سود حلال و تضمین شده ای به نام "صکوک اجاره"

عصرایران: سرمايه گذاري مطمئن ، با "سود حلال" يکي از مهم ترين دغدغه ها در جوامع اسلامي بوده است. از اين رو ، اقتصاددانان مسلمان در کشورهايي مانند مالزي ، قطر ، بحرين ، عربستان و حتي در آلمان و اروپا ، فرمول هايي را ابداع کرده اند تا از يک سو بتوانند همپاي اقتصاد روز جهان و بازارهاي مالي آن حرکت کنند و از ديگر سو ، بحث هايي مانند حلال و حرام و ربا و ... را حل و فصل نمايند و "سود طيب و طاهر" به سرمايه گذاران مسلمان بدهند. يکي از روش هاي نوين و مدرن که در سال هاي اخير با استقبال بي نظيري در ميان سرمايه گذاران مسلمان در آسيا و اروپا مواجه شده ، نوعي " اوراق بهادار " است که به "صکوک اجاره" معروف شده است. اسم عجيبي به نظر مي رسد! اما روش واقعاً جالبي است و در آن ، شما به عنوان کسي که سرمايه خود را به منظور افزايش پس انداز کرده ايد ، مالک بخشي از ساختمان يا هر مال فيزيکي ديگري مي شويد که اجاره داده شده است و شما ، ماه به ماه درست مانند يک مالک و موجر ، اجاره دريافت مي کنيد. نکته جذاب ماجرا براي شما اين است که علاوه بر دريافت اجاره ماهانه ، اصل پول تان هم محفوظ است. چگونه چنين چيزي ممکن است؟ تا قبل از 1983 ميلادي چنين چيزي ممکن نبود اما در اين سال ، اقتصاد مالزي با بهره گيري از صکوک اجاره ، اين رويا را به واقعيت تبديل کرد و اتفاقاً يکي از ابزارهاي مالي مالزي در روند رو به رشدش ، همين "صکوک" بود که در عمل هم جواب داد و همپاي ساير عوامل ، رشد سريع و مثال زدني مالزي را رقم زد. در اين روش ، شرکت‌هاي بزرگ که اموال زيادي دارند ، با تأسيس يک شرکت ديگر، بخشي از دارايي خود (مثلا يک ساختمان) را به اين شرکت مي‌فروشند و سپس خودشان اين اموال را از اين شرکت دوم اجاره (به شرط تمليک) مي‌کنند. حال، شرکت دوم بخشي از ملک خريداري شده (همان ساختمان مثال) را به صورت چندين سهم در قالب اوراق بهادار (به نام صکوک اجاره) در بورس مي‌فروشد و فايده‌اش براي خريدار اين است که در اجاره‌بها شريک مي‌شود و پس از پايان مدت اجاره هم سهمش را پس مي‌دهد و اصل پول و سودش را پس مي‌گيرد. در اين روش ، براي ترغيب سرمايه گذاران جهت خريد "صکوک اجاره" ، دو تضمين مهم به خريدار داده مي شود تا ريسک سرمايه گذاري به صفر برسد: اول اين که حداقلي از اجاره مثلا 17 درصد ، براي خريدار تضمين مي شود و اين تضمين هم توسط شخصيت حقوقي معتبري مانند يک بانک با سابقه انجام مي شود . دوم اين که هرگاه دارنده اوراق بهادار (صکوک) اراده کرد ، مي تواند در بورس يا فرابورس آن را بفروشد و نکته جالب اين است که حتي اگر خريداري هم پيدا نشود ، ارائه دهنده اين اوراق ، موظف به خريد آن در قيمت اسمي اش است تا کوچک ترين ضرري به دارنده نرسد. ويژگي مهم براي سرمايه گذاران خرد در صکوک اجاره ، نيازي نيست شما سرمايه کلاني داشته باشيد تا مال و ملکي بخريد و اجاره دهيد و اجاره بها بگيريد ، بلکه با ارقام اندک ، حتي در حد 100 هزار تومان و يک ميليون تومان نيز مي توانيد مالک بخشي از يک مال (مانند يک ساختمان) باشيد و به نسبت پول تان ، اجاره بگيريد و اصل پول تان هم محفوظ بماند. يک مثال به طور کلی فرآیند فوق را می‌توان در قالب یک مثال و به شرح مراحل ذیل خلاصه کرد: 1- شرکت الف (بانی) یک یا مجموعه‌ای از دارایی‌های خود را به مبلغ 1.000.000 ریال در قالب قرارداد بیع به شرکت ب (SPV) واگذار می‌کند با این توافق که شرکت ب مجدداً همان دارایی‌ها را با شرایط مشخص به شرکت الف اجاره دهد. 2- شرکت ب دارایی(های) خریداری شده را برای مدت 10 سال و در ازای دریافت مبلغ 100.000 ریال به عنوان اجاره بهای سالانه به شرکت الف اجاره می‌دهد. 3- شرکت ب 100 ورقه صکوک که ارزش اسمی هر یک 10.000 ریال است را به سرمایه گذاران می فروشد. هر ورقه صکوک بیانگر درصد خاصی از مالکیت دارایی مورد اجاره است. بنابراین کسی که یک ورقه صکوک را خریداری می‌کند در واقع مالک یک درصد دارایی مورد اجاره است و یک درصد اجاره‌بهای سالانه (مبلغ 1000 ریال) به وی تعلق می‌گیرد. 4- شرکت ب در ازای انتشار و فروش 100 ورقه صکوک که جمعاً مبلغ 1.000.000 ریال به دست می‌آورد که باید آن را بابت خرید دارایی در مرحله 1 به شرکت الف بپردازد. 5- شرکت الف در ازای اجاره دارایی سالانه مبلغ 100.000 ریال به مالک (دارندگان صکوک) می‌پردازد؛ به عبارت دیگر شخصی که یک ورقه صکوک را خریداری کرده سالانه مبلغ 1.000 ریال به عنوان اجاره بها دریافت می‌کند. در پایان سال دهم و در پایان مدت اجاره در صورتیکه اجاره از نوع اجاره به شرط تملیک باشد شرکت الف با پرداخت 1.000.000 ریال به شرکت ب دارایی را به تملک خود در می اورد. شرکت ب نیز این مبلغ را به دارندگان صکوک می دهد. در صورتیکه قرارداد اجاره عادی باشد شرکت ب اختیار دارد دارایی را به شرکت الف بفروشد یا نفروشد. در صورتی که شرکت ب بخواهد دارایی را به الف بفروشد، شرکت الف موظف است دارایی را به قیمت اولیه خریداری نماید. در صورتیکه شرکت ب نخواهد دارایی را به شرکت الف بفروشد می تواند دارایی را به قیمت روز در بازار بفروشد و اصل مبلغ ارزش دارایی را به همراه سود یا زیان سرمایه به دارندگان صکوک برگرداند. در مجموع می توان گفت که در سیستم صکوک اجاره ، شما ( اصل پول + سود + اجاره بها ) را دریافت می کنید که در هیچ کدام از سیستم های دیگر سرمایه گذاری نظیری برای آن وجود ندارد.