چگونه و چه زمانی واکسن هپاتیت را دریافت کنیم؟

کبد یکی از مهم‌ترین اندام‌های بدن است که عملکردی خاص و پیچیده در بدن دارد بنابراین هر نوع اختلال در عملکرد آن، موجب مشکلات بسیار زیادی در بدن خواهد شد؛ هپاتیت، التهاب بافت کبد است که انواع واگیر و غیرواگیر دارد، اگر بعضی از انواع هپاتیت مانند نوع B و C به موقع شناسایی و درمان نشوند احتمال ابتلای فرد به عوارض جبران‌ناپذیری مانند سیروز کبدی و سرطان کبد افزایش خواهد یافت.

امرالله مردانی رئیس مرکز بهداشت غرب اهواز در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به برگزاری هفته ملی اطلاع‌رسانی درباره هپاتیت از اول تا هفتم آبان‌ماه اظهار کرد: در جهان ۳۵۴ میلیون نفر به هپاتیت B و C مبتلا هستند و هر ساله در جهان یک میلیون و ۱۰۰ هزار نفر به علت ابتلا به این بیماری جان‌شان را از دست می‌دهند در حالی که بیشتر افراد آلوده به هپاتیت از بیماری خود اطلاع ندارند؛ به همین دلیل سازمان بهداشت جهانی ۲۸ جولای هر سال را روز جهانی هپاتیت نامیده است. در ایران نیز از اول تا هفتم آبان‌ماه به عنوان هفته ملی اطلاع‌رسانی درباره هپاتیت در نظر گرفته شده است.

وی افزود: این سازمان امیدوار است که با انتخاب چنین روزی توجه جهانیان را به این بیماری جلب و راهی برای کاهش آن پیدا کند. سازمان بهداشت جهانی WHO برای روز جهانی هپاتیت سال ۲۰۲۴، شعار «اکنون زمان عمل است: It’s time for action» را انتخاب کرده است. این شعار بر نیاز فوری برای تلاش‌های سریع در تشخیص، درمان و پیشگیری تاکید دارد.

انواع هپاتیت

مردانی بیان کرد: هپاتیت به معنی التهاب بافت کبد است؛ کبد یکی از مهم‌ترین اندام‌های بدن است که عملکردی خاص و پیچیده در بدن دارد. سوخت و ساز بدن، تولید صفرا برای هضم مواد غذایی چربی، به دام انداختن و تصفیه سموم بدن، شرکت در خون‌سازی در دوره جنینی و پیش از تولد، انجام انعقاد خون با تولید فاکتورهای خونی، مقاومت در برابر عفونت‌ها و تامین سریع انرژی بدن در شرایط ضروری از مواد ذخیره شده در خود، از نقش‌های کبد یا جگر سیاه در بدن است، بنابراین هر نوع اختلال در عملکرد آن، موجب مشکلات بسیار زیادی در بدن خواهد شد.

وی افزود: برخی از هپاتیت‌ها واگیر و برخی غیرواگیر هستند. ویروس‌ها شایع‌ترین علت ایجاد هپاتیت‌های واگیردار در جهان و دارای پنج نوع A-B-C-D-E هستند. هپاتیت A و هپاتیت E از طریق مدفوعی- دهانی یعنی دفع غیر بهداشتی فاضلاب، آب و غذای آلوده، رعایت نکردن بهداشت فردی و نشستن دست‌ها با آب و صابون قبل از غذا خوردن انتقال می‌یابند.

رئیس مرکز بهداشت غرب اهواز گفت: هپاتیت‌های B و C و D هم از طریق تزریق خون و فرآورده‌های خونی آلوده، اعتیاد تزریقی، تولد از مادر باردار آلوده به نوزاد و اقداماتی مانند حجامت، خال‌کوبی و خدمات پزشکی و دندان‌پزشکی با وسایل غیر استریل و آلوده انتقال پیدا می‌کنند.

علائم و راه‌های ابتلا به هپاتیت

وی افزود: خستگی، درد ناحیه شکم، تهوع و استفراغ، کاهش اشتها و زردی چشم و پوست از جمله علائم انواع هپاتیت هستند. اگر بعضی از انواع هپاتیت مانند نوع B و C به موقع شناسایی و درمان نشوند احتمال ابتلای فرد به عوارض جبران‌ناپذیری مانند سیروز کبدی و سرطان کبد افزایش خواهد یافت.

مردانی عنوان کرد: شناخت راه‌های انتقال و افراد پرخطر این بیماری در کنترل بیماری بسیار موثر است. همچنین دانستن نحوه پیگیری مادر باردار آلوده به هپاتیت B و C در پیشگیری از انتقال بیماری از مادر به نوزاد بسیار مهم است.

چگونگی دریافت واکسن هپاتیت 

وی بیان کرد: از بین انواع هپاتیت‌ها تنها برای هپاتیت A و B واکسن پیشگیری وجود دارد. در حال حاضر در برنامه روتین کشوری برای تمام نوزادان در بدو تولد واکسن هپاتیت B تزریق می‌شود. همچنین برای گروهای پرخطر و در معرض خطر مانند خانواده بیماران و افرادی که به هر دلیل در موسسات خاصی به صورت طولانی بستری هستند، مبتلایان به بیماری‌های کبدی مزمن، تزریق‌کنندگان مواد مخدر، بیماران همودیالیز و بیماران مبتلا به هپاتیت C و کادر بهداشتی و درمانی واکسن هپاتیت B را تلقیح کنند.

رئیس مرکز بهداشت غرب اهواز گفت: واکسن هپاتیت در بزرگسالان در سه مرحله، نوبت اول (هر چه زودتر بهتر)، نوبت دوم یک ماه بعد از تزریق دوز اول و نوبت سوم پنج ماه پس از تزریق نوبت دوم انجام می‌شود که در حال حاضر در بخش خصوصی تزریق می‌شود.

وی افزود: در حال حاضر طرح ادغام هپاتیت در واحدهای بهداشتی به منظور ارائه خدمات پاسیو و اکتیو هپاتیت B و C در نظام مراقبت‌های بهداشتی اولیه در تمام مراکز جامع سلامت در حال اجرا است.

رئیس مرکز بهداشت غرب اهواز ادامه داد: افزایش میزان دسترسی گروه‌های در معرض خطر بیماری و دیگر گروه‌های هدف به خدمات آموزشی، مشاوره‌ای، تشخیصی، درمانی و مراقبت از بیماری‌های هپاتیت B و C، تقویت نظام غربالگری هپاتیت B و C و شناسایی زودهنگام موارد ابتلا و پیشگیری از انتقال هپاتیت B و C به اطرافیان و موارد تماس نزدیک، درمان موارد تشخیص داده شده براساس پروتکل کشوری درمان هپاتیت B و C، تقویت نظام ثبت و گزارش‌دهی در سامانه‌های سطح یک و پایش و ارزشیابی هستند.

وی بیان کرد: برنامه کشوری طرح ادغام حذف و کنترل هپاتیت‌های ویروسی شامل غربالگری گروه‌های پرخطر افراد دارای رفتارهای پرخطر جنسی و اعتیاد خانواده بیماران، بیماران تالاسمی و هموفیلی دیالیزی، مادران باردار با استفاده از کیت‌های تشخیص سریع هپاتیت C است و بیماران مبتلا به هپاتیت C پس از شناسایی به مرکز مشاوره هپاتیت برای درمان رایگان واقع در بیمارستان ابوذر ارجاع داده می‌شوند و در صورت لزوم برای آنان واکسن هپاتیت B تزریق می‌شود. بیماران دچار عوارض شدید بیماری نیز به متخصص عفونی ارجاع داده می‌شوند. 

ایسنا