تخریب آثار باستانی قبل از اسلام با پتک

شرق: جمعه‌شب گذشته فرد یا افرادی ناشناس با ورود به محوطه حفاظت‌شده نقش‌برجسته‌های تنگ چوگان در ضلع شمالی شهر باستانی بیشابور شهرستان کازرون با استفاده از پتک، قسمت سنگ‌نگاره گرزی را که در دست بهرام دوم پادشاه بزرگ ساسانیان است، نابود کردند. در تنگ چوگان شهر کازرون شش نقش‌برجسته ساسانی وجود دارد که در سال 1310 با قدمت ساسانی و به شماره 24 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌اند. بسیاری این شش نقش‌برجسته را همپای نقش‌های ساسانی در بیستون و جزو زیباترین آثار تاریخی حکاکی‌شده بر سنگ در ایران می‌دانند، با این حال اما عدم محافظت و نگهداری نادرست از این آثار شگفت‌انگیز موجب آن شده است که هر روز بخشی از آنها به وسیله عوامل طبیعی و انسانی تخریب شود. در جدیدترین اتفاق، نقش‌برجسته بهرام دوم که سوار بر اسب و گرز به دست در حال گرفتن هدایای عرب‌های بادیه‌نشین است، جمعه‌شب گذشته به شدت تخریب شد. عبدالرضا نصیری، معاون حفظ و احیای اداره کل میراث فرهنگی با تایید این خبر می‌گوید: «متاسفانه این اتفاق رخ داده است و کسی هم نمی‌تواند آن را انکار یا پنهان کند، این سنگ‌نگاره که در ضلع سمت چپ ورودی تنگ چوگان و در محوطه‌ای تحت حفاظت قرار دارد، یکی از چهار نقش‌برجسته واقع در این محوطه است. در این سنگ‌نگاره بهرام دوم سوار بر اسب است و یک گرز با زنجیر به زین اسب او آویزان است، متاسفانه تخریب‌گران سر این گرز را که برجستگی بزرگی هم داشت و در طراحی آن خلاقیت فراوانی به کار گرفته شده بود، به وسیله پتک تخریب کرده‌اند.» این مقام مسوول در سازمان میراث فرهنگی در پاسخ به این پرسش مبنی بر هدف یا اهداف احتمالی از این کار نیز این‌گونه پاسخ داد: «معلوم نیست این تخریب با چه هدفی صورت گرفته است، چراکه هیچ قسمتی از سنگ‌نگاره دزدیده نشده است و همه قسمت‌های آن بعد از تخریب در محوطه و زیر نقش‌برجسته پیدا شده است. بر این اساس می‌توان گفت هدف از این کار فقط آسیب رساندن به این اثر تاریخی بوده است.» نصیری همچنین در پاسخ به این سوال که چگونه تخریب‌گران وارد محدوده حفاظتی و دارای فنس شده و به تخریب یک اثر تاریخی مهم دست زده‌اند، می‌گوید: «وارد شدن به فنس‌های این محوطه تاریخی کار چندان سختی نیست، چراکه از یک‌سو محوطه به کوه ختم می‌شود و از سوی دیگر به حریم رودخانه، علاوه بر این در زمستان نمی‌توان از نگهبانان تنگ چوگان انتظار بیش از حد داشت، اما در هر حال به لحاظ حفاظتی در حال بررسی دقیق موضوع هستیم و اگر از سوی تیم حفاظتی و نگهبانان محوطه تاریخی کوتاهی‌ای صورت گرفته باشد، حتما با متخلفان برخورد خواهیم کرد.» معاون حفظ و احیای اداره کل میراث فرهنگی همچنین در ادامه می‌گوید: «به صورت ویژه یک تیم مرمتی تشکیل داده، امکانات لازم را در اختیار آنها قرار خواهیم داد و در نهایت تا سه هفته دیگر این نقش‌برجسته مرمت می‌شود، با توجه به اینکه قسمت‌های تخریب شده موجود است، مرمت آن کار چندان سختی نخواهد بود.» این اولین باری نیست که این نقش‌برجسته‌های تاریخی که باید توسط پایگاه میراث فرهنگی بیشابور محافظت شوند، دچار آسیب می‌شوند. بهار امسال نیز روزنامه «شرق» با انتشار گزارشی از رشد گیاهان مختلف روی این نقش‌برجسته‌ها خبر داده بود. تنگه چوگان و شهر باستانی بیشابور در 110کیلومتری جنوب شیراز و به فاصله 23 کیلومتر از شهر کازرون در کنار رود شاپور واقع است. بیشابور شهری است بازمانده از عهد ساسانیان که به دستور شاپور اول پادشاه ساسانی پس از پیروزی بر والرین امپراتور روم ساخته شده است. شمالی‌ترین قسمت شهر بیشابور به کوهپایه و تنگه‌ای دایره‌شکل متصل می‌شود که نام «چوگان» را بر خود دارد. نقش‌برجسته‌های تنگه چوگان دربرگیرنده جنگ‌ها، پیروزی‌ها و تاج‌ستانی‌های پادشاهان ساسانی به خصوص شاپور اول است. از مجموع شش نقش‌برجسته موجود دو نقش در سمت راست و چهار نقش در سمت چپ تنگه واقع شده‌اند. سه تا از نقش‌ها دربرگیرنده پیروزی شاپور اول بر امپراتوران رومی و سه نقش دیگر به ترتیب پیروزی بهرام دوم بر اعراب، تاج‌ستانی بهرام اول از اهورامزدا و پیروزی شاپور دوم (یا بهرام دوم) بر دشمنان است.