چهره ماندگار ریاضی كشور درگذشت

ايسنا: پیکر این استاد فقيد، امروز در آرامگاه زرتشتیان تهران در قصر فیروزه آرام می‌گیرد. استاد شهرياري از چهره‌های ماندگار در عرصه علم و آموزش كشور، دوم آذرماه 1305 در محله «دولت خانه» كرمان به دنيا آمد. وي پس از اتمام دوران ابتدايي خود در دبستان كاوياني به دبيرستان ايرانشهر و سپس دانشسراي مقدماتي كرمان رفت و از آنجا كه شاگرد اول و دوم‌ها مي‌توانستند براي ادامه تحصيل به تهران بروند، در دانشكده‌ ادبيات تهران به تحصيل مشغول شد؛ اما به دليل شلوغي (350 نفره) كلاس‌هاي ادبي و از آنجا كه در مجموع شش نفر از آنها فارغ‌التحصيل مي‌شدند به رشته رياضي كه كمتر از 10 دانشجو داشت، تغيير رشته داد. وي، پس از پايان كلاس مقدماتي (معادل سال آخر دبيرستان) درصدد ورود به دانشگاه بر آمد. شهرياري جوان مايل بود كه تحصيلات خود را در دانشكده‌ فني دانشگاه تهران ادامه دهد، ولي پس از مدتي دريافت كه فارغ‌التحصيلاني نظير وي جز از طريق ورود به دانشكده‌ علوم يا ادبيات حق تحصيل در دانشگاه را ندارند. بنابراين از سال 1324 در رشته‌ رياضي دانشكده علوم ثبت‌نام كرد و همزمان به تدريس در دبستان كاخ واقع در ميدان رشديه و كلاس‌هاي شبانه اقدام كرد. نخستين كتاب شهرياري در سال 1327 به چاپ رسيد و در فروردين سال بعد براي نخستين بار به اتهام فعاليت‌هاي سياسي و ضدسلطنتي براي مدت سه ماه روانه‌ بازداشتگاه شد و از شركت در امتحان نهايي باز ماند. پرويز شهرياري در دوران زندان، زبان روسي را كه يكي از مهمترين زبان‌هاي علمي روزگار بود، به طور كامل فراگرفت كه بركات اين امر در طول بيش از نيم قرن تلاش‌هاي علمي وي در ترجمه‌ ده‌ها كتاب علمي از زبان روسي نمود يافته است. شهرياري جوان در سال 1329 - يعني زماني كه هنوز در زندان بود - يك مجموعه كتاب درسي رياضي دوره اول دبيرستان را تاليف كرد و نخستين اثر ترجمه‌ خود را كه يادگار دوران زندان بود در سال 1331 با عنوان «تاريخ حساب رنه تاتون» منتشر كرد. وي از همان سال، تحصيلات خود در دانشكده‌ علوم را ادامه داد و در كنار آن تا 28 مرداد سال 1333 سردبيري هفته‌نامه «وهومن» را برعهده گرفت. شهرياري، سرانجام در خرداد ماه سال 1332 ليسانس رياضي دانشكده‌ علوم و ليسانس دانش‌سراي عالي را دريافت كرد و با حكم آموزش و پرورش تا خرداد ماه 1333 به تدريس در دبيرستان‌هاي شيراز پرداخت. به گزارش ايسنا، استاد در تابستان سال 1334 ازدواج كرد كه ثمره‌ اين ازدواج پنج فرزند بود كه تمامي آنها جز فرزند دومشان كه در هشت سالگي در اثر تصادف فوت كرد، به مدارج عالي علمي و تحصيلي دست يافته‌اند. استاد تا آذرماه 1335 زندگي مخفيانه داشت و در آن مدت با نام مستعار در يك دبيرستان و آموزشگاه شبانه تدريس مي‌كرد تا اين كه دستگير شد و مدت 40 روز همراه با زن و فرزندش در خانه‌اي در تهران تحت بازداشت قرار گرفت و پس از آن به زندان پادگان قصر و سپس به قزل قلعه منتقل شد. استاد شهرياري در فروردين ماه 1337 با قيد كفايت آزاد شد و از مهرماه سال 1338 به صورت حق‌التدريسي در دبيرستان‌هاي مختلف تهران به آموزش دانش‌آموزان همت گمارد. راه‌اندازي نخستين كلاس كنكور در ايران، گروه فرهنگي خوارزمي، تاسيس دبيرستان پسرانه و انتشارات خوارزمي، تاسيس دبيرستان دخترانه مرجان، تدريس در دانشكده‌ فني دانشگاه تهران و دانش‌سراي عالي از جمله اقدامات استاد تا سال 1342 بود. وي از سال 1342 تا 1349 در كنار فعاليت‌هاي وسيع آموزشي خود 90 شماره از مجله‌ «سخن علمي و فني» را منتشر كرد. به گزارش ايسنا، استاد شهرياري، هم‌چنين از سال 1346 تا 1354 سرپرست دفتر ترويج علوم وزارت آموزش عالي بود و در آن مدت، نشريه‌اي به نام مسائل دانشگاهي براي استفاده‌ استادان دانشگاه‌ها منتشر مي‌كرد. وي در فاصله‌ سال‌هاي 1350 تا آذرماه 1354 گروه فرهنگي مرجان، انتشارات توكا و مدرسه‌ عالي علوم اراك را پايه‌گذاري كرد. شهرياري، خود تا سال 1356 در اين مدرسه‌ عالي كه با كمك دكتر عبدالكريم قريب و دكتر حسين گل‌گلاب راه‌اندازي كرده بود، تدريس كرد. استاد هم‌چنين از سال 1354 تا 1362 مسووليت نشريه‌هاي جانبي دانشگاه آزاد و از سال 1356 تا اسفند 1371، انتشار 70 شماره از مجله «آشتي با رياضيات» و «آشنايي با رياضيات» و هفت شماره از نشريه‌ «آشنايي با دانش» را برعهده داشت. سردبيري نشريه‌ «چيستا» از جمله‌ي ديگر فعاليت‌هاي علمي و فرهنگي استاد است كه از شهريور ماه 1360 تاكنون تداوم داشته است. علاوه بر اين وي از سال 1379 تا مهر ماه 1380، 17 شماره از ماهنامه‌ «دانش و مردم» را منتشر كرد. در بيست و ششمين كنفرانس رياضي كشور كه فروردين ماه 1374 در كرمان برگزار شد، به پاس يك عمر تلاش علمي و آموزشي استاد پرويز شهرياري از او به عنوان پيشكسوت رياضي تجليل شد. در سال‌هاي 1376 و 1378 نيز در نخستين كنفرانس آموزشي رياضي در اصفهان و سومين گردهمايي شكوفه‌هاي رياضي در دانشكده علوم رياضي دانشگاه شهيد بهشتي از وي تقدير شد. در سال 1379 به مناسبت سال جهاني رياضيات (سال 2000) در مراكز مختلف به عنوان پيشكسوت از استاد شهرياري تجليل شد و در ارديبهشت ماه 81 در مراسمي ويژه با حضور وزير وقت علوم، تحقيقات و فن‌آوري، دكتري افتخاري رياضي آن دانشگاه به استاد اعطا شد. استاد پرويز شهرياري همچنين در آبان ماه 1384 در پنجمين همايش «چهره‌هاي ماندگار» به عنوان چهره ماندگار آموزش رياضيات ايران تقدير شد. از اين استاد بزرگ بالغ بر 60 عنوان كتاب درسي رياضيات - از جمله دروه‌ كتاب‌هاي درسي رياضي سه سال اول دبيرستان نظام قديم، دروه‌ي كامل رياضيات دبيرستاني و كتاب‌هاي مسائل مربوط به آن و جبر سال سوم رشته‌ي رياضي فيزيك و سه جلد كتاب آناليز رياضي - بيش از 97 كتاب كمك درسي - به صورت ترجه و تاليف - حدود 20 كتاب در زمينه‌هاي مختلف تاريخ، فلسفه، كاربرد و آموزش رياضايات و 9 جلد كتاب سرگرمي در رياضيات به دانش‌آموزان و دانش‌پژوهان رياضي كشور ارائه شده است. استاد شهرياري علاوه بر اين آثار، حدود 14 عنوان كتاب ديگر در زمينه‌هاي مختلف تاليف يا ترجمه كرده‌ كه در اين ارتباط مي‌توان به كتاب‌هاي دانشمندان و هنرمندان، خانه‌ اهريمن، دانش و شبه دانش، دو درس كوتاه درباره‌ ديرين‌شناسي، قطاري كه در بعد چهارم گم شد و نظريه‌ نسبيت در مساله‌ها و تمرين‌ها اشاره كرد. اين رياضي‌دان پر تلاش هم‌چنين از سال 1325 تاكنون حدود يك هزار مقاله در نشريات مختلف به ويژه نشريه‌هاي علمي و رياضي به چاپ رسانده است. خبرگزاري دانشجويان ايران، درگذشت اين استاد و دانشمند فقيد را به جامعه علمي و دانشگاهي كشور، خانواده و دوستداران آن مرحوم تسليت مي‌گويد.