سرقت های سریالی از میراث فرهنگی یزد

جام جم: ادامه سرقت از كتب خطی و گنجینه‌های قدیمی ‌در استان یزد در حالی ادامه دارد كه علی‌رغم هشدارهایی كه از ابتدای سال جاری صورت گرفته، نه‌تنها تعداد سرقت‌ها كاهش نیافته، بلكه افزایش صعودی در این زمینه را شاهد هستیم به طوری كه كتابخانه آیت‌الله فاضل اردكانی(ره) هفته گذشته مورد دستبرد واقع شد و در پی آن حدود 20 نسخه كتب خطی و چاپ سنگی به سرقت رفت. دبیر انجمن حامیان میراث كهن اردكان، قدمت این كتب تاریخی به سرقت‌رفته را مربوط به دوران قاجاریه عنوان می‌كند و می‌گوید: این كتاب‌های نفیس، حتی فهرست‌نویسی نیز نشده بود و این امر كار را برای فروش و حراج آنها توسط سارقان راحت می‌كند. نادرپیری می‌افزاید: در صورت فهرست‌نویسی این كتاب‌ها، هم پژوهشگران می‌توانستند از آنها استفاده بهتری ببرند و هم در صورت خروج آنها از كشور، سندیت آن به نام كتابخانه فاضل قابل اثبات بود. وی می‌گوید: كتاب‌های مسروقه همگی در حوزه تاریخ و علوم مذهبی بوده و برخی از آنها كاتبین اردكانی داشته است. شاید در روزهای آینده شاهد نمایش این كتاب‌ها در موزه‌های مهم فرهنگی غرب یا در معرض حراج قرار گرفتن آنها در بنگاه‌های معاملاتی مربوطه باشیم. پیری درمورد نحوه سرقت این كتب تاریخی اظهار می‌دارد: به نظر می‌رسد سارق یا سارقان، براحتی از محل پشت كتابخانه و از پنجره، با شكستن شیشه وارد شده و بدون كوچك‌ترین مزاحمتی كتاب‌ها را به سرقت برده‌اند. وی یادآور می شود اردكان نه كتابخانه مركزی دارد و نه موزه فرهنگ كه بتوان اسناد و كتب ارزشمند تاریخی و فرهنگی این دیار را به صورت علمی‌ و درست در آن نگهداری كرد. كتاب های نفیس در خطر است حسین پایدار، رئیس اداره امور كتابخانه‌های شهرستان اردكان نیز می‌گوید: به نظر می‌رسد سارقان با هدف سرقت اموال كتابخانه نظیر رایانه دست به این كار زده‌اند، ولی چون موفق به این كار نشده‌اند اقدام به سرقت كتب كرده‌اند و چون شناختی نسبت به كتب نداشته‌اند و چند كتابی را كه نفیس‌تر بوده‌اند از قلم انداخته‌اند. به هر حال در بخش ندوشن یزد هم مشكلات كتب تاریخی كه در این بخش نگهداری می‌شود حال و روز چندان خوشی ندارد. به اذعان برخی كارشناسان برخی از این كتب و نسخه‌های قدیمی،‌ قدمت ۷۰۰ ساله دارد و در نگارش آن در حاشیه‌ها و شماره‌گذاری آیات از طلا استفاده شده و قیمت آن به میلیاردها تومان می‌رسد. این كتاب‌ها از دیرباز در مسجد جامع ندوشن و توسط هیات امنای این مسجد نگهداری می‌شد، اما به هیچ وجه شرایط نگهداری مناسبی ندارد و تمامی كتب در یك انباری در بخشی از مسجد نگهداری می‌شود، به طوری كه برخی از اهالی بخش ندوشن براین باور هستند كه خیل عظیمی‌ از این كتب به سرقت رفته است. بنابراین گزارش، تا چند سال پیش ۱۴۵ نسخه خطی توسط كارشناسان میراث فرهنگی در بخش ندوشن مستندسازی شد و برای آنها عملیات صدور شناسنامه و شماره‌گذاری صورت گرفت، اما نگهداری از آنها به‌هیچ‌وجه ساماندهی نشده و نگهداری از این كتاب‌های ارزشمند در گوشه مسجد بدون حفاظ ویژه‌ای صورت می‌گیرد. با این حال، سرقت از آثار تاریخی در این استان فقط مختص به كتب و نسخه‌های خطی نیست، به طوری كه چندی پیش نیز سنگ بنای مسجد تاریخی حاج سعیدای اردكان به سرقت رفت و كمتر از یك‌ماه پس از آن در موزه انگلستان به معرض نمایش درآمد. سرقت ها همچنان ادامه دارد همچنین در سال جاری به دلیل ضریب پایین امكانات امنیتی، در موزه میرزامحمد كاظمینی، چند شئ تاریخی كه قدمت آنها به دوره مادها بود به سرقت رفت. یك ظرف شیشه‌ای چند لایه مربوط به دوره مادها به ارزش تقریبی 800 هزار دلار و شئ دوم ظرف نمرودی به ارزشی معادل یك میلیون دلار در حالی به سرقت رفت كه این موزه خصوصی فاقد امكانات لازم امنیتی بوده است. بنابر این گزارش، سارقان با شكستن قفل در موزه میرزامحمد كاظمینی واقع در محل امامزاده جعفر یزد، این دو شئ بسیار ارزشمند را به سرقت برده‌اند،هر چند كه مالك این موزه اخیرا باخبر شده شئ تاریخی به سرقت رفته از كشور تونس سر در آورده است. شواهد سرقت از این موزه نشان می‌داد كه سارقان با غیرفعال كردن دزدگیر‌ها سرقت را انجام داده‌اند. ظرف نمرودی به سرقت رفته به «زوج ظرف» شهرت داشت كه ظرف مذكر آن در این موزه بود و ظرف دیگر آن در یكی از موزه‌های معتبر انگلستان نگهداری می‌شود. به هر حال، با افزایش سرقت آثار تاریخی یزد این سوال مطرح می‌شود كه چرا وقتی حدود یك‌سال و نیم پیش كتیبه 3 میلیون دلاری مسجد جامع یزد به سرقت رفت به رغم وجود كتیبه‌های تاریخی دیگر در این مسجد، حفاظت مناسبی از این بناها صورت نگرفته است. بهرام رضایی، مدیركل میراث فرهنگی و گردشگری استان یزد چندی پیش به جام‌جم گفته بود: این سازمان با تمام امكانات موجود خود طی یك سال گذشته اهتمام بیشتری برای مراقبت و نگهداری از ابنیه‌ و آثار تاریخی استان یزد داشته است در حالی كه نهادهایی همچون نیروی انتظامی باید در این زمینه وظیفه خطیرتری را به عهده بگیرند. با این وصف همچنان این انتقاد به ارگان‌های مسوول در استان یزد وارد است كه چرا بناها و گنجینه‌های مهم تاریخی این استان، از سیستم حفاظتی مطلوبی برخوردار نیست.