بـازخـوانـی پـرونـده يـك سـقـوط

ایسنا: حدود هفت ماه پيش يعني نوزدهم دي ماه در حالي كه دو پرواز در ساعت‌هاي 5:30 و 11:15 از تهران به مقصد اروميه، به دليل شرايط نامساعد جوي لغو شدند، پرواز سوم كه با يك فروند بوئينگ 727 شركت هواپيمايي جمهوري اسلامي ايران انجام مي‌شد و بنا بود ساعت 16 تهران را ترك كند، با دو ساعت و نيم تاخير ساعت 18:30 مهر‌آباد را به مقصد اروميه ترك كرد و حدود ساعت 19:45 به دليل آنچه در ابتدا مه شديد و بدي آب و هوا اعلام شد در نزديكي اروميه و حوالي جاده چيچفت و نزديك روستاي قره‌حسن‌لو سقوط كرد و 78 سرنشين اين پرواز جان خود را از دست دادند و 27 نفر نيز مجروح شدند. در آن زمان برخي بازماندگان اين سانحه گله داشتند كه با توجه به شرايط نامساعد جوي چرا اجازه پرواز صادر شده است كه بهبهاني - وزير راه و ترابري وقت - اظهار كرده بود: مردم فشار مي‌آورند كه پرواز مي‌كنيم. ما اطلاعات را مي‌دهيم، شرايط نامساعد جوي را توصيف مي‌كنيم، اما مردم درخواست و اصرار دارند پروازها انجام شود و كوتاه نمي‌آيند. اگرچه برخي اشتباه خلبان را عامل سانحه اعلام كردند اما بنا به اعلام افراد حاضر در محل سانحه، خلبان بر اوضاع مسلط بوده، چراكه هواپيما در مسير كشيده شده و بر زمين كوبيده نشده است. اما نكته مهم اين است كه در اكثر مواقع در زمان بروز سوانح هوايي در ايران، تقصير متوجه عوامل انساني (خلبان و كادر فني) مي‌شود؛ اين در حالي است كه هميشه به تجربه خلبانان ايراني باليده مي‌شود و بسياري بر اين باورند كه تخصص و تجربه خلبانان ايراني را هيچ جاي دنيا ندارند. بر اين اساس، اگرچه مسوولان مرتبط و به ويژه مجيدي- رييس ستاد مديريت بحران وزارت راه و شهرسازي- در آن زمان اعلام كردند كه بنا به قانون وزير راه و ترابري هم نمي‌تواند اكنون درباره علت سانحه اظهارنظر كند و مواردي كه اعلام مي‌شود حدس و گمان است و درخواست كرد‌ه‌ايم كسي حدس و گمان نزند، اما به نظر مي‌رسد بايد در زمان وقوع سوانح به شرايط هواپيما مانند عمر آن نيز توجه كرد كه در مورد بوئينگ 727 هما يك مقام آگاه تصريح كرده است: هواپيماي سانحه‌ديده از سال 1974 به عنوان هواپيمايي كاركرده به ايران تحويل داده شد و حدود 37 سال هم در كشور ما مورد استفاده قرار گرفته است. اين درحالي كه همواره متخصصان صنعت هوايي بر اين باورند كه بالا بودن سن ناوگان مخصوصا در زمان‌هاي ويژه و حادثه، بسيار تاثيرگذار است. البته رييس ستاد مديريت بحران وزارت راه و ترابري اعلام كرده بود كه بوئينگ 727 هما طي چند ماه اخير اورهال شده بوده و زمان اورهال بعدي آن 6 سال بعد بوده است. همچنين مهكام - معاون عمليات پرواز فرودگاه مهرآباد - اعلام كرده بود: هر پروازي در صورتي كه نقص فني داشته باشد به هيچ عنوان انجام نمي‌شود و هيچ يك از خلبانان اين ريسك را نخواهند كرد و تا زماني كه نقص فني هواپيما برطرف نشود، پرواز برقرار نخواهد شد. به هر حال جعبه سياه يك روز پس از سانحه پيدا شد و رييس ستاد مديريت بحران وزارت راه و ترابري درباره مدت زمان لازم براي اعلام دليل سانحه گفت: اين مدت زمان بستگي به همه‌ي عوامل دخيل در بروز حادثه دارد كه بايد هر يك مورد بررسي قرار گيرند. با توجه به اينكه جعبه سياه در هر ثانيه 100 نوع حركت فيزيكي حركت هواپيما را ثبت مي‌كند در برخي موارد لازم است كه يك صدم ثانيه اين نوارها خوانده شوند كه اگر اين گونه باشد خواندن اطلاعات جعبه سياه سه ماه طول مي‌كشد. وي چندي بعد اعلام كرد: براساس تجربه هيچ وقت نتايج بررسي و اعلام علت سوانح هوايي كمتر از شش ماه صورت نگرفته است اما از آنجاكه سانحه در شركت هما رخ داده بود از نظر قانوني بررسي نبايد توسط كارشناسان اين شركت انجام مي‌شد بنابراين‌ 9 نفر از نمايندگان منتخب كميسيون عمران مجلس شوراي اسلامي و نمايندگان منتخب سازمان بازرسي كشور و كارشناسان كميسيون بررسي سوانح هوايي كشور براي انتقال جعبه FDR به فرانسه اعزام شدند. اوايل اسفندماه بود كه مجيدي اعلام كرد: بازخواني نوار FDR هواپيماي سانحه ديده اروميه در فرانسه انجام شده و نتيجه پس از جمع‌بندي كميسيون بررسي سوانح كه 11 كارگروه دارد اعلام مي‌شود. مجيدي تيرماه سال جاي نيز اعلام كرد: به دنبال آن هستيم تا موتور‌هاي هواپيما را به يك مركز استاندارد و مورد تاييد در دنيا بفرستيم. وي همچنين گفت: طبق قانون 400 روز براي اعلام دليل بروز سانحه فرصت داريم. اما حجت‌الاسلام‌والمسلمين سلمان ذاکر- عضو کميسيون حقوقي و قضايي مجلس- معتقد است در شأن هواپيمايي جمهوري اسلامي نيست که علت سقوط هواپيماي بوئينگ 727 را تبديل به معما و يک موضوع ابهام‌دار کند. ذاكر با اشاره به اين‌که هنوز با گذشت حدود 7 ماه، علت تام و اصلي سقوط هواپيماي بوئينگ 727 به صورت يک معما باقي مانده است، افزود: مسوولان هواپيمايي بايد علت اصلي را به مردم کشور و هم‌چنين خانواده‌هاي داغ ديده تاکنون اعلام ‌کرده بودند چراکه اين همه تاخير و ايجاد ابهام در شأن هواپيمايي جمهوري اسلامي نيست. وي با بيان اين‌که کوتاهي و تعلل بيش از اين، از طرف مردم کشور و استان آذربايجان غربي قابل قبول نيست، تصريح کرد: البته برخي از جعبه‌هاي سياه اين هواپيما بازگشايي شده و مورد اطلاع رساني قرار گرفته است، اما علت تامه سقوط هنوز منعکس نشده و پر از ابهام است که از مسوولان درخواست پاسخگويي دارم. عضو کميسيون حقوقي مجلس با اشاره به اين‌که استفاده مردم از ناوگان هوايي کشور با استرس و اضطراب جاي نگراني دارد، افزود: هنوز هم مسوولان راه و شهرسازي مقصر نگراني مردم در مسافرت‌هاي هواپيمايي هستند و عدم اعلام دليل اصلي تاکنون نيز ناشي از تعلل و کوتاهي مسوولان هواپيمايي است که بايد پاسخگو باشند. به هر حال به دليل بروز سوانح هوايي متعدد طي سال‌هاي اخير، بسياري از مردم اين روزها از هوپيما هراس دارند و سفرهاي جاده‌اي و ريلي را به سفر هوايي ترجيح مي‌دهند. به نظر مي‌رسد طولاني شدن زمان اعلام سوانح مي‌تواند نگراني مردم را چند برابر كند و موجب شود تا همين 2.5 درصد مسافراني كه از حمل و نقل هوايي استفاده مي كنند نيز كاهش يابند.