ستایش از «آمنه» به نکوهش چه می انجامد؟

محمدتورنگ در آتی نوشت: همه چیز بر منوال انتظار می گذرد، در چندین سال متوالی تمام روزنامه ها و مجلات تصویر در هم پیچیده یک زن را در کنار تصویر جوان و پرنشاط او منتشر می کنند تا نمایان کنند جوان سنگدل با پاشیدن سطل اسید به صورت دختر معصوم از زیبایی و نشاط او چه ساخته است و همین باعث می شود که کفه مطالبات عمومی در ترازوی « قصاص » و « بخشش » به سمت « قصاص » سنگین تر شود و عموم مقالات و تحلیل ها گرایش به اجرای حکم قصاص داشته باشند. چندین سال قبل وقتی دوربین برنامه «در شهر» فریادهای ملتمسانه، قاتل شهید امر به معروف و نهی از منکر هادی محبی را در حین انداختن طناب دار بر گردن او پخش کرد و در ادامه پدر بزرگوار شهید محبی طناب را از گردن قاتل پسر بازکرد و او را بخشید، موجی از تکریم پدر یک شهید در بخشیدن قاتل پسرش در پای جرثقیل اعدام، در رسانه ها ایجاد شد و شاید همان سیر اجتماعی باعث شد تا به امروز هم کفه مطالبات اجتماعی در پرونده های مشابه به سمت « بخشش» بجای « قصاص» سنگین تر شود. از این رو در بسیاری از پرونده های قضایی حتی پای بازیگران و چهره های فرهنگی و هنری کشور نیز در حمایت و پا در میانی برای کسب رضایت از خانواده مقتول وسط کشیده شد و در نهایت زمین و زمان سعی کردند دست به دست هم بدهند تا احکام قصاص انجام نشود. اما در این پرونده آمنه دختري كه به صورتش اسيد پاشيده شده بود با توجه به اینکه، اكثريت افكار عمومي جامعه خواستار اجراي حكم قصاص بودند و تماس ها و نظراتي كه خوانندگان و كاربران اينترنتي اين موضوع ارائه دادند، نشان دهنده موافقت با اجراي حكم قصاص براي مرد اسيدپاش بود و حتی تحلیلگران در یادداشت هاشان در مرحله ای، نسبت به جلوگيري از اجراي حكم ابراز تاسف خود را بروز می دادند، اما پس از اعلام بخشش آمنه از اجرای حکم دوباره روند سیر مطالبات جامعه به شکل دیگری رقم خورد. دستگاه های تبلیغاتی با قهرمان سازی از دختری که خواستگار بی رحم خود را بخشیده بود، نقش اصلی را در گردش مطالبات جامعه از اجرای حکم قانونی و شرعی «قصاص» به سمت «بخشش» وی داشتند، گویی که از ابتدا هیچگونه انتظاری در اجرای حکم قصاص در جامعه وجود نداشته است. در این میان، مخاطب اصلی فضای تبلیغاتی جامعه است وگر نه هر صاحب حقی می تواند، از حق خود صرفنظر کرده و یا آن را مطالبه نماید و البته شاید بتوان گفت، در خصوص « آمنه» با حجم بالای تبلیغاتی که در سطح رسانه های مختلف در خصوص وی به عنوان نماد یک دختر مورد ظلم قرار گرفته، انجام شده بود مساله کمی متفاوت می نماید اما به هر حال در این پرونده کار به جایی کشیده شد که بخشی از سایت های اینترنتی نیز همراه با اعلانیه یک شخصیت سیاسی تلاش کردند تا از فضای عاطفی ایجاد شده در سطح جامعه بر اثر بخشش « آمنه » ماهی منافع خود را صید کنند و در این مجال با ستایش های طعنه آمیز از آمنه سعی کردند تا بهره برداری های سیاسی خود را با ارائه پیام های مستقیم و غیر مستقیم در تحلیل ها و یادداشت های خود، داشته باشند. اما در این میان، روند تبلیغات مدیریت نشده در جامعه سمتی انجامید که ستایش های مکرر از آمنه به نکوهش از قصاص به عنوان یک حق طبیعی و قانونی انجامید و این مساله در جو قضایی، پرونده های مشابه پرونده آمنه در شرایط کنونی و آینده تاثیر بسزایی خواهد گذاشت. فلسفه حكم قصاص كه البته در احكام جزاي اسلامي نيز وجود دارد، براي بازدارندگي از وقوع جرم است. اگر اين حكم و قانون در جامعه جاري و ساري شود و اگر كسي بداند در مقابل هر جرمي كه مرتكب مي شود، قصاص خواهد شد، از ارتكاب آن جرم و بزه دوري خواهد كرد. و به همين خاطر است كه قرآن كريم مي فرمايد: «اي صاحبان خرد، قصاص براي شما موجب حيات و زندگي است...» قرآن كريم در آيه 40 و 41 سوره شوري مي فرمايد: «جزاي هر بدي، بدي است... بر كساني كه پس از ستمي كه بر آنها رفته باشد، انتقام مي گيرند، ملامتي نيست». و در آيه 126 سوره نحل نيز مي فرمايد: اگر عقوبت مي كنيد، چنان عقوبت كنيد كه شما را عقوبت كرده اند و اگر صبر كنيد، صابران را صبر نيكوتر است...» اما صريح ترين آيه درباره قصاص در سوره بقره آيه 178 آمده است؛ «اي كساني كه ايمان آورده ايد، درباره كشتگان، بر شما حق قصاص مقرر شده است. آزاد عوض آزاد و بنده عوض بنده و زن عوض زن و هر كس كه از جانب برادر ديني اش يعني ولي مقتول به طور پسنديده پيروي كند و با رعايت احسان، خون بها را به او بپردازد.» حال كه به اين صراحت درباره حكم قصاص در قرآن كريم تاكيد شده است، چرا در برخي موارد با روند مدیریت نشده تبلیغات کار به جایی کشیده می شود که اين حكم الهي بر زمين بماند؟