجرای سیستم‌ها و مدهای حمل‌و‌نقلی با مشکل مواجه باشیم.» مهندس غله‌دار بیان می‌کند: «به عنوان مثال فاز یک خط یک قطار شهری شیراز به طول 13کیلومتر اکنون در حال ساخت است و قرار بود تا سال آینده به بهره‌برداری برسد اما به دلیل پرداخت نشدن بودجه مترو از سوی دولت عملیات عمرانی این بخش از مترو شیراز به نوعی متوقف شده است.» او توجه نکردن دولت به نوسازی ناوگان فرسوده حمل‌و نقل عمومی را یکی دیگر از مشکلات پیش روی شهرداری شیراز می‌داند و در این باره توضیح می‌دهد: «اکنون 30هزار ثبت‌نام کننده در سامانه حمل ونقل شهر شیراز وجوددارد که برای نوسازی و نیز ساماندهی بار و جابه جایی مسافر ثبت‌نام کرده‌اند اما گویی نوسازی ناوگان‌های حمل‌و‌نقل عمومی و نیز اعتبارت موردنیاز برای ساماندهی جابه‌جایی بار از سوی دولت به فراموشی سپرده شده است.» وضعیت حمل و نقل عمومی در شهر رشت نیز دست کمی از سایر کلانشهرها ندارد. آن‌طور که مهندس بهارمست، معاون حمل‌و‌نقل و ترافیک این شهر به روزنامه تهران امروز می‌گوید، کمبود ناوگان اتوبوسرانی رشت و عملی نشدن وعده‌های دولت در واگذاری اتوبوس‌های جدید حمل‌و‌نقل عمومی را در این کلانشهر با مشکل روبه‌رو کرده است. هرچند در طرح جامع حمل و نقل عمومی شهررشت توسعه خطوط مترو مدنظر قرار نگرفته است اما توجه به ناوگان اتوبوسرانی این کلانشهر از مهم‌ترین رویکردها و چشم‌اندازهای حمل‌و‌نقل عمومی در این شهر توریستی به شمار می‌رود. معاون حمل‌و‌نقل و ترافیک شهردار رشت در این باره به روزنامه تهران امروز می‌گوید: «در سفرهای استانی رئیس‌جمهور به شهر رشت وعده داده شد 200اتوبوس به این شهر داده شود اما تا امروز فقط 55 دستگاه اتوبوس به شهرداری رشت داده شده، این درحالی است که از 128 دستگاه اتوبوسی که قبل از این در شهر رشت فعال بوده، فقط 70 دستگاه امکان بهره‌برداری دارد. به بیان دیگر باید گفت که رشت همچنان نیاز مبرم و جدی به نوسازی ناوگان اتوبوس خود دارد.» شهروندان کرج نیز به مانند سایر کلانشهرها چشم به راه اتوبوس‌های تازه نفس هستند. این در حالی است که همچنان مترو این کلانشهر که قرار بود از بودجه تخصیص یافته دولت در طرح مهر ماندگار استفاده کند در بلاتکلیفی به سر می‌برد. به گفته معاون حمل و نقل شهرداری کرج رشد جمعیت شهر کرج در چندساله گذشته بی‌سابقه بوده به گونه‌ای که در 10سال گذشته جمعیت شهر کرج افزایش قابل توجهی داشته است. حال آنکه این رشد فزاینده جمعیت با این سرعت نیازمند رشد زیرساخت‌های حمل ونقل عمومی است. مهندس فیروز‌فر به روزنامه تهران امروز می‌گوید: «امروزه ناوگان اتوبوسرانی شهر کرج 2000 اتوبوس دارد که 70 درصد آن را به بخش خصوصی واگذار کرده‌ایم اما متاسفانه هیج اتوبوسی نوسازی نشده است و ما مجبوریم اتوبوس‌های موجود را تعمیر و در حالت آماده به کار قراردهیم.» او در ادامه با اشاره به محقق نشدن وعده‌های رئیس‌جمهور در اجرای مترو این کلانشهر در قالب طرح مهرماندگار می‌گوید: «قرار بود قطار شهری ما از تسهیلات مهر‌ماندگاراستفاده کند اما هنوز این تسهیلات عملی نشده است درحالی که خود شهرداری کرج 14 کیلومتر از خط2 قطار شهری را تا خرداد ماه سال آینده به بهره‌برداری خواهد رساند.» به اعتقاد او وقتی یارانه‌ها به موقع پرداخت نمی‌شود، حمل‌ونقل عمومی هم از قافله عقب می‌ماند. شاید بتوان گفت که بی‌مهری دولت در توسعه حمل‌و‌نقل عمومی بیشتر از آنکه به تهران باشد، به کلانشهر محرومی چون زاهدان بوده است. معاون حمل و نقل و ترافیک شهر زاهدان در این باره به روزنامه تهران امروز می‌گوید: «متاسفانه به رغم اینکه از 250 اتوبوس شهر زاهدان 80 دستگاه معیوب است اما هنوز سهمیه اتوبوس‌های این شهر چه در سال 89 و چه در سال 90پرداخت نشده است.» مهندس ریگی ادامه می‌دهد: «قرار بود 320دستگاه اتوبوس خریداری شود و شهرداری زاهدان سهم خود را هم پرداخت کرد ولی متاسفانه باز دولت در عمل به تعهدات خود سستی کرد. شهرداری زاهدان هم با اتکا به اعتبارات خود 10دستگاه اتوبوس خریداری کرده که البته پاسخگوی نیاز مردم نیست.» معاون شهردار زاهدان با اشاره به تاثیرات افزایش قیمت و نوسانات ارزی به حمل‌و‌نقل عمومی این شهر به روزنامه تهران امروز توضیح می‌دهد: «در سال91 درآمد شهرداری زاهدان از حمل‌ونقل 400میلیون تومان بوده است. تصور کنید 400میلیون تومان چه مشکلی را می تواند حل کند درحالی که شرایط معیشتی شهروندان هم روز به روز بدتر می‌شود.» وضعیت مترو نصف جهان نیز شهروندان این شهر را دچار مشکل کرده است. آن‌طور که عباس حاج رسولی‌ها، رئیس شورای شهر اصفهان به روزنامه تهران امروز توضیح می‌دهد؛ دیگر اصفهانی‌ها از اختصاص اعتبار برای مترو از دولت قطع امید کرده‌اند بنابراین شهرداری باید در سال آینده بودجه ۱۰۰ میلیارد تومانی برای مترو اختصاص دهد. به گفته او اعتبارات امسال دولت برای مترو این شهر ۱۰۷ میلیارد تومان بودجه نقدی، ۱۵۰ میلیارد تومان اوراق مشارکت و ۲ میلیارد دلار کمک در نظر گرفته است که تاکنون فقط ۱۱ میلیارد تومان آن محقق شده است. در واقع محاسبات حاج رسولی‌ها نشان می‌دهد که از کل بودجه مترو اصفهان تنها ۲ درصد از آن توسط دولت تحقق یافته است. حاج رسولی‌ها کمبود اعتبارات، عدم دریافت سهمیه اتوبوس و یارانه سوخت، افزایش هزینه‌ها، کمبود اتوبوس، ناتوانی کارخانه‌های داخلی در تولید اتوبوس، افزایش عمر ناوگان اتوبوسرانی و اتوبوس‌های فرسوده و استاندارد نبودن بعضی از اتوبوس‌های گازسوز را از جمله مشکلات پیش روی حمل و نقل عمومی و ناوگان اتوبوسرانی می‌داند. این در حالی است که به گفته عباس روحانی، مدیرعامل شرکت اتوبوسرانی اصفهان و حومه شمار اتوبوس های فرسوده در اصفهان از مرز ۳۵۰ دستگاه گذشته و این در حالی است که با حذف سرویس‌دهی این اتوبوس‌ها، شهروندان با مشکلات جدی مواجه می‌شوند. او با تاکید بر اینکه دولت موظف است اتوبوس های جدید بابت سهمیه سال گذشته و سال‌جاری به اصفهان واگذار کند، بیان می‌کند: «دولت برابر قانون توسعه حمل و نقل عمومی سهم 82.5 درصدی خود را در خرید اتوبوس های جدید برای اصفهان پرداخت نکرده، البته هنوز از یارانه‌های بلیت اتوبوس خبری نیست.» جمشیدی، معاون حمل‌ونقل وترافیک شهرداری اصفهان نیز به روزنامه تهران امروز می‌گوید: «وقتی بعد از اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها 30درصد به استفاده از حمل ونقل عمومی افزوده می‌شود و وقتی بعد از نوسانات ارزی و گرانی‌های اخیر 7درصد دیگر بر آمار قبلی افزوده می‌شود متوجه می‌شویم که حمل ونقل عمومی نیاز امروز کلانشهرهای کشوراست و دولت باید هرچه سریع‌تر درخصوص حمل ونقل عمومی اقدامات لازم را انجام دهد که متاسفانه تا امروز به شکل مفید و کارا این اقدامات انجام نشده است.» آنطور که هلاکویی، مدیرعامل سازمان قطارهای شهری اهواز می‌گوید، هنوز اعتبارات سال 91 این کلانشهر در حوزه مترو از سوی دولت ابلاغ نشده است. طبق مصوبه مجلس شورای اسلامی در بودجه 91، مبلغ 99 میلیارد و 400 میلیون تومان برای پروژه قطار شهری اهواز در نظر گرفته شده بود اما از این مبلغ تاکنون حتی یک ریال به این سازمان ابلاغ نشده است.او تاکید می‌کند: «با گذشت 9 ماه از سال91، هنوز اعتباری دریافت نکرده‌ایم و هر چه اعتبارات دیر‌تر ابلاغ شود، زمان اتمام کار و به بهره‌برداری رسیدن پروژه نیز به‌‌ همان میزان به تاخیر می‌افتد.» هلاکویی معتقد است که تخصیص اعتبارات قطار شهری باید 100درصد باشد این در حالی است که تا کنون اهواز اعتباری بیش از 60‌الی 70 درصد دریافت نکرده است.» نپرداختن بودجه از سوی دولت به مترو این کلانشهر اولین پیامدی که داشت تعطیلی عملیات عمرانی در سه ایستگاه شهید بقایی، میدان ساعت و پردیس بود این در حالی است که بازگشایی نکردن فاینانس مترو اهواز یکی دیگر از مشکلاتی است که مسئولان این شهر با آن روبه‌روهستند.