"افه"هایی که در پس دود گم می‌شود

مهر: دود خاکستری و بوی تند توتون فضای کافی شاپ را چنان کم نور کرده که حتی نورهای کمرنگ سبز و آبی هم که می میرند و زنده می شوند از جلا افتاده اند، آنها پول می دهند تا سرطان بخرند. میزها پر هستند از دختر و پسرهای جوانی که هر کدام به نوعی شکل هم هستند شکل همان هنرپیشه هایی که جایی جز ماهواره نمی توانی ببینی، انگار سقف کوتاه کافی شاپ هم از اینهمه دود به سرفه افتاده است. حمید جوانتر از همه است، از دور می توانی ببینی که پشت لبش سبز شده و به قول خودش حالا برای خودش مردی است، عمیق پکی می زند به سیگار. سیگار بین دو تا انگشتهایش جا گرفته و خاکستر بلندش هر لحظه است که با لرزش دستش بریزد: "کیف داره، باهاش افه می یای یه جورایی با سیگار کشیدن بزرگ می شم". نگاهش گم می شود توی حلقه های بی جان دود که سعی می کند به آنها شکل بدهد ، با رغبت بسیار به سیگار چنان پک میزند تا جزء آمار 15 میلیونی مصرف کنندگان جا بگیرد . در باز می شود و چند دختر و پسر دیگر هم به جمع جوانهای توی کافه اضافه می شوند کافه ای که دنج و راحت است و حالا دخترها هم به جمع پسرهای جوان برای ماراتن کشیدن سیگار افزوده شده اند.مه دود همه جا را پر کرده و بوهای وینیستون و سیگارهای گران قیمت همه جا را پرکرده. ثریا به تازگی کشیدن سیگار را شروع کرده می گوید: اول تفریحی بود ولی حالا هر وقت غمگین یا خوشحالم سیگار می کشم. عباس هم کم از او ندارد رگ گردنش با جمع شدن لپهایش کش می آید. چشم های ریز شده و لپهایی که برای هر پکی از داخل، بهم می چسبند. پک آخر را به سیگار نیمه جان می زند و فشارش می دهد توی زیر سیگاری ،کمر سیگار می شکند و شیارهای کمرنگ دود توی هوا پخش می شود. سن ها مشخص است این را چهره ها به خوبی اعتراف می کنند . وقت گذرانی یا تفریح هر چه باشد اینجا سیگار است که حکمرانی می کند و به هر حال می آیند پول می دهند و سرطان می خرند تا اسم اعتیاد نوینشان را عادت بگذارند، واژه های هم خانواده ای که هر دو یک اثر دارند، می گویند تفریح نداریم، این سالم ترین تفریح است. تفریحی که حالا در هر کوی و برزنی قابل دسترس است از دکه های مطبوعاتی گرفته تا سوپرهای مواد غذایی که واژه سیگار موجود است را با خط خوانا به شیشه هایشان چسبانده اند .پس از آمارها تعجب نمی کنی و با شنیدن اینکه سن کشیدن سیگار در بین جوانان ایرانی به 13 سال رسیده، چشمانت گرد نمی شود .این در حالی است که شرکتهای تولیدکننده مواد دخانی در تبلیغات خود جوانان و زنان را مورد هدف قرار داده اند و هم اکنون میزان گرایش جوانان و نوجوانان به مصرف سیگار و شمار مصرف کنندگان آن رو به افزایش است. بماند که بسیاری از نوجوانان هم از روی کنجکاوی کشیدن سیگار را برای نخستین بار تجربه می کنند و این تجربه به عادتی روزانه تبدیل می شود. تا جایی که گاهی سیگار می شود ابزاری برای روشنفکری، افه و رفتن جزء خواص. امین یکی از آنهاست که می خواسته تجربه روشنفکری را با دود سیگار تجربه کند این را می توانی از حرفهایش خوب بفهمی .دود غلیظ سیگار "ماربروش" را به سمت آسمان رها می کند و می گوید: "از 17 سالگی شروع کردم .اکثر نویسنده ها را می دیدم که سیگار می کشند .دوستان پدرم و خودش را. من هم دوست داشتم مثل آنها شیک باشم و سیگار بکشم .برایم جذابیت دارد".خیره به دور دست با دود سیگار. مشتریان کافه زیادتر می شوند از کتابهایی که برخی زیر بغل زده اند می توانی بفهمی که دانشجو هستند .دود غلیظ سیگار همچون پاره ای از مه سقف بلوطی کافه را تیره تر می کند. مسئول کافه مرد مسنی است که به قول خودش هیچوقت سیگار نکشیده: از اول دوست نداشتم اما کار و کاسبیه دیگه نمی تونم بگم سیگار کشیدن ممنوع، بسیاری میان اینجا تا سیگار بکش، راحت باشن به خصوص دخترها. ساعات فراغت همراه با دود سپری می شود تاسیگار کشیدن به رایج ترین رفتار پرخطر در میان جوانان و نوجوانان تبدیل شده و در عین حال هنوز این مسئله به طور جدى با هیچ ممانعت قانونى روبه رو نباشد. این در حالیست که با توجه به آثار زیانبار آن بر روى جوانان، دولت ها فشار چندان زیادى براى محدودسازى مصرف آن انجام ندهند. به گفته کارشناسان این امر به خاطر وابستگى آنها به درآمدى است که از راه مالیات بر سیگار کسب مى کنند. به عبارت دیگر کمتر کشورى براى منع مصرف سیگار عزم جدى دارد و تنها به نصب برچسبهاى اخطار و هشدارهاى بهداشتى بر روى پاکت مواد دخانى بسته کرده اند. محمد رضا کیانی روانپزشک در این رابطه می گوید :میزان استعمال دخانیات در میان جوانان و نوجوانان هر ساله در حال افزایش است به طورى که مى توان گفت حدود یک پنجم آنها سیگارى هستند که البته اگر در درمان افراد سیگارى به مسایل زمینه اى مانند افسردگى، اضطراب و مشکلات روحى - عاطفى توجه نکنیم، حتى اگر جوان موفق به ترک سیگار شد به احتمال ۸۰ درصد تا دو سال پس از ترک، مجددا به سمت دخانیات گرایش پیدا مى کند. طى سالهاى اخیر، با گسترش روزافزون مصرف دخانیات در میان جوانان، مسئولان نیز سعى کردند تا با تصویب لوایح و قوانین مدنى سعى در جلوگیرى از گسترش اعتیاد و رفتار پرخطر مصرف سیگار در بین جوانان کنند که از جمله مى توان به لایحه ممنوعیت فروش مواد دخانى به افراد زیر ۱۸ سال در کشور اشاره کرد. این لایحه که با عنوان "لایحه جامع کنترل دخانیات" در کشور اجرا مى شود، مفادى از جمله ممنوعیت هر نوع تبلیغ و تشویق مستقیم و غیرمستقیم و یا تحریک افراد به استعمال دخانیات، ممنوعیت استعمال دخانیات در اماکن مسقف، وسایل نقلیه عمومى، محل کار و نصب تابلوى ممنوعیت استعمال دخانیات در معرض دید عموم توسط کارفرمایان و یا متصدیان مربوطه را شامل مى شود. اما با وجود اجراى این لوایح، آمار منتشره بیانگر گرایش شدید نوجوانان زیر ۱۸ سال به مصرف دخانیات و میزان استفاده و تمایل بالاى جوانان ایرانى به مصرف دخانیات دارد که شاید یکى از دلایل اصلى آن را در عدم اجراى صحیح و نظارت مستمر بر نحوه اجراى این طرح دانست به طورى که تقریبا تمام مراکز فروش در داخل کشور به صورت کاملا آزاد به تمام نوجوانان و جوانانى که تمایل به خرید سیگار و دخانیات دارند، خدمات ارایه مى کنند. به اعتقاد کارشناسان هر چند که در کشور ما، میزان لوایح و قوانینى که در زمینه ممنوعیت مصرف سیگار براى نوجوانان و نیز جلوگیرى از فروش دخانیات در باجه هاى روزنامه فروشى تصویب شده زیاد و مناسب است اما عدم وجود نظارت صحیح بر اجراى این قوانین و نیز مشخص نبودن وظیفه نهادها در زمینه هاى فرهنگى، آموزشى، پیشگیرى و جلوگیرى از مصرف دخانیات در میان کودکان و نوجوانان باعث شده است تا ضمن پایین آمدن سن مصرف دخانیات در کشور، توانایى پیشگیرى صحیح و آموزش کافى در مدارس و یا از طریق رسانه ها براى مقابله با این معضل اجتماعى وجود نداشته باشد. به همین خاطر است که حالا باید شاهد نوجوانان‌ و جوانانی‌ باشیم که‌ هنوز پشت‌ لبشان‌ سبز نشده‌، تفریح‌ هر روزه‌شان‌ بعد از درس‌ و مشق‌ و مدرسه‌ دور هم‌ نشستن‌ و سیگار کشیدن است.